Ο κ. Φαρσαλινός, αναφέρει ακόμα ότι «δεν υπάρχει η παραμικρή αμφισβήτηση ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σημαντικά λιγότερο – έως και 95% - βλαπτικό από το κάπνισμα», ενώ επισημαίνει ότι σε καμία περίπτωση η αύξηση των λεγόμενων ατμιστών στη χώρα μας δεν δικαιολογεί τη λήψη των ίδιων απαγορευτικών μέσων που ισχύουν και για τους καπνιστές.

Αναλυτικά, το κείμενο της συνέντευξης έχει ως εξής:

* Ποια είναι τα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με το ηλεκτρονικό τσιγάρο για τα οποία δεν υπάρχει αμφισβήτηση; Τι καταδεικνύουν οι έρευνες που εσείς πραγματοποιήσατε στο πρόσφατο παρελθόν;

-Τα τελευταία χρόνια υπάρχει πληθώρα μελετών κυρίως για τη σύσταση των υγρών και του ατμού που εισπνέουν οι καταναλωτές ηλεκτρονικού τσιγάρου, σε σχέση με τον καπνό του συμβατικού τσιγάρου. Δεν υπάρχει η παραμικρή αμφισβήτηση ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σημαντικά λιγότερο βλαπτικό από το κάπνισμα. Ταυτόχρονα έχουν δημοσιευτεί και ορισμένες κλινικές μελέτες που δείχνουν βελτίωση σε παραμέτρους υγείας μετά την αντικατάσταση του καπνίσματος με ηλεκτρονικό τσιγάρο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τη βελτίωση του άσθματος και της αρτηριακής πίεσης. Πολλές τέτοιες μελέτες έχει κάνει και η δική μας ερευνητική ομάδα, που επικεντρώνεται κυρίως σε θέματα ασφάλειας και τρόπους περαιτέρω βελτίωσης της ασφάλειας του ηλεκτρονικού τσιγάρου.

* Κατά πόσο ισχύει η διαπίστωση έρευνας ότι το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι σε ποσοστό 95% λιγότερο βλαβερό από το συμβατικό τσιγάρο;

-Αυτή η εκτίμηση προήλθε από την ανάλυση της βιβλιογραφίας και τις σημαντικές διαφορές στα συστατικά του ατμού του ηλεκτρονικού τσιγάρου και του καπνού των συμβατικών τσιγάρων. Χαρακτηριστικό είναι πως ακόμη και οι αναλύσεις παρουσίας τοξικών ουσιών που προέρχονται από το κάπνισμα στον οργανισμό των ατμιστών δείχνουν πως τα επίπεδα είναι όμοια με τους μη-καπνιστές. Έτσι, οργανισμοί όπως το Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας και το Βασιλικό Κολέγιο Ιατρών της Αγγλίας έκαναν την εκτίμηση πως το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι τουλάχιστον 95% (ίσως και περισσότερο) λιγότερο βλαπτικό από το κάπνισμα. Αυτό αποτελεί σημαντική πληροφορία που πρέπει να γνωρίζει ο καπνιστής ώστε να αποφασίσει αν θέλει να χρησιμοποιήσει το ηλεκτρονικό τσιγάρο για να διακόψει το κάπνισμα.

* Το ηλεκτρονικό τσιγάρο προτείνεται από γιατρούς ως υποκατάστατο του τσιγάρου ή είναι μία μέθοδος που βοηθάει στη διακοπή του;

-Η επιστημονική κοινότητα είναι σημαντικά διχασμένη στο συγκεκριμένο θέμα. Αυτό το θεωρώ ακατανόητο. Τα επιχειρήματα ότι δεν μπορούμε να προτείνουμε κάτι λιγότερο βλαπτικό αν δεν είναι απόλυτα ασφαλές είναι κατά τη γνώμη μου λάθος, διότι καθημερινά τόσο η επιστημονική κοινότητα όσο και το κράτος και οι αρχές συστήνουν ανοιχτά και δημόσια πολιτικές και τρόπους ελάττωσης του κινδύνου. Η σύσταση του ηλεκτρονικού τσιγάρου σε καπνιστές που δεν μπορούν να διακόψουν το κάπνισμα από μόνοι τους ή με άλλα μέσα δεν είναι τίποτα διαφορετικό από τη σύσταση χρήσης κράνους στους μοτοσικλετιστές (ενώ το ασφαλέστερο είναι να μην οδηγείς μοτοσικλέτα), τη χρήση ζώνης ασφαλείας στο αυτοκίνητο (ενώ το ασφαλέστερο είναι να μην οδηγείς), τη χρήση προφυλακτικού (ενώ το ασφαλέστερο είναι η αποχή από σεξουαλική δραστηριότητα), τη χρήση καθαρών συρίγγων και τα προγράμματα μεθαδόνης για τους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών (ενώ το ασφαλέστερο είναι η διακοπή χρήσης ναρκωτικών) κλπ. Ακόμη και η χορήγηση φαρμάκων αποτελεί ενέργεια ελάττωσης του κινδύνου μιας και όλα τα φάρμακα έχουν παρενέργειες, απλά το όφελος είναι σημαντικότερο από τις όποιες πιθανές αρνητικές επιπτώσεις. Αποτελεί λοιπόν παράδοξο να χρησιμοποιούμε πολιτικές ελάττωσης του κινδύνου τόσο συχνά στην καθημερινότητά μας και να αποκλείουμε αυτή την επιλογή για το κάπνισμα, που προκαλεί 6 εκατομμύρια πρόωρους θανάτους κάθε χρόνο.

* Οφείλει ο ατμιστής να ελέγχει το ηλεκτρονικό τσιγάρο που χρησιμοποιεί; Υπάρχουν κανόνες για την κυκλοφορία τους και την ποιότητα των υγρών αναπλήρωσης που εισπνέονται;

-Ο ατμιστής δεν είναι σε θέση να κάνει ελέγχους όπως και κανένας καταναλωτής του οποιουδήποτε προϊόντος δεν είναι σε θέση να ελέγχει αυτό που καταναλώνει. Η ΕΕ έχει νομοθετήσει για το ηλεκτρονικό τσιγάρο θέτοντας συγκεκριμένες απαιτήσεις από τις εταιρίες παραγωγής όπως η καταγραφή των συστατικών και η απαγόρευση χρήσης τοξικών καρκινογόνων και ερεθιστικών του αναπνευστικού ουσιών. Η εφαρμογή της νομοθεσίας αναμένεται τους επόμενους 6 μήνες και θα διασφαλίσει την ποιότητα των προϊόντων, μιας και όλα τα προϊόντα της αγοράς θα πρέπει να έχουν καταθέσει στις αρχές φάκελο με συγκεκριμένα στοιχεία ώστε να πωλούνται νόμιμα.

* Προκαλεί αίσθηση το γεγονός ότι σύμφωνα με τις προβλέψεις των ειδικών μέχρι το 2020 οι ατμιστές τσιγάρου θα είναι παγκοσμίως περισσότεροι από τους καπνιστές τσιγάρου. Η αύξηση των ατμιστών δικαιολογεί τη λήψη των ίδιων απαγορευτικών μέσων που ισχύουν και για τους καπνιστές;

-Σε καμία περίπτωση. Θα έπρεπε να ήμαστε εξαιρετικά ευτυχείς αν το άτμισμα αντικαταστήσει το κάπνισμα σε τέτοιο βαθμό. Αυτό θα οδηγήσει σε τεράστιο όφελος για τη δημόσια υγεία, με πρόληψη εκατομμυρίων πρόωρων θανάτων παγκοσμίως που οφείλονται στο κάπνισμα. Κατά τη γνώμη μου, θα πρέπει οι αρχές να ενθαρρύνουν ενεργά την αντικατάσταση του καπνίσματος από το ηλεκτρονικό τσιγάρο, ξεκαθαρίζοντας ταυτόχρονα πως ο ρόλος του ηλεκτρονικού τσιγάρου είναι μόνο να υποκαταστήσει το κάπνισμα κι όχι να γίνει μια καινούργια μόδα που θα υιοθετηθεί και από μη-καπνιστές.

* Ποια στοιχεία υπάρχουν για τον αριθμό των χρηστών ηλεκτρονικού τσιγάρου στη χώρα μας; Τι είναι η Κοινότητα Ελλήνων Ατμιστών που δραστηριοποιείται στη χώρα μας;

-Στοιχεία από προηγούμενα έτη αναφέρουν την ύπαρξη άνω των 200.000 ατμιστών στην Ελλάδα. Πιθανώς να είναι και περισσότεροι, ειδικά τα τελευταία χρόνια όπου βλέπουμε και στην καθημερινότητά μας πολλούς καπνιστές να έχουν αντικαταστήσει το κάπνισμα με το άτμισμα. Η Κοινότητα Ελλήνων Ατμιστών αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια οργάνωσης των ατμιστών για να προασπίσουν το, αναφαίρετο κατά τη γνώμη μου, δικαίωμα απρόσκοπτης πρόσβασης σε ένα προϊόν που τους απάλλαξε από τις βλαβερές επιπτώσεις του καπνίσματος. Οφείλω να επισημάνω πως σε όλη την Ευρώπη υπάρχουν πληθώρα οργανωμένων συλλόγων ατμιστών, με σημαντική δράση όπως η συμμετοχή στις συζητήσεις με τις αρχές και τα υπουργεία υγείας για τον καθορισμό της κατάλληλης νομοθεσίας, ενημέρωσή του κόσμου, των καπνιστών και των αρχών για τις προσωπικές τους εμπειρίες από το άτμισμα κλπ. Το άτμισμα είναι ένα πολύπλοκο φαινόμενο που δυστυχώς τόσο οι ρυθμιστικές αρχές όσο και σημαντικό μέρος της επιστημονικής κοινότητας δεν φαίνεται να έχει κατανοήσει. Οι καταναλωτές πρέπει να παίξουν ενεργό ρόλο στη σωστή ενημέρωση και στον καθορισμό της νομοθεσίας, και θα πρέπει και στην Ελλάδα να οργανωθεί μια κίνηση των ατμιστών στα πρότυπα των υπολοίπων ευρωπαϊκών συλλόγων.

* Μια ερώτηση που με αφορά μεν προσωπικά αλλά γνωρίζω ότι αφορά και πολύ κόσμο: Κάποιος που διακόπτει το κάπνισμα και μετά από κάποιο διάστημα το ξαναρχίζει, πόσο προτιμότερο είναι να στραφεί στο ηλεκτρονικό τσιγάρο;

-Αυτό αποτελεί άλλη μια σημαντική παράμετρο χρήσης του ηλεκτρονικού τσιγάρου. Υπάρχουν πρώην καπνιστές οι οποίοι κατέφυγαν στο ηλεκτρονικό τσιγάρο ώστε να αποφύγουν την επιστροφή στο κάπνισμα. Είναι γεγονός πως η καλύτερη επιλογή είναι η διακοπή του καπνίσματος χωρίς τη χρήση υποκατάστατων. Παρ' όλα αυτά, γνωρίζουμε πόσο δύσκολη είναι η διακοπή του καπνίσματος, ενώ αποτελεί δυστυχώς συχνό φαινόμενο η υποτροπή (η επιστροφή στο κάπνισμα) ακόμη και μετά από χρόνια διακοπής. Αναμφίβολα, είναι προτιμότερο κάποιος να χρησιμοποιεί ηλεκτρονικό τσιγάρο παρά να καπνίζει. Γι’ αυτό, θα πρέπει να αποτελεί μια επιλογή για τους πρώην καπνιστές, αλλά μόνο όταν δεν μπορούν να αποτρέψουν από μόνοι τους την επιστροφή στο κάπνισμα.

Μενέλαος Κατσαμπέλας