Τότε που δεν υπήρχαν οι σημερινές δυνατότητες όπου με τη χρήση των μηχανημάτων όλα γίνονται πιο εύκολα και χωρίς όμως να υπάρχει απόκλιση από το παραδοσιακό τσαρούχι του προηγούμενου αιώνα.

Το τσαρούχι είναι συνυφασμένο με την ελληνική παράδοση, τη φουστανέλα και κατ’ επέκταση και με τους ήρωες της Επανάστασης του 1821. Ωστόσο αυτό το υπόδημα, μέχρι και τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο αλλά και σε πολλές κυρίως ορεινές περιοχές ακόμα και μετά τη δεκαετία του 1960, το χρησιμοποιούσαν οι κτηνοτρόφοι αλλά και αγρότες επειδή ήταν γερό, δυνατό και παρείχε ασφάλεια σε όσους τα είχαν, όλες τις εποχές του χρόνου.

Συναντήσαμε χθες στο κέντρο της Λάρισας στο παραδοσιακό τσαγκάρικο τον κ. Κωνσταντίνο οποίος μας γύρισε χρόνια πίσω στον Ευαγγελισμό της Ελασσόνας, το 1949, όπου έμαθε την τέχνη του τσαγκάρη κατασκευάζοντας τσαρούχια αλλά και όλα τα υποδήματα που χρειάζονταν η οικογένεια, παραδοσιακά με σφυρί, σουβλί και βελόνι.

Τότε ελάχιστα ήταν έτοιμα, τα περισσότερα γίνονταν με παραγγελία. Σε ό,τι αφορά στα τσαρούχια, τα επέλεγαν κατά κύριο λόγο επειδή ήταν ανθεκτικά και γίνονταν από μοσχαρίσιο δέρμα ειδικά επεξεργασμένο για το συγκεκριμένο παπούτσι. Για τη σταθερότητα αλλά και για το γεγονός ότι αυτό το ακριβό υπόδημα το οποίο χρησιμοποιείτο και κάτω από αντίξοες καιρικές συνθήκες έπρεπε να προστατευτεί τοποθετούνταν σιδερένιες πρόκες, καρφιά δηλαδή τα οποία είχαν ως αποτέλεσμα τα τσαρούχια να έχουν μεγαλύτερη διάρκεια ζωής.

Ο Κωνσταντίνος Μπλιούμπας συνέχισε την κατασκευή των τσαρουχιών και άλλων υποδημάτων στη Λάρισα δίνοντας μεταγενέστερα τη σκυτάλη αλλά και διδάσκοντας την τέχνη στον γιο του Δημήτρη ο οποίος σήμερα συνεχίζει την παράδοση κατασκευάζοντας τσαρούχια κυρίως για μέλη χορευτικών συλλόγων της περιοχής.

Η κατασκευή της φούντας του τσαρουχιού, σημειώνει ο Δημήτρης Μπλιούμπας, θέλει και αυτή την τέχνη της. Σήμερα είναι κυρίως διακοσμητικό τμήμα του τσαρουχιού. Ωστόσο στο παρελθόν η φούντα είχε κυρίως προστατευτικό χαρακτήρα, αφού οι φούντες προστάτευαν τα δάκτυλα των ευζώνων στρατιωτών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.

Επίσης λέγεται ότι στην Επανάσταση του 1821 η μαύρη φούντα τοποθετείτο και ως ένδειξη πένθους για συγγενικό πρόσωπο.

Επίσης οι τσαγκάρηδες των προηγούμενων δεκαετιών κατασκεύαζαν και τα λεγόμενα «γουρνοτσάρουχα», ήταν υποδήματα χαμηλής οικονομικής αξίας κατασκευασμένα από δέρμα γουρουνιού και πολύ πιο οικονομικά από τα κλασικά τσαρούχια.

ΤΑ ΤΣΑΡΟΥΧΙΑ ΤΟΥ ΕΥΖΩΝΑ

Τα τσαρούχια είναι επίσης τα υποδήματα του εύζωνα. Είναι κόκκινου χρώματος και κατασκευασμένα από δέρμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού βρίσκονται καρφωμένα περίπου 60 καρφιά (προκαδούρες), τα οποία είναι υπεύθυνα για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά τον βηματισμό ενός εύζωνα. Κατά μέσο όρο, το κάθε τσαρούχι ζυγίζει τρία κιλά. Χαρακτηριστικό κομμάτι των τσαρουχιών αποτελούν οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Θεωρείται πως η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία «σώμα με σώμα» μάχη.

Στη στρατιωτική ορολογία, το τσαρούχι που φέρουν οι εύζωνες (τσολιάδες) ονομάζεται «ταρρούχιον». Παρόλα αυτά είναι ευρέως γνωστό υπό τον όρο «τσαρούχι».

Του Κώστα Τσόλα