Ο πρώτος (Αθανάσιος) τον Οκτώβριο του 1884 αγόρασε από το σύνολο σχεδόν των Οθωμανών γεωργών και κατοίκων του χωριού Μουσαλάρ (σημ. Ροδιά) του Τυρνάβου αγροτεμάχια, αμπελώνες και ορμάνια (δάση) εκατοντάδων στρεμμάτων. Η πώληση πραγματοποιήθηκε μέσω του γεωργού Μπακή Εμίν τον οποίο είχαν διορίσει πληρεξούσιο οι συγχωριανοί του [1]. Ο δεύτερος (Κωνσταντίνος) σύστησε το 1885 με τους Λαρισαίους κτηματίες Αριστείδη Μ. Χατζημέμου και Κωνσταντίνο Αστεριάδη εμπορική μετοχική εταιρεία εκμετάλλευσης των ιχθυοτροφείων της λίμνης Βοιβηίδος (Κάρλα), καθώς λίγους μήνες νωρίτερα είχε ανακηρυχθεί ο πλειοδότης της δεκαετούς δημοπρασίας που είχε προκηρύξει το Δημόσιο [2].

Μετά τον θάνατο των γονέων τους (1902) ο μεγαλύτερος αδελφός της Κωνσταντίνος εγκαταστάθηκε στη Λάρισα αναλαμβάνοντας την επιμέλεια της Χαρίκλειας που την χρονιά εκείνη ήταν μόλις 14 ετών. Η άλλη αδελφή του, η Αγλαΐα, παντρεύτηκε σε νεαρή ηλικία τον κτηματία Αλέξανδρο Γεωργιάδη και εγκαταστάθηκε στον Βόλο.

Η Χαρίκλεια σαφώς επηρεασμένη από τον θάνατο των γονέων της κλείστηκε στον εαυτό της και μακριά από παρέες των συμμαθητών της άρχισε να διαβάζει ελληνική και ξένη λογοτεχνία, γράφοντας παράλληλα μικρά διηγήματα. Το 1903 εγγράφθηκε συνδρομήτρια στο αθηναϊκό περιοδικό «Εφημερίς των Κυριών» και μέσα από την αλληλογραφία την οποία διατηρούσε με την εκδότρια και διευθύντριά του Καλλιρρόη Παρρέν (1861-1940), προσπάθησε «να ανοίξει ένα παράθυρο στον κόσμο». Η τελευταία χωρίς να γνωρίζει προσωπικά την δεκαπεντάχρονη τότε μαθήτρια του Ελληνικού Σχολείου της Λάρισας την ενθάρρυνε γράφοντάς την: «Θα είμαι ευτυχής να γνωρίσω τα εν λόγω έργα σας» και η έφηβη πλέον Χαρίκλεια ήταν έτοιμη να «πετάξει». Δύο χρόνια αργότερα (Νοέμβριος 1905) ταχυδρόμησε στο περιοδικό το πρώτο της διήγημα και η Καλλιρρόη Παρρέν ενθουσιασμένη από τις λογοτεχνικές ικανότητές της το έστειλε αμέσως στο τυπογραφείο. Όλα τα διηγήματα (19 συνολικά) που απέστειλε στο περιοδικό δημοσιεύθηκαν [3]. Η ίδια, χωρίς να το γνωρίζει, δημιούργησε τη δική της σχολή, το δικό της ύφος, ένα ύφος ανεπηρέαστο από το αντίστοιχο των διηγηματογράφων της εποχής της.

Η Χαρίκλεια έτρεφε ιδιαίτερα αισθήματα για τους έλληνες λογοτέχνες αλλά την ψυχή της άλωσαν οι φημισμένοι γάλλοι της περιόδου αυτής. Με τα αρκετά γαλλικά που γνώριζε προσπαθούσε να «εισέλθει» στη σκέψη τους και να αναλύσει τα κείμενά τους. Είναι γνωστό μέσα από την αλληλογραφία που διατηρούσε με την Καλλιρρόη Παρρέν, ότι η τελευταία την προμήθευε με έργα γάλλων συγγραφέων που τα αγόραζε από τα βιβλιοπωλεία της Εσπερίας κατά την διάρκεια των δεκάδων ταξιδιών της.

Στις αρχές του 1912 ο αδελφός της Κωνσταντίνος κλήθηκε ως επίστρατος, για να ακολουθήσει τη νικηφόρα προέλαση του ελληνικού στρατού στη Μακεδονία. Προτού όμως φύγει την παρακάλεσε να εγκατασταθεί στην Αθήνα. Με την οικονομική άνεση που διέθετε, της κατέθεσε ένα μεγάλο ποσό σε τράπεζα της πόλης και της ενοικίασε ένα ήσυχο δωμάτιο στο πολυτελές ξενοδοχείο «Σπλέντιτ», στο κέντρο της Αθήνας, ώστε να μπορεί να έχει άμεση πρόσβαση στις βιβλιοθήκες και το Πανεπιστήμιο. Η Χαρίκλεια εγκαταστάθηκε στην Αθήνα τον Φεβρουάριο του ιδίου έτους κι αμέσως εγγράφθηκε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου, αρχίζοντας παράλληλα την εκμάθηση της γερμανικής γλώσσα στο Λύκειο των Ελληνίδων.

Η νεαρή λογοτέχνιδα έγινε αμέσως αποδεκτή στους λογοτεχνικούς κύκλους της πρωτεύουσας και γνωρίστηκε με σημαίνοντα μέλη της αθηναϊκής κοινωνίας. Σε μία συγκέντρωση φιλολογικού χαρακτήρα γνωρίστηκε με τη εκπάγλου καλλονής λαίδη Αικατερίνη Χατζοπούλου – Law [4], χήρα του πρώην βρετανού πρέσβη στην Αθήνα λόρδου Edward FitzGerald Law (1846-1908). Έγιναν αχώριστες φίλες και παρά την άρνηση της Χαρίκλειας, η τελευταία ανέλαβε όλα της τα έξοδα και την έθεσε υπό την προστασία της. Ανέλαβε μάλιστα να ικανοποιήσει μία μεγάλη επιθυμία της Χαρίκλειας την οποία της είχε εκμυστηρευθεί σε ανύποπτο χρόνο. Να εκδώσει στο Παρίσι όλα τα διηγήματα και τα χρονογραφήματά της στη γαλλική γλώσσα.

Η επιθυμία της όμως αυτή θα έμενε για πάντα ανεκπλήρωτη. Το απόγευμα του Σαββάτου 16 Μαρτίου 1913 η Χαρίκλεια Καμβουκίδου σε ηλικία μόλις 25 ετών έπεφτε νεκρή στην οδό Σταδίου από την σφαίρα ενός παράφρονα δολοφόνου [5]. Στην τσάντα της βρέθηκαν λίγες δραχμές, το χρυσό ρολόι της και ένα σημειωματάριο στο οποίο ήταν γραμμένες λίγες λέξεις στα γαλλικά: «Ο θάνατος είνε εδώ. Ο θάνατος είνε εκεί. Παντού είνε ο θάνατος» [6].

Η κηδεία της πραγματοποιήθηκε την επομένη από τον ναό της Ζωοδόχου Πηγής. Παρευρέθηκαν τα δύο αδέλφια της και σύσσωμη η αθηναϊκή φιλολογική κοινότητα. Τον επικήδειο λόγο εκφώνησε η Καλλιρόη Παρρέν: «Το βιβλίον της ζωής της έκλεισεν αίφνης απότομα, πριν να προφθάση σχεδόν να γράψη εις τας λευκάς σελίδας του εκείνο που έκρυπτε μέσα της, πριν να δώση ό,τι είχεν να δώση εις την ζωήν. Ό,τι αφήνει οπίσω της είναι μόνον ο πρόλογος και η εισαγωγή. Είναι το άνθος που μόλις ανθίσει και ξερριζώνεται από μίαν αγρίαν και τυφλά μαινομένην καταιγίδα. Και αφήνει οπίσω της μίαν ακτίνα φευγαλέαν από τα χρώματά του και ολίγην ευωδίαν από το άρωμά του» [7].

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

[]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 11 (1884), αρ. 3107 και 3108 (10 Οκτωβρίου 1884).

[2]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 12 (1884-1885), αρ. 3441 (26 Φεβρουαρίου 1885).

[3]. Για τον πλήρη εργογραφικό κατάλογο βλ. Αλέξανδρος Χ. Γρηγορίου, «Χαρίκλεια Καμβουκίδου», Θεσσαλικό Ημερολόγιο (Λάρισα), τ. 66 (2014), σ. 399-406. Ειδικώς σ. 405-406.

[4]. Θυγατέρα του νομάρχη Αττικοβοιωτίας Νικολάου Χατζόπουλου-Χατζηανέστη και αδελφή του αρχιστράτηγου Γεώργιου Χατζηανέστη (1863-1922) ο οποίος εκτελέστηκε στις 15 Νοεμβρίου 1922 ως ένας από τους πρωταίτιους της μικρασιατικής καταστροφής. Η ίδια πραγματοποίησε τρείς γάμους και απεβίωσε στην Αθήνα το 1940.

[5]. Ο δολοφόνος Γεώργιος Πριτόπουλος από το Μέτσοβο εργαζόταν ως υπάλληλος υποδοχής στο ξενοδοχείο «Σπλέντιντ». Μετά την πράξη του προσπάθησε ανεπιτυχώς να αυτοκτονήσει. Παραπέμφθηκε στο Κακουργιοδικείο τον Μάιο του ιδίου έτους.

[6]. Σκρίπ (Αθήνα), φ. 6351 (17 Μαρτίου 1913).

[7]. «Νεκρολογία: Χαρίκλεια Καμβουκίδου», Εφημερίς των Κυριών (Αθήνα), φ. 1035 (1-15 Απριλίου 1913), σ. 2293-2295. Ειδικώς σ. 2293-2294.

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου