Στο περιθώριο του συνεδρίου μιλώντας στην "Ε" επισήμανε ότι η χρήση των δακρυγόνων δεν έχει επιπτώσεις στην υγεία μόνο διαδηλωτών αλλά και των περαστικών, των μελών των δυνάμεων ασφαλείας αλλά και των υγειονομικών, που καλούνται να περιθάλψουν θύματα από τη χρήση των δακρυγόνων ενώ χαρακτηρίζει λανθασμένη τη χρήση των δακρυγόνων.

"Ο ψεκασμός στο κεφάλι αποτελεί μια πρακτική που δεν πρέπει να εφαρμόζεται" δηλώνει κατηγορηματικά και αναφέρεται σε όσα πρέπει να κάνουν οι εκτιθέμενοι σε δακρυγόνα για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από τη χρήση τους ενώ αποκαλύπτει ότι καταβάλλονται προσπάθειες για να βρεθούν αντίδοτα στα δακρυγόνα με τις σχετικές έρευνες να βρίσκονται σε εξέλιξη.

Συνέντευξη στον Δημ. Κατσανάκη

* Κύριε καθηγητά, μιλήσατε από το βήμα του 8ου Πανελλήνιου Συνεδρίου του Φόρουμ Δημόσιας Υγείας και Κοινωνικής Ιατρικής για τις επιπτώσεις από τη χρήση των κατασταλτικών μεθόδων στη δημόσια υγεία...

-...Να το πούμε διαφορετικά. Είναι η χρήση των παραγόντων καταστολής του πλήθους, των συγκεντρώσεων του πλήθους, δηλαδή των δακρυγόνων στη δημόσια υγεία. Υπάρχει μια αύξηση της χρησιμοποίησης αυτών των παραγόντων, να τους πούμε δακρυγόνων για να είναι πιο εύκολα κατανοητό από το κοινό.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει ήδη καταγράψει, ιδιαίτερα μετά την οικονομική κρίση στην Ελλάδα αλλά και την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας, μια αύξηση στη χρήση τους. Αυτό βέβαια δεν αφορά μόνο στην Ελλάδα αλλά και πολλές άλλες χώρες στην Ευρώπη και τον κόσμο. Πρέπει να πούμε ότι υπάρχει μια μεγάλη χρήση των παραγόντων αυτών -και έχουμε πολλούς παράγοντες τέτοιων δακρυγόνων. Ο πιο συνηθισμένος και αυτός που χρησιμοποιείται ιδιαίτερα στην Ελλάδα είναι ο λεγόμενος CS.

Τα δεδομένα σε σχέση με τις επιπτώσεις τους στην υγεία, παρά το γεγονός ότι εμφανίζουν πολλά προβλήματα, που είχαμε περιγράψει σε μια συστηματική ανασκόπηση και είχαμε δημοσιεύσει με τον καθηγητή κ. Χατζηχριστοδούλου και έναν φοιτητή μας, τον κ. Δημητρόγλου ειδικευόμενο γιατρό στην Αθήνα, σε ένα διεθνές επιστημονικό περιοδικό. Παρά τα θέματα μεθοδολογίας της έρευνας που εντοπίζονται, έχουν καταδειχθεί διάφορα προβλήματα. Το πρώτο είναι ότι τα δακρυγόνα μπορούν νε έχουν σημαντικές επιδράσεις στην υγεία, που μπορούν να κυμαίνονται από απλές, ελαφρές μέχρι δακρύρροια, συνάχι αλλά μπορεί και να έχουν πολύ πιο σοβαρές επιπτώσεις, που ενδέχεται να οδηγήσουν σε πνευμονικό οίδημα, σε επιμονή των συμπτωμάτων. Και να μην ξεχνάμε ότι υπάρχουν και θάνατοι, λίγοι βέβαια, που έχουν περιγραφεί λόγω της χρήσης δακρυγόνων.

Η χρήση των δακρυγόνων δεν αποτελεί πρόβλημα μόνο για τους διαδηλωτές αλλά και για τους περαστικούς, ιδιαίτερα τις ομάδες υψηλού κινδύνου, δηλαδή άτομα που έχουν χρόνιες παθήσεις του πνεύμονα και της καρδιάς, παιδιά. Αποτελεί ένα σημαντικό πρόβλημα και για το ίδιο το προσωπικό των δυνάμεων ασφαλείας γιατί και οι μάσκες δεν είναι πάντα απόλυτα προστατευτικές αλλά και μερικές φορές δεν προλαβαίνουν να τις φορέσουν. Ένα μεγάλο μέρος της διεθνούς βιβλιογραφίας υποδεικνύει ότι έχουμε σημαντικά προβλήματα υγείας σε αστυνομικούς και μέλη των δυνάμεων ασφαλείας.

Ένας τρίτος παράγοντας είναι το υγειονομικό προσωπικό, γιατροί, νοσηλευτές που νοσηλεύουν θύματα των δακρυγόνων γιατί υπάρχει ρύπανση από τα ρούχα τους με αποτέλεσμα να εμφανίζουν και αυτοί πάρα πολλά προβλήματα.

Παρά το γεγονός ότι οι έρευνες συνεχίζονται -και χρειάζονται έρευνες καλύτερης ποιότητας- υπάρχουν ζητήματα τα οποία προκύπτουν και πρέπει να επισημάνουμε ότι ένα σημαντικό πρόβλημα έχει να κάνει με το γεγονός ότι η χρήση πολλές φορές είναι λανθασμένη. Ο ψεκασμός στο κεφάλι αποτελεί μια πρακτική που δεν πρέπει να εφαρμόζεται.

Συνοψίζοντας, υπάρχουν στις ενδείξεις μέχρι τώρα και δείχνουν ότι υπάρχουν προβλήματα υγείας στους διαδηλωτές, στους περαστικούς, στο υγειονομικό προσωπικό αλλά και στις δυνάμεις ασφαλείας, στους αστυνομικούς, που είναι και αυτοί εργαζόμενοι, και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε.

* Αντίστοιχα προβλήματα υπάρχουν και από τη χρήση αυτοσχέδιων μηχανισμών και βομβών μολότοφ από συλλογικότητες σε κινητοποιήσεις και αντιπαραθέσεις με τις δυνάμεις ασφαλείας;

- Δεν το γνωρίζω, μιλώ μόνο για τα δακρυγόνα. Δεν έχω ασχοληθεί και δεν ξέρω αν υπάρχουν στοιχεία για το συγκεκριμένο θέμα.

* Μακροπρόθεσμα θέματα υγείας υπάρχουν, έχουν καταγραφεί, σε όσους εκτίθενται στα δακρυγόνα;

Έχουν καταγραφεί. Για το θέμα της καρκινογέννεσης δεν μπορούμε να μιλήσουμε ξεκάθαρα, δεν είναι ξεκάθαρα τα πράγματα. Ακόμα και στα πειραματόζωα τα δεδομένα είναι αντικρουόμενα. Υπάρχουν όμως άλλα προβλήματα. Μπορεί για παράδειγμα να δημιουργηθεί μια απόφραξη των πνευμόνων, που να παραμείνει, ή να παραμείνουν αναπνευστικά συμπτώματα για πάρα πολύ καιρό. Έχει περιγραφεί κάποια χρονιότητα αλλά δεν είναι ακόμα επαρκή τα στοιχεία ώστε να μιλήσουμε για τη σοβαρότητα μακροχρόνιων επιπτώσεων.

* Τι κατά την άποψή σας πρέπει να γίνει για να ελαχιστοποιηθούν οι επιπτώσεις από τη χρήση των δακρυγόνων στην υγεία;

- Οπωσδήποτε πρέπει να γίνεται σωστή χρήση των δακρυγόνων. Να αποφεύγεται ο ψεκασμός, πρέπει να περιορίζεται η χρήση στο απολύτως απαραίτητο.

Το δεύτερο είναι ότι πρέπει να φεύγουν οι εκτιθέμενοι από τον χώρο στον οποίο έχει ριχθεί το δακρυγόνο γιατί αυτά είναι αερομεταφερόμενα, είναι με τη μορφή αεροζόλ.

Ένα τρίτο είναι ότι ποτέ κανείς δεν πρέπει να είναι ξαπλωμένος. Κάποιος που είναι τραυματισμένος και είναι κάτω πρέπει οπωσδήποτε να σηκωθεί γιατί τα δακρυγόνα έχουν την τάση να καταπίπτουν στο έδαφος, οπότε αυξάνεται η έκθεση. Οπότε είναι καλό να βρίσκονται σε ένα μεγαλύτερο ύψος από το έδαφος.

Επίσης είναι πολύ σημαντικό να υπάρχει πλύσιμο, ιδιαίτερα της περιοχής της κεφαλής. Και βέβαια τα ρούχα πρέπει να αλλάξουν.

* Αξιολογώντας τις επιπτώσεις στην υγεία υπάρχουν ενδείξεις ότι σχετίζονται και με ζητήματα ποιότητας των δακρυγόνων, του ίδιου του εξοπλισμού δηλαδή που χρησιμοποιείται;

- Δεν μπορώ να μιλήσω, δεν έχω στοιχεία για αυτό το θέμα...

* Αντίδοτα στα δακρυγόνα υπάρχουν;

- Καταβάλλεται μεγάλη προσπάθεια για αντίδοτα αλλά δεν υπάρχουν ακόμα στοιχεία. Ακόμα είναι σε εξέλιξη η έρευνα.