Το καλοκαίρι σε περιοχές της Ημαθίας η συγκομιδή των ροδάκινων ήταν δύσκολη από έλλειψη εργατικών χεριών. Η χρήση μεταναστών που ήταν η λύση τα προηγούμενα χρόνια, σήμερα έχει τα δικά της προβλήματα. Οι αγρότες πλέον σε μεγάλο βαθμό κρατούν λογιστικά βιβλία όπου εμφανίζονται οι πωλήσεις τους. Ιδιαίτερα τα εξαγόμενα ή τα πωλούμενα σε super market χρειάζονται παραστατικά. Η αμοιβή των εργατών πρέπει να γίνεται με εργόσημα που όσοι δεν είναι νόμιμα στη χώρα δεν μπορούν να τα χρησιμοποιήσουν. Ήδη σε πολλές περιοχές της χώρας με παραγωγές λαχανικών έχουν δημιουργηθεί προβλήματα από υπερβολικά εισοδήματα που φορολογούνται με τον γνωστό ληστρικό τρόπο ως εισοδήματα και ως ασφαλιστικές εισφορές. Είναι προφανές ότι μια λύση στο πρόβλημα είναι να επεκταθεί όπου μπορεί η μηχανική συγκομιδή των προϊόντων. Αναμφίβολα η συγκομιδή προϊόντων για νωπή κατανάλωση γίνεται με τα χέρια και δεν μπορεί για την ώρα να γίνει διαφορετικά, καθώς μωλωπισμοί και αμυχές δεν είναι αποδεκτά από την αγορά. Προϊόντα όμως για μεταποίηση αλλά και κυρίως οι ξηροί καρποί μπορούν να συγκομιστούν με μηχανές και σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο (η χώρα μας παραμένει σε αυτόν) γίνεται σε συνεχώς μεγαλύτερες εκτάσεις με μηχανές.

Ένας τύπος μηχανής συγκομιδής που έχει χρησιμοποιηθεί για συγκομιδή διαφόρων προϊόντων είναι αυτή για τα σταφύλια. Η μηχανή αυτή λειτουργεί σε φυτείες διαμορφωμένες σε παλμέτα, δηλαδή σε υποστηριγμένα σχήματα που τα φυτά δημιουργούν ένα τοίχο, υποστηριγμένα από κολώνες και σύρματα. Η μηχανή κινείται πάνω από τη σειρά των φυτών και μια σειρά από ελάσματα προκαλούν δόνηση του «τοίχου» των φυτών δεξιά-αριστερά. Η αδράνεια των βαρύτερων καρπών προκαλεί ανάπτυξη δύναμης που τα αποσπά από τον ποδίσκο τους. Μέχρι σήμερα στη χώρα μας έχουν χρησιμοποιηθεί τέτοιες μηχανές για συγκομιδή ελιών με πολύ καλά αποτελέσματα. Οι ελιές πρέπει να φυτευτούν σε πυκνά σχήματα, να διατηρηθούν με κλάδεμα σε ένα μέγιστο ύψος (συνήθως όσο το πλάτος των σειρών για να μη σκιάζει η μια σειρά την επόμενη) και να καθαριστούν σε χαμηλό ύψος για να μην εμποδίζουν τη λειτουργία των μικρών κάδων που συγκεντρώνουν τον καρπό που αποσπάται και το μεταφέρουν στις δύο αποθήκες (γόνδολες) της μηχανής. Προϋπόθεση καλής λειτουργίας είναι να μην χρησιμοποιηθούν για την υποστήριξη των δέντρων τσιμεντένιες κολόνες που καθώς δεν έχουν ελαστικότητα σπάζουν από τη δόνηση.

Οι μηχανές αυτές βέβαια έχουν κατασκευαστεί για σταφύλια κυρίως οινοποίησης αλλά δεν έχω δει μέχρι σήμερα χρήση των μηχανών σε ελληνικούς αμπελώνες. Πιθανότατα δεν έτυχε να το δω. Γιατί οι μηχανές αυτές παρουσιάζουν σημαντικά πλεονεκτήματα καθώς μπορούν να λειτουργήσουν και το βράδυ και να συγκεντρώσουν τις ρώγες με χαμηλή θερμοκρασία αλλά και να μεταφέρουν άμεσα τα σταφύλια στο οινοποιείο για επεξεργασία. Σημειώνω ότι η διατήρηση των σταφυλιών στις κλούβες στο χωράφι όλη μέρα, με τις υψηλές θερμοκρασίες που επικρατούν, προκαλούν έναρξη ζυμώσεων που έχουν αρνητική επίδραση στην ποιότητα του παραγόμενου κρασιού. Παρ’ όλα τα πλεονεκτήματα δεν τις έχω δει να λειτουργούν στην περιοχή μας. Από συζήτηση με τον ιδιοκτήτη της μηχανής που παρακολούθησα σε αμυγδαλεώνα φαίνεται ότι οι τοπικοί οινοποιοί δεν ενδιαφέρονται να τη χρησιμοποιήσουν. Αγνοώ την αιτία.

Πριν λίγες εβδομάδες πήγα και πάλι για να παρακολουθήσω τη συγκομιδή αμυγδάλων με μια μηχανή συγκομιδής παρόμοια μ’ αυτές των σταφυλιών για οινοποίηση. Η μηχανή στηρίζεται στην ίδια αρχή δηλαδή πλαστικά ημικύκλια από τις δύο πλευρές του δέντρου που προκαλούν τη δόνηση που αποσπά τους καρπούς. Ίδιες μηχανές όπως ανέφερα συγκομίζουν και τις ελιές. Η διαφορά είναι το ύψος των δέντρων που διαμορφώνει τη μηχανή με τα ημικύκλια σε μεγαλύτερο ύψος. Μέχρι τώρα είχα δει τη μηχανή να συγκομίζει σταφύλια (στη Γαλλία) και ελιές (στην Ελλάδα) όλα διαμορφωμένα σε παλμέτα. Η καινοτομία που είδα ήταν ότι η μηχανή συγκόμιζε αμύγδαλα με τα δέντρα σε μικρές αποστάσεις (1,5 μέτρο επί της γραμμής) αλλά σε ελεύθερο σχήμα. Η φυτεία ήταν «φυρανιά» τριών ετών και είχε αρκετή παραγωγή. Είναι γεγονός ότι οι πυκνές φυτείες επιταχύνουν την παραγωγή για 1-2 χρόνια σε όλες τις δενδρώδεις καλλιέργειες. Η απόσπαση των καρπών ήταν ιδιαίτερα καλή. Οι καρποί μετά τη συγκομιδή οδηγούταν σε αποφλοιωτήριο που αφαιρούσε τα πράσινα μέρη και οι καρποί ακολούθως πήγαιναν για ξήρανση. Αναμφίβολα η μηχανή προκαλούσε κάποια τραύματα στα δέντρα και ο παραγωγός σχεδίαζε να κάνει άμεσα ψεκασμό για να αποφύγει είσοδο παρασίτων στο δέντρο. Το πλεονέκτημα της εφαρμογής είναι ότι δεν απαιτεί διαμόρφωση των δέντρων σε παλμέτα που έχει κόστος σε υλικά και εργασία.

Έχω αναρτήσει βίντεο της συγκομιδής στον λογαριασμό μου στο facebook και όποιος ενδιαφέρεται μπορεί να το παρακολουθήσει.

Γράφει ο Φάνης Γέμτος*

* Ο Φάνης Γέμτος είναι γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας