Στο πλαίσιο της παροχής ανθρωπιστικής παιδείας και της μεταλαμπάδευσης αρχών, αξιών και ιδεωδών στους νέους σε χαλεπούς καιρούς, η δημοσιογραφική ομάδα των Εκπαιδευτηρίων Μπακογιάννη, με συντονιστή και υπεύθυνο τον φιλόλογο κύριο Αναστάσιο Δασταυρίδη και μέλη της τους μαθητές Θεοδώρα Αντωνίου, Κωνσταντίνο Ευθυμιάδη, Βασίλειο Παπουτσόγλου, Ελένη Τσούτσα, Ελένη Χαλίτσιου και Γεωργία Χαρμάνη συνεχίζει το έργο της. Στην προσπάθεια εύρεσης απαντήσεων στις θρησκευτικές τους αναζητήσεις ήρθαν σε επαφή με τον Παναγιώτατο Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, ο οποίος τιμώντας το έργο τους παραχώρησε την ακόλουθη συνέντευξη.

* Σε ποια ηλικία πήρατε την απόφαση να αφιερώσετε τη ζωή σας στην εκκλησία και κάτω από ποιες επιρροές;

- Γεννήθηκα και μεγάλωσα, όπως ξέρετε, στην Ίμβρο, ένα νησί που το χαρακτήριζε πάντα η γνωστή νησιώτικη θεοσέβεια. Οι Ίμβριοι είναι ευσεβείς και παραδοσιακά πολύ φιλακόλουθοι άνθρωποι. Αγαπούν την Εκκλησία, τους ιερείς τους, τον Μητροπολίτη τους, τα εξωκλήσια τους, τις ιερές εικόνες, τη νηστεία, την προσευχή, τη λειτουργία, τον εσπερινό, όλες τις ιερές ακολουθίες. Αν έχετε διαβάσει Παπαδιαμάντη θα καταλάβετε. Η πνευματική ατμόσφαιρα της Ίμβρου ήταν καθαρά παπαδιαμαντική. Μεγαλώνοντας σε μια τέτοια ατμόσφαιρα, τόσο μέσα στο σπίτι μας όσο και στο χωριό μας και σ' όλο το νησί, και έχοντας μπροστά στα μάτια μου διαρκώς έναν καλό ιερέα εφημέριό μας, φυσικό ήταν να γεμίσει από νωρίς η παιδική ψυχή μου με βιώματα ιερά. Πήγαινα στο ιερό, βοηθούσα τον π. Αστέριο (έτσι τον έλεγαν τον παπά μας) σαν παπαδάκι, τον συνόδευα ακόμη και στα εξωκλήσια που πήγαινε για Λειτουργία. Χαιρόμουν! Ένιωθα έντονη την παρουσία της χάριτος του Θεού! Έτσι, από μικρός είχα την επιθυμία να ιερωθώ και να διακονήσω τον Χριστό και την Εκκλησία. Δεν πέρασε από το μυαλό μου ότι θα μου ταίριαζε καλύτερα κάτι άλλο. Έτσι έλαβα πολύ νωρίς τις αποφάσεις μου, με την ευλογία και πατρική συμπαράσταση του μακαριστού Μητροπολίτου μας Μελίτωνος, του Γέροντός μου.

* Πόσο δύσκολη είναι η πνευματική και θρησκευτική καθοδήγηση 300.000.000 χριστιανών έχοντας ως έδρα μία περιοχή που κυριαρχεί η μουσουλμανική θρησκεία και ποια η σχέση της ορθόδοξης εκκλησίας με το κοσμικό κράτος της Τουρκίας;

- Ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι βεβαίως ο Πρώτος της Ορθοδοξίας, αλλά η ευθύνη για την πνευματική καθοδήγηση του συνόλου των πιστών είναι κατανεμημένη στους κατά τόπους Πατριάρχες, Αρχιεπισκόπους, Μητροπολίτες και Επισκόπους. Ο δικός του ο ρόλος είναι ρυθμιστικός και συντονιστικός, πέραν της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Κωνσταντινουπόλεως, της οποίας είναι ο ίδιος Ποιμενάρχης. Από το Φανάρι πάντοτε επαγρυπνεί και επισκοπεί, παρακολουθώντας αν όλα προχωρούν κατά το θέλημα του Θεού και την εκκλησιαστική ευταξία, τόσο στο κλίμα του Πατριαρχείου όσο και στις άλλες Αυτοκέφαλες και Αυτόνομες Έκκλησίες. Όμως η ευθύνη του είναι θεσμική και γενικότερη. Και βεβαίως το βάρος της είναι τεράστιο.

 Όσον αφορά στις σχέσεις μας με το κοσμικό κράτος της Τουρκίας, όπως συμβαίνει με όλες τις Εκκλησίες που ευρίσκονται σε κοσμικά κράτη, οι ρόλοι μας είναι απολύτως διακριτοί. Δεν υπεισερχόμεθα σε ζητήματα πολιτικά. Είμεθα καθαρά πνευματικός οργανισμός και προσπαθούμε να κάνουμε το ιερό έργο μας εντός των ορίων μας, χωρίς να σκανδαλίζουμε κανέναν ή να δίνουμε αφορμές για προβλήματα. Ως πολίτες της Χώρας εκτελούμε επιμελώς τα καθήκοντά μας. Καταβάλλουμε φόρους, υπηρετούμε στον στρατό, διότι η θητεία είναι υποχρεωτική, ψηφίζουμε στις εκλογές, τιμούμε τις αρχές του Κράτους, πειθόμεθα στους νόμους. Όσες φορές πάλι αισθανόμεθα ότι αδικούμεθα και μάλιστα ως Ομογένεια, διεκδικούμε νομίμως τα δίκαιά μας και επιθυμούμε να μην θεωρούμεθα πολίτες υποδεέστεροι άλλων. Εν ανάγκη προσφεύγουμε και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

* Πώς βλέπετε το μέλλον της ελληνικής μειονότητας στην Κωνσταντινούπολη και ευρύτερα στην περιοχή της Τουρκίας;

- Είναι αλήθεια ότι ζήσαμε στο παρελθόν πολύ δύσκολες καταστάσεις, εξ αιτίας των οποίων οι αριθμοί μας συρρικνώθηκαν δραματικά. Τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει η ατμόσφαιρα να αλλάζει σημαντικά, με αποτέλεσμα να υπάρχει πλέον η δυνατότητα όχι μόνο να μην φύγουν και άλλοι ομογενείς για το εξωτερικό, αλλά και πολλοί να επιστρέψουν πίσω και να ζήσουν ξανά εδώ που ευρίσκονται οι ρίζες τους. Είναι κάτι που και ως Εκκλησία το επιθυμούμε και το ενθαρρύνουμε. Εξ άλλου, πολλοί έχουν έλθει από την Ελλάδα, χωρίς να κατάγονται από την Πόλη ή άλλη περιοχή της χώρας, και δραστηριοποιούνται εδώ είτε σε επιχειρήσεις, είτε, κυρίως, στην εκπαίδευση. Έχουμε λ.χ. πολλούς Έλληνες καθηγητές σε Τουρκικά Πανεπιστήμια και στην Πόλη, και στη Σμύρνη, και στην Άγκυρα, και αλλού. Ακόμη, αρκετοί ομογενείς επιστρέφουν στην Ίμβρο, τουλάχιστον τα καλοκαίρια, ανακαινίζουν τα σπίτια τους, νιώθουν ξανά τη χαρά της παλιννοστήσεως.

* Σας φοβίζει η εξάπλωση του τζιχάντ και δη με τη χρήση απάνθρωπων και βίαιων μεθόδων και πρακτικών;

- Ο θρησκευτικός φανατισμός είναι επικίνδυνος για όλες τις Θρησκείες, ιδιαιτέρως όταν κυκλοφορεί ένοπλος. Ναι, είναι επικίνδυνοι οι τζιχαντισταί. Θυμηθείτε όμως και τον Τριακονταετή Πόλεμο, τη Νύχτα του Αγίου Βαρθολομαίου, τα αίματα στη Βόρειο 'Ιρλανδία. Η ρίζα του κακού δεν διαφέρει. Ο φανατισμός είναι τύφλωσις ψυχής, σωστός δαιμονισμός, σε όποια Θρησκεία κι αν αναφύεται. Προσευχόμεθα λοιπόν να επικρατήσει η λογική, η ψυχραιμία, η ανεκτικότητα και ο σεβασμός του συνανθρώπου, ανεξαρτήτως θρησκευτικών πεποιθήσεων.

* Πώς θεωρείτε ότι θα εξελιχθεί το ζήτημα της επαναλειτουργίας της Ιερατικής Σχολής της Χάλκης;

- Σαράντα τρία χρόνια η Θεολογική μας Σχολή είναι πλέον κλειστή, παρά τη θέλησή μας και παρά τις αλλεπάλληλες εκκλήσεις μας. Και παρά τη συμαράσταση πολλών ανα την οικουμένη ανθρώπων καλής θελήσεως, που έχουν ενώσει τη φωνή τους με τη δική μας, τίποτε μέχρι στιγμής δεν έχει γίνει. Μας έχουν βεβαίως κατ' επανάληψη δώσει διαβεβαιώσεις και ελπίδες ότι συντόμως, σήμερα-αύριο, θα ανοίξει. Όμως μετά από λίγο αυτές διαψεύδονται. Πρόκειται ασφαλώς περί καταφώρου παραβιάσεως βασικού ανθρωπίνου δικαιώματός μας, του να μορφώσουμε τους λειτουργούς και τους Θεολόγους της Εκκλησίας μας στον χώρο μας. Παρά ταύτα δεν απελπιζόμεθα. Έχει ο Θεός! Όπως είδαμε και ζήσαμε πολλά θαύματα μέχρι σήμερα, ευελπιστούμε ότι θα το ζήσουμε και αυτό!

* Ποια η γνώμη σας για τη σημερινή κατάσταση του ιερού ναού - συμβόλου της ορθοδοξίας, της Αγίας Σοφίας;

- Εάν δεν είναι δυνατόν να ξαναγίνει αυτό που εξ αρχής ήταν, δηλ. ναός Χριστιανικός, το οποίο και ασφαλώς θα θέλαμε, προτιμούμε να μείνει όπως είναι, δηλ. Μουσείο, ώστε να είναι προσιτό σε όλους.

* Τι πράττει η εκκλησία σήμερα για να προσελκύσει τους νέους στους κόλπους της;

- Πολλά! Εδώ οι σχέσεις μας με τους νέους και τα παιδιά είναι πολύ θερμές. Νιώθουν ότι είναι ζωντανά μέλη του εκκλησιαστικού σώματος κι εμείς τους δείχνουμε με πολλούς τρόπους το ενδιαφέρον μας, τη στήριξή μας και την αγάπη μας. Ξέρουν όλοι ότι αν χρειασθεί μπορούν να δουν τον ίδιο τον Πατριάρχη, που είναι έτοιμος να τους ακούσει με στοργή και κατανόηση. Έχουμε κατασκηνώσεις για τα παιδιά στα Πριγκηπόννησα, πηγαίνουμε μαζί εκδρομές προσκυνηματικές, διοργανώνουμε ωραίες ευκαιριακές εκδηλώσεις, παρακολουθούμε την πρόοδό τους στο σχολείο, μεριμνούμε θυσιαστικά για τη μόρφωση και τις σπουδές τους. Δίδουμε στους νέους όλη μας την καρδιά! Το Πατριαρχείο μας εξάλλου έχει συγκαλέσει εδώ στην έδρα του κατ' επανάληψη παγκόσμια Συνέδρια Ορθοδόξου Νεολαίας με πολλή επιτυχία. Ανάλογα κάνουν και οι ανά τον κόσμο Μητροπόλεις και οι Ιεράρχες τού Θρόνου.

* Ο χριστιανισμός είναι μια πανανθρώπινη θρησκεία που πρεσβεύει την αρχή της ισότητας των δύο φύλων. Συμβαδίζει η αρχή με την παράδοση του άβατου στο Άγιο Όρος;

- Συμβαδίζει! Στο ‘Αγιον Όρος βασιλεύει η Γυναίκα! Η Παναγία! Αυτή είναι η Γερόντισσα, η Έφορος, η Ηγουμένη του Αγίου Όρους! Η παρουσία Της καλύπτει και εκπροσωπεί όλο το γυναικείο φύλο. Άλλα πρέπει να γνωρίζετε ότι υπάρχουν αντιστοίχως και γυναικεία Μοναστήρια, όχι πολλά βεβαίως, που είναι άβατα για τους άνδρες!

* Ποια η γνώμη σας σχετικά με το ζήτημα του πολιτικού όρκου του εκάστοτε αιρετού άρχοντα;

 - Λαμβανομένου υπόψη ότι ο όρκος απαγορεύεται από τον Κύριο στο Ευαγγέλιο, κατ' αρχήν δε μπορούμε να υποστηρίξουμε την ανάγκη χρήσεως θρησκευτικού όρκου από τους κρατικούς λειτουργούς, ούτε καν του δικονομικού από τους πιστούς στα Δικαστήρια. Όπου υφίσταται σήμερα θρησκευτικός «όρκος» η Εκκλησία απλώς τον ανέχεται κατ' άκραν οικονομίαν. Δεν είναι κατ' ευδοκίαν της, άλλα κατά άκρα συγκατάβαση. Για τον πιστό ισχύει πάντα το «Ἐγώ δέ λέγω ὑμῖν μή ὁμόσαι ὅλως» (Ματθ. 5, 34).

* Ένα μήνυμά Σας προς τους μαθητές και προς τους εκπαιδευτικούς;

- Να αγαπάτε την Παιδεία. Όχι απλώς την εκπαίδευση. Την παιδεία και τη μόρφωση, που συνδυάζουν γνώσεις και εσωτερική καλλιέργεια! Μάθηση και ήθος! Επάρκεια προσόντων άλλα και χαρακτήρα! Ψυχή! Ξηρές γνώσεις ελάχιστα ωφελούν. Κάποτε και βλάπτουν. Καλοί καγαθοί, όπως έλεγαν οι αρχαίοι σοφοί μας. Θα προσθέσω: Και προ παντός Χριστιανοί! Ο Χριστός θα ευλογήσει την παιδεία σας και θα αγιάσει την πορεία της ζωής σας! Αυτός είναι το Φως που θα σας φωτίσει μέσα στις σκοτεινές διαδρομές της δύσκολης εποχής μας και θα σας χαρίσει εσωτερική πληρότητα και ειρήνη. Θα γεμίσει τη ζωή σας με νόημα. Και μην ξεχνάτε, ο Χριστός και η Εκκλησία Του είναι ένα και αξεχώριστο! Ας είναι, λοιπόν, φιλοδοξία σας να είσθε με τον Χριστό και να ζείτε με χαρά τη ζωή της Εκκλησίας!