Ποιος ήταν όμως ο Ραΐφ Αβδουλάχ; Όπως αναφέρει ο συμβολαιογράφος και ιστοριοδίφης Επαμεινώνδας Φαρμακίδης: «καταγόταν από χριστιανική οικογένεια της Λάρισας και εξεδήλου πολλάκις εν κρυπτώ και εν μεγίστη εχεμυθεία την προς τους Χριστιανούς και την θρησκείαν των συμπάθειαν» [1]. Οι αιτίες ήταν προφανείς. Υπήρξε ένα από τα χιλιάδες νεαρά Χριστιανόπουλα που εξισλαμίστηκαν κατά τη διάρκεια των σκοτεινών χρόνων του δεσποτισμού και του αυταρχισμού της Τουρκικής εξουσίας. Τα περισσότερα από αυτά μεταφέρθηκαν στην Κωνσταντινούπολη, όπου μορφώθηκαν και κατάλαβαν ανώτατες θέσεις στην κρατικό μηχανισμό. Ο Ραΐφ Αβδουλάχ νυμφεύθηκε κόρη που ανήκε στο στενό οικογενειακό περιβάλλον του Φουάτ πασά (1815-1869) [2], που υπήρξε ένας τους εμπνευστές των μεταρρυθμίσεων του τανζιμάτ και ο οποίος διετέλεσε υπουργός Εξωτερικών και δύο φορές Μέγας Βεζύρης (Πρωθυπουργός) της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από τον γάμο αυτό απέκτησε δύο θυγατέρες και δύο γιους.
Όταν επανήλθε το 1870 στη γενέτειρά του (Λάρισα) ασχολήθηκε με τη διαχείριση των κτημάτων που του είχαν παραχωρηθεί ως προίκα στο χωριό (τσιφλίκι) Σαρτζιλάρ του τότε δήμου Συκουρίου (σημ. Γλαύκη της Λάρισας). Μετά από την απελευθέρωση της Θεσσαλίας (1881) προέβη σε αγορές επιπλέον 190 αγροτεμαχίων συνολικής εκτάσεως 2.314 στρεμμάτων που βρίσκονταν στο προαναφερθέν τσιφλίκι. Τα κτήματα αυτά ανήκαν στην πλήρη κυριότητα του Σουλεϊμάν Ατίφ αγά, ο οποίος είχε εγκατασταθεί στην Αθήνα. Η αγοραπωλησία πραγματοποιήθηκε στις 23 Αυγούστου 1882, από τον πληρεξούσιο του τελευταίου, Μουσταφά εφένδη Ρουσίτ, υπάλληλο του Χουσνή βέη και το συνολικό τίμημα ορίσθηκε στις 1.339,16 χρυσές λίρες Τουρκίας. Ο Σουλεϊμάν Ατίφ αγάς αναγκάστηκε να πωλήσει τα αγροτεμάχια λόγω χρέους προς τον κτηματία Νικόλαο Ριζόπουλο [3].
Τα επόμενα χρόνια ο Ραΐφ Αβδουλάχ ενοικίαζε τα κτήματα σε διάφορους γεωργούς [4] με όρους πολύ πιο ευνοϊκούς από αυτούς που συνήθως επικρατούσαν την εποχή (επίμορτη καλλιέργεια). Το αντίτιμο της μίσθωσης οριζόταν σε είδος και ο ίδιος παραχωρούσε και άτοκα δάνεια προς τους γεωργούς για την αγορά των πρώτων υλών και γεωργικών μηχανημάτων. Είναι χαρακτηριστικό, ότι ανάμεσα σε χιλιάδες συμβόλαια που ερευνήθηκαν, δεν εντοπίστηκε ούτε μία κατασχετήρια πράξη προς τους γεωργούς της Γλαύκης. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό εάν αναλογισθούμε ότι η τεράστια ακίνητη περιουσία που συγκεντρώθηκε στα χέρια μερικών δεκάδων κτηματιών και επιχειρηματιών της Λάρισας την περίοδο από το 1881 έως το 1900, προερχόταν κυρίως από κατασχέσεις λόγω χρεών προς τους τελευταίους. Δεν είναι επίσης τυχαίο πως οι γεωργοί της Γλαύκης δέχθηκαν με μεγάλη ικανοποίηση τις δωρεές που πραγματοποίησε ο Ραΐφ Αβδουλάχ προς τον ναό του Αγίου Αθανασίου και το Δημοτικό Σχολείο του χωριού.
Ο Ραΐφ Αβδουλάχ διέθετε επίσης πολλά ακίνητα στον αστικό ιστό της Λάρισας (χάνια, εργαστήρια, κλιβάνους κ.ά.). Τη διαχείριση των τελευταίων είχε αναθέσει στους δύο γιους του: τον Μεχμέτ Χανίφ και τον Χασάν Βεσάφ.
Στην πλήρη κυριότητά του ανήκε το μεγαλύτερο συγκρότημα εργαστηρίων (χάνι) που διέθετε η πόλη. Το συγκρότημα ανεγέρθηκε το 1878 στη συνοικία Ντάρκολι (σημ. οδός Βενιζέλου) και μεταξύ των πρώτων επιχειρήσεων που στεγάστηκαν σε ένα από τα εργαστήριά του, ήταν το χρυσοχοείο του κοσμηματοπώλη Κωνσταντίνου Σάπκα (ή Σιάπκα). Στις 24 Σεπτεμβρίου 1887 το συγκρότημα του χανίου κατεδαφίστηκε και οι ιδιοκτήτες του ανέθεσαν στον εργολάβο Ναούμ Κώστα από την Κορυτσά την ανέγερση λιθόκτιστων εργαστηρίων, σε ένα από τα οποία, ο Σάπκας επαναλειτούργησε ένα χρόνο αργότερα (1888) το χρυσοχοείο του. Σε άλλα καταστήματα του συγκροτήματος στεγάστηκαν επίσης το παντοπωλείο του Λίνου Μπενάκη, τα γραφεία των αργυραμοιβών Σαούλ Κοέν και Ιακώβ Μουσόν Μπέγα και το χρυσοχοείο του Γεωργίου Κωνσταντίνου [5].
Διέθετε επίσης κατοικίες στις συνοικίες Βολιόπορτα, Καϊλιάς, Σιάουλο, Καραμπά Τεκέ, Σαρατζλάρ και Τεκελί Ατίκ. Οι τελευταίες είτε ενοικιάσθηκαν είτε πουλήθηκαν μεταξύ των ετών 1886 – 1896 σε διάφορους επαγγελματίες της Λάρισας. Μεταξύ των τελευταίων αναφέρονται ο κουρέας Χαμίτ Ιντρίζ, ο ράφτης Λεωνίδας Κόμπας, ο αργυραμοιβός Ααρών Κοέν, ο κτηματίας Μουσλεϊντίν Αχμέτ Χούτους και ο εργολάβος Νικόλαος Τζάμης (ή Τσάμης). Συνεργάστηκε επίσης με τον δικηγόρο Αριστοτέλη Ιατρού, εκμεταλλευόμενοι διάφορους υδρόμυλους που ενοικίαζαν σε διάφορα χωριά της Λάρισας.
Ο Ραΐφ Αβδουλάχ υπήρξε από τα σημαίνοντα μέλη της Μουσουλμανικής Κοινότητας της Λάρισας. Διετέλεσε επί σειρά ετών μέλος (τακτικό ή αναπληρωματικό) της Διαχειριστικής Επιτροπής επί των Βακουφικών Κτημάτων. Με δικά του έξοδα ανακαινίσθηκε ολοκληρωτικά το μεγάλο τέμενος που βρισκόταν στη συνοικία Ξυλοπάζαρο και κατασκευάστηκε στον αυλόγηρό του φρέαρ (πηγάδι) από τον εξιδικευμένο τεχνίτη της Λάρισας Ανδρέα Ντούκα [6].
Τόσο ο Ραΐφ Αβδουλάχ όσο και τα παιδιά του «χάνονται» από την τοπική ιστοριογραφία στις αρχές της πρώτης δεκαετίας του 20ού αιώνα. Οι μεν θυγατέρες του παντρεύτηκαν και εγκαταστάθηκαν στη Θεσσαλονίκη, ο δε ίδιος με τους δύο γιους του αναχώρησε για την Κωνσταντινούπολη. Είναι άγνωστο το πότε απεβίωσαν. Λίγο πριν από την οριστική τους μετανάστευση, το τσιφλίκι τους στη Γλαύκη πέρασε στα χέρια Ελλήνων κεφαλαιούχων και τα δραματικά γεγονότα που ακολούθησαν (1910), είναι πλέον σε όλους γνωστά.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
[1]. Επαμεινώνδας Φαρμακίδης, Η Λάρισα. Από των μυθολογικών χρόνων μέχρι της προσαρτήσεως αυτής εις την Ελλάδα (1881). Βόλος: Καλλιτεχνικά τυπογραφεία Κων. Π. Παρασκευοπούλου, 1926. Επανέκδοση με σχόλια του Κώστα Σπανού. Λάρισα 2001, σ. 178.
[2]. Στις 28 Νοεμβρίου 1863 έγινε δεκτός ως επίτιμο μέλος του Ελληνικού Φιλολογικού Συλλόγου Κωνσταντινουπόλεως.
[3]. Γενικά Αρχεία του Κράτους, Αρχεία Νομού Λάρισας (ΓΑΚ/ΑΝΛ), Συμβολαιογραφικό Αρχείο Ανδρέα Ροδόπουλου, φκ. 002 [1882], αρ. 552 (23 Αυγούστου 1882).
[4]. Μεταξύ αυτών αναφέρονται οι: Παναγιώτης Θεοχάρης, Θεοχάρης Δημητρίου, Στέργιος Κων. Τζόλας, Απόστολος Κων. Τζόλας, Κωνσταντίνος Μπουτακός, Αθανάσιος Γαβριήλ, Αλέξης Παπαναστασίου, Παναγιώτης Πουρναρούλης, Ζήσης Σπανούλης, Γεώργιος, Δημήτριος και Χριστόδουλος Παπαδούλης, Χατζηστέργιος Τσενακούλης, Νέστωρ Σακελλαρίδης, Μήτρος Αρμιρούλης και άλλοι.
[5]. ΓΑΚ/ΑΝΛ, Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 026 [1888], αρ. 7281 (23 Φεβρουαρίου 1888).
[6]. Αρχείο Ροδόπουλου, φκ. 020 [1886], αρ. 5486 (7 Νοεμβρίου 1886).

Από τον Αλέξανδρο Χ. Γρηγορίου