Του Αποστόλη Ζώη
Προσαρμοσμένες μεθοδολογίες και ειδικά εργαλεία με χρήση υψηλής Τεχνολογίας (τρισδιάστατα χωρικά μοντέλα, πλοήγηση, γεωραντάρ, Μη Επανδρωμένο Πτητικό Μέσο) για την υποστήριξη των συμμετοχικών διαδικασιών και την αξιοποίηση εδαφικών πόρων, ιδιαίτερα στις περιοχές της θεσσαλικής υπαίθρου, έχει αναπτύξει το Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου (ΕΑΧ) του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας.
Το εργαστήριο έχει ως αντικείμενο -μεταξύ άλλων- τον εντοπισμό, ανάδειξη και ενεργοποίηση των πόρων των περιοχών της υπαίθρου, στο πλαίσιο της εδαφικής ανάπτυξης. Το ερευνητικό προσωπικό του ΕΑΧ, με διευθυντή τον καθηγητή Δημήτριο Γούσιο, έχει μάλιστα, καταστήσει τα εργαλεία αυτά διεθνώς αναγνωρισμένα και αποτελούν εκπαιδευτικό αντικείμενο διεθνών σεμιναρίων, που απευθύνονται σε μεταπτυχιακούς φοιτητές και στελέχη της ανάπτυξης.
Σύμφωνα με τον περιβαλλοντολόγο Ιωάννη Φαρασλή (Δρ. & M.Sc. Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης), ειδικότερα για την παρακολούθηση και την αποτύπωση μικρών εκτάσεων, το Εργαστήριο προμηθεύτηκε ηλεκτρικό Μη Επανδρωμένο Πτητικό Μέσο (UAV - Unmanned Aerial Vehicle), καθώς και τις αντίστοιχες κάμερες καταγραφής στο ορατό και στο υπέρυθρο. Η απόκτηση, προσθέτει ο ίδιος, του Μη Επανδρωμένου Πτητικού μέσου (UAV) στηρίχθηκε σε τρία πεδία εφαρμογής.
Στην εκπαιδευτική/ερευνητική διαδικασία - απόκτηση τεχνογνωσίας σε τεχνολογίες αιχμής, στην ενίσχυση της διατμηματικής συνεργασίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, όπως και στην ενίσχυση συνεργασιών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας με φορείς της Περιφέρειας Θεσσαλίας όπως: Περιφέρεια Θεσσαλίας, Αρχαιολογία, τοπικές υπηρεσίες του Υπουργείου Γεωργίας, Δήμοι κ.ά.
Σε αυτό το πλαίσιο, βασικός στόχος της χρήσης του UAV είναι η χαρτογράφηση μικροπεριοχών με αεροφωτογραφίες πολύ υψηλής ανάλυσης (3 - 5 εκατοστά) και δημιουργία τοπογραφικών χαρτών. Η ψηφιακή αποτύπωση του ανάγλυφου με χρήση φωτογραμμετρικών μεθόδων, η παρακολούθηση των καλλιεργειών, μέσα από την ανίχνευση ασθενειών, την έλλειψη υδατικού αποθέματος κ.λπ. και τη διαχρονική παρακολούθηση αλλαγών.
Για την υλοποίηση των παραπάνω εφαρμογών απαιτήθηκε η προμήθεια κατάλληλων αισθητήρων τόσο στο ορατό όσο και στο εγγύς υπέρυθρο. Ειδικότερα, ο αισθητήρας στο εγγύς υπέρυθρο, διευκρινίζει ο κ. Φαρασλής, επιτρέπει τη λήψη αεροφωτογραφιών, οι οποίες, ύστερα από ειδική επεξεργασία (π.χ. δείκτες βλάστησης) παρέχουν στους γεωπόνους στοιχεία για την κατάσταση των φυτών και γενικότερα της βιομάζας σε συγκεκριμένες ζώνες.
Η αεροφωτογράφηση από χαμηλό ύψος (70 - 100 μέτρων) προσφέρει πολύ υψηλής ευκρίνειας εικόνες για την περιοχή καθώς και τη δυνατότητα τρισδιάστατης αποτύπωσής της. Το γεγονός αυτό, σύμφωνα με τον κ. Φαρασλή, συμβάλλει στην υλοποίηση πολλαπλών εφαρμογών σε διαφορετικά επιστημονικά πεδία. Αντίστοιχα παραδείγματα είναι: ο συμμετοχικός σχεδιασμός, η χάραξη οδικών αξόνων (οδοποιία), η παρακολούθηση πλημμυρικών φαινομένων (υδρολογία) κ.ά.
Το UAV είναι εξοπλισμένο με GPS και όλα τα συστήματα ασφαλούς πλοήγησης. Ο σχεδιασμός πτήσης - αεροφωτογράφησης, με όλες τις παραμέτρους γίνεται αυτόματα. Επίσης, η διαδικασία της αεροφωτογράφησης υλοποιείται αυτόματα και ελέγχεται από σταθμό βάσης ο οποίος ενημερώνει τον ειδικό σε πραγματικό χρόνο, για τη θέση το ύψος την ταχύτητα κ.λπ. του UAV.
Η αγορά και λειτουργία του συγκεκριμένου UAV βασίστηκε στη φιλοσοφία χρήσης λογισμικών ανοικτού κώδικα. Επομένως, τόσο τα λογισμικά υποστήριξης και καλής λειτουργίας του UAV όσο και στη συνέχεια η επεξεργασία των δεδομένων γίνεται από δωρεάν λογισμικά (Open Source Software). Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την ευκολία παραμετροποίησης το καθιστά φτηνό, γρήγορο και αποτελεσματικό εργαλείο στην αποτύπωση του χώρου και στην παρακολούθηση των αλλαγών του.
Γίνεται φανερό, τονίζει ακόμα ο κ. Φαρασλής, ότι η απόκτηση του τεχνολογίας UAV από το Εργαστήριο Αγροτικού Χώρου του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και η διερεύνηση της εφαρμογής της, στην περιφέρεια Θεσσαλία, θα προσφέρει νέες δυνατότητες συνεργασίας με τους διαφορετικούς φορείς της περιφέρειας, σε θεματικούς άξονες όπως: ο πολιτισμός, τουρισμός, περιβάλλον, κ.ά.. Πιο αναλυτικά, θα μπορούσε να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ των τοπικών φορέων και του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας σε πεδία εφαρμογών, όπως αρχαιολογική έρευνα (χαρτογράφηση αρχαιολογικών χώρων, καταγραφή των μνημείων, κ.λπ.).
Ήδη υπάρχει συνεργασία με τις αρχαιολογικές υπηρεσίες Λάρισας και Καρδίτσας: εδαφολογική - γεωλογική χαρτογράφηση σε τοπική κλίμακα, τοπογραφική αποτύπωση και δημιουργία μικροανάγλυφου περιοχών ενδιαφέροντος υψηλής ανάλυσης, χαρτογράφηση και εντοπισμός περιοχών, με έντονη διάβρωση κ.ά.
Θα μπορούσε, επίσης, να ενισχυθεί -μεταξύ άλλων- η χαρτογράφηση και παρακολούθηση ευαίσθητων περιοχών, όπως το Δέλτα του Πηνειού και χώροι απόθεσης απορριμμάτων.
