Αυτό επιβεβαιώνεται από τον Κώδικα της Επισκοπής Πλαταμώνος[2], στον οποίο δεν αναφέρεται καθόλου το επίθετο Πρωτοσύγκελος και αυτό δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο για μια τόσο εξέχουσα οικογένεια των Αμπελακίων. Όσον αφορά στην προέλευση του επιθέτου, προφανώς κάποιος πρόγονός του πιθανόν να υπήρξε πρωτοσύγκελος του επισκόπου Πλαταμώνος και Λυκοστομίου, ο οποίος ως γνωστόν και παλαιότερα είχε την έδρα του στα Αμπελάκια.

Ο Δημήτριος Πρωτοσύγκελος απέκτησε τρία αγόρια, τα οποία γεννήθηκαν στη Λάρισα. Ο πρωτότοκος Σέργιος γεννήθηκε το 1877 ή 1878, ο δεύτερος Αχιλλεύς το 1879 και ο τρίτος κατά σειρά ο Ιωάννης το 1881. Επομένως έχουμε μια επιπλέον μαρτυρία ότι η οικογένεια εγκατέλειψε τα Αμπελάκια πριν το 1877. Οι πληροφορίες αυτές για την ιστορική διαδρομή της οικογένειας Πρωτοσύγκελου προέρχονται από τον Κώστα Συρμακέζη, σήμερα ομότιμο καθηγητή του Μετσοβίου Πολυτεχνείου και από τη σύζυγό του Δέσποινα, οι οποίοι ίδρυσαν στην Ελάτεια το "Μουσείο Θεσσαλικής Ζωής της οικογένειας Συρμακέζη", το οποίο λειτουργεί από το 2011 και περιέχει έναν πλούτο σπάνιων εκθεμάτων. Οι δύο οικογένειες, Πρωτοσύγκελου και Συρμακέζη, συνδέθηκαν κάποια στιγμή συγγενικά, γι’ αυτό και ο επισκέπτης του Μουσείου έχει την ευκαιρία να περιεργασθεί εκτός των άλλων πολλές παλιές και σπάνιες φωτογραφίες αλλά και αρκετά οικογενειακά κειμήλια και των δύο οικογενειών.

Ο Σέργιος Πρωτοσύγκελος μετά από τις σπουδές του σε Ελλάδα και Γαλλία, διορίσθηκε Δημομηχανικός στη Λάρισα[3]. Το 1905 νυμφεύθηκε την Ευφροσύνη Τσολάκη, κόρη του Αμπελακιώτη Αρσενίου Τσολάκη του Μιχαήλ, ο οποίος είχε διατελέσει και δήμαρχος Αμπελακίων. Η αδελφή της Ευφροσύνης, Πηνελόπη Τσολάκη, παντρεύτηκε το 1898 τον Κωστάκη Συρμακέζη του Θωμά, παππού του ιδρυτή του Μουσείου στην Ελάτεια και συνονόματό του Κώστα Συρμακέζη. Εξ ού και η συγγένεια των δύο οικογενειών. Ο Σέργιος πέθανε το 1928 χωρίς να αφήσει απογόνους.

Ο Αχιλλεύς Πρωτοσύγκελος μετά τις εγκύκλιες σπουδές του στη Λάρισα, συνέχισε τη φοίτηση σε στρατιωτικές σχολές και κατόρθωσε έπειτα από μια πλουσιότατη σταδιοδρομία να φθάσει μέχρι τον βαθμό του αντιστράτηγου. Μάλιστα το 1924 διετέλεσε για ένα διάστημα και υπουργός Εννόμου Τάξεως. Από τη στιγμή που ακολούθησε τη στρατιωτική καριέρα διέμενε μαζί με τη γυναίκα του Ελένη μόνιμα στην Αθήνα, αλλά δεν ευτύχησε να αποκτήσει τέκνα, όπως και ο Σέργιος. Πέθανε στην Αθήνα το 1943 σε ηλικία 64 ετών.

Ο Ιωάννης Πρωτοσύγκελος μετά τις βασικές του σπουδές φοίτησε στο Διδασκαλείο Λαρίσης, από το οποίο αποφοίτησε το 1902. Δίδαξε στο Α’ Δημοτικό Σχολείο Λαρίσης και καθώς ήταν φιλόμουσος, από το 1913 μέχρι το 1954 διετέλεσε διευθυντής της εκκλησιαστικής χορωδίας του Αγίου Νικολάου. Πέθανε στα μέσα της δεκαετίας του ’60 χωρίς να δημιουργήσει οικογένεια.

Η σημερινή φωτογραφία απεικονίζει στιγμιότυπο από την προετοιμασία μιας ομάδας προσκόπων για την παρέλαση εθνικής εορτής, το οποίο διαδραματίζεται επί της οδού Ηπείρου, μπροστά από τον ναό του Αγ. Νικολάου. Το ενδιαφέρον στη φωτογραφία πέραν των άλλων, επικεντρώνεται και στη μεγάλη κατοικία δεξιά, η οποία στέγασε την οικογένεια Πρωτοσύγκελου από τη στιγμή που μετακόμισε στη Λάρισα. Επειδή σ' αυτήν γεννήθηκαν τα τρία αγόρια της οικογένειας, συμπεραίνεται ότι κατασκευάσθηκε κατά τα τελευταία χρόνια της τουρκοκρατίας από τον Δημήτριο Πρωτοσύγκελο. Ήταν μια ευρύχωρη ισόγεια κατοικία με αρκετά υπερυψωμένο υπόγειο. Το τριγωνικό αέτωμα πάνω από την κύρια είσοδο του σπιτιού και ορισμένα άλλα εξωτερικά διακοσμητικά στοιχεία δίνουν στο κτίσμα έναν αέρα ήπιας νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Σ' αυτό το σπίτι μεγάλωσαν και τα τρία αγόρια. Όταν ο Αχιλλέας έμεινε μόνιμα στην Αθήνα, στον όροφο στεγάστηκε ο Σέργιος με τη Ευφροσύνη και στον κάτω όροφο (ημιυπόγειο) ο Γιάγκος όπως ονόμαζαν χαϊδευτικά τον μικρότερο αδελφό Ιωάννη Πρωτοσύγκελο. Η Ευφροσύνη παρέμεινε στο σπίτι αυτό και μετά τον θάνατο του Σέργιου το 1928. Αναγκάσθηκε όμως μετά τον σεισμό του 1941 να μετακομίσει στην Ελάτεια, γιατί ο όροφος είχε υποστεί ζημιές, ενώ ο Γιάγκος συνέχισε να κατοικεί στο ημιυπόγειο. Μεταπολεμικά οι ζημιές επιδιορθώθηκαν και ο Γιάγκος μετακόμισε στον όροφο όπου έμεινε μέχρι και τον θάνατό του. Εν συνεχεία το κτίσμα κατοικήθηκε από τον ασφαλιστή Βασίλη Χαδέλλη και τη σύζυγό του, τη λυρική υψίφωνο Γίτσα Ξύκη-Χαδέλλη. Επειδή δεν υπήρχαν άμεσοι κληρονόμοι το ακίνητο περιήλθε στο Δημόσιο και εν συνεχεία στον Δήμο, ο οποίος το κατεδάφισε και δημιούργησε το παιδικό πάρκο που υπάρχει μέχρι σήμερα.

Από τους παρελαύνοντες προσκόπους μπορούμε να αναγνωρίσουμε αριστερά τον ημέτερο αδελφό Δημήτριο και τον γνωστό Χρήστο Τζεζαϊρλίδη που είναι οι τυμπανιστές, καθώς και τον σαλπιγκτή Νίκο Καραθάνο, γαμπρό του δημοσιογράφου Μιχαήλ Χαδέλλη και μετέπειτα διευθυντή της εφημερίδας "Ημερήσιος Κήρυξ".

----------------------------------------------------------------------------

[1]. Παπαθεοδώρου Νικόλαος, Η οικογένεια Πρωτοσύγκελου, εφ. "Ελευθερία", Λάρισα φύλλο της 1ης Ιουλίου 2015. Του ιδίου, Ιχνηλατώντας την παλιά Λάρισα- Β’, Λάρισα (2018) σελ. 121-124.

[2]. Ο Κώδικας της Επισκοπής Πλαταμώνος είναι απόκτημα του Λαογραφικού Ιστορικού Μουσείου Λάρισας και καλύπτει το χρονικό διάστημα 1877-1900, δηλαδή όσο διάστημα ήταν επίσκοπος Πλαταμώνος ο Αμβρόσιος Κασσάρας.

[3[. Στην εφημερίδα "Μικρά" της 16ης Ιανουαρίου 1900 διαβάζουμε: "Επιμελεία του καθηγητού της Φυτολογίας κ. Ευστ. Πονηροπούλου θα κοσμηθή κατ' αυτάς η κεντρική μας πλατεία δι' ωραίων κηπαρίων. Προς προμήθειαν δε δενδρυλίων δια ταύτην και δια τας λοιπάς πλατείας, ανεχώρησεν εις Αθήνας ο Δημομηχανικός κ. Σ. Πρωτοσύγγελος".

Από τον Νικ. Αθ. Παπαθεοδώρου

nikapap@hotmail.com