Αν αφήσουμε στην άκρη το πανηγύρι που στήθηκε από τους τηλεοπτικούς σταθμούς και τις κραυγές των νεαρών ρεπόρτερ τους, ακούστηκαν πολλές φωνές για μέτρα πρόληψης που έπρεπε να έχουν ληφθεί έγκαιρα για να αποφύγουμε ή να περιορίσουμε τις ζημιές. Μου έκανε εντύπωση μια άποψη που άκουσα ότι το πολιτικό σύστημα αρέσκεται να έρχεται μετά τις καταστροφές μοιράζοντας αποζημιώσεις και υποσχέσεις και δεν αποφασίζει να ξοδέψει πολύ λιγότερα χρήματα δημιουργώντας υποδομές αποτροπής των καταστροφών.
Πραγματικά μετά τις καταστροφές μαθαίνουμε ότι οι εποχιακοί δασοπυροσβέστες ή επόπτες των δασών προσλαμβάνονται τον Ιούνιο όταν δεν μπορούν να κάνουν τίποτα για πρόληψη. Όπως παλαιότερα οι διαφημίσεις για τον τουρισμό μας έβγαιναν στις τηλεοράσεις το καλοκαίρι, όταν όλοι γνωρίζαμε ότι οι Ευρωπαίοι και οι άλλοι που μας επισκέπτονται αποφασίζουν για τις διακοπές τους τον χειμώνα.
Τον τελευταίο χρόνο στη Θεσσαλία βιώσαμε μία σειρά από καταστροφές. Ξεκινώντας από τον «Ιανό» και καταλήγοντας στους παγετούς με κορυφαίο του Απριλίου. Σε όλες τις περιπτώσεις το πολιτικό σύστημα τρέχει να καταβάλλει αποζημιώσεις. Με την κυβέρνηση να ανακοινώνει μέτρα και την αντιπολίτευση να μην τα θεωρεί αρκετά και να ζητά ακόμα περισσότερα. Φαίνεται ότι οι πολίτες αρέσκονται να ακούν για αποζημιώσεις (όλες δίκαιες) που κατευθύνουν τις ψήφους τους, αλλά να μην ενδιαφέρονται για την πρόληψη. Ο Πρωθυπουργός στις δηλώσεις για τις φωτιές αναφέρθηκε σε αποζημιώσεις για αποκατάσταση των ζημιών, με παράδειγμα την αντίδραση της κυβέρνησης για τον «Ιανό». Όταν αναφέρθηκε στον «Ιανό» εστίασε στις αποζημιώσεις που δόθηκαν άμεσα, αλλά δεν αναφέρθηκε στη δρομολόγηση του φράγματος Ενιπέα που αν τελικά κατασκευαστεί και λειτουργήσει θα μειώσει τις πιθανές ζημιές στο μέλλον. Και φυσικά δεν προχώρησε σε προγραμματισμό και άλλων ταμιευτήρων π.χ. Μουζακίου που θα περιόριζαν τις ζημιές στο μέλλον με την κλιματική κρίση να προβλέπεται ότι θα δημιουργεί γεγονότα με έντονες βροχοπτώσεις. Ούτε στην περάτωση της σήραγγας μεταφοράς νερού από τον ταμιευτήρα Συκιάς και την κατασκευή του θυροφράγματος που θα απέκλειε μεταφορά πλημμυρικών νερών που θα απέκλειαν πλημμύρες στο Μουζάκι χειρότερες από του «Ιανού». Το παράδειγμα του ταμιευτήρα του Σμοκόβου που προστάτευσε την περιοχή των Σοφάδων είναι μπροστά μας.
Το ίδιο έγινε με τον παγετό που κατέστρεψε την παραγωγή πολλών οπωροφόρων δένδρων. Ειδικά για τις αμυγδαλιές, είχαμε καταστροφή της παραγωγής τα 3 από τα 5 τελευταία έτη. Όλοι (πολιτικό σύστημα, ΜΜΕ, αγροτοσυνδικαλιστές) ασχολούνται με το μέγεθος των αποζημιώσεων και πότε θα δοθούν. Κανείς δεν ασχολείται με το πώς μπορούν να προληφθούν οι ζημιές. Ούτε ένα πρόγραμμα από Δήμους, Περιφέρεια, ΥΠΑΑΤ για δοκιμή μεθόδων αποτροπής της ζημιάς. Ένας παραγωγός (δεν συγκράτησα το όνομά του), σε εκπομπή του Κώστα Τζανακούλη, είπε ότι οι ανεμομίκτες προστάτευσαν τις αμυγδαλιές του σε - 5οC. Δεν πρέπει αυτό να επαληθευθεί και να εκτιμηθεί το κόστος προς όφελος της ανάπτυξης ανεμομικτών. Δεν πρέπει να συγκριθούν με άλλες μεθόδους αποτροπής της ζημιάς όπως πότισμα με κατάκλιση, καταιωνισμός πάνω από τα δέντρα, καύσεις κ.λπ. Να συγκριθούν οι μέθοδοι μεταξύ τους και να βρεθεί η βέλτιστη λύση για κάθε περιοχή που θα προωθούνταν με ισχυρές επιδοτήσεις. Όταν σήμερα πληρώνονται 400 €/στρ. αποζημιώσεις, είναι βέβαιο ότι περίπου με τη ζημιά ενός έτους θα καλύπτονταν το κόστος της επένδυσης. Με το κόστος των αποζημιώσεων του «Ιανού» θα κατασκευάζονταν τα φράγματα του Ενιπέα και του Μουζακίου και θα περίσσευαν για τη δημιουργία κλειστών αγωγών διανομής.
Προσπαθώντας να καταλάβω γιατί συμβαίνουν αυτά, φαντάστηκα το μέλλον σε μια χώρα που δεν έχει γεμίσει με πεύκα, που ανάβουν εύκολα και σβήνουν δύσκολα, και δεν έχει κουκουνάρια που να εκτοξεύονται σε δεκάδες μέτρα, αλλά τη φυσική βλάστηση της κάθε περιοχής. Εδώ οφείλω να συμφωνήσω με τον Πρωθυπουργό που έθεσε το θέμα της αλλαγής των φυτικών ειδών των αναδασώσεων. Ελπίζω να το εφαρμόσει. Με πρόβατα να βόσκουν ελεγχόμενα και να μειώνουν τη βιομάζα που δημιουργείται στα δάση. Με καθάρισμα των κλαδιών μετά από τις υλοτομίες. Με αντιπυρικές ζώνες και δρόμους πρόσβασης των πυροσβεστών που θα διευκολύνουν την κατάσβεση. Με κάμερες που θα καταγράφουν τους επίδοξους εμπρηστές. Μετά από έναν καύσωνα 10 ημερών, ελάχιστα στρέμματα δασών θα έχουν καεί. Καμία περιουσία δεν θα έχει καεί. Κανείς πολίτης δεν θα είχε κινδυνεύσει. Πιστεύετε ότι τα κανάλια θα είχαν καμία είδηση που να εκθειάζει τις κυβερνήσεις που πέτυχαν να αποτρέψουν καταστροφές; Ούτε κουβέντα. Ίσως κάποιοι ειδικοί να το συζητούσαν μεταξύ τους και θα προσπαθούσαν να βγάλουν συμπεράσματα για να εφαρμόσουν και να αποτρέψουν καταστροφές στο μέλλον. Ούτε συνεντεύξεις του Πρωθυπουργού, ούτε δηλώσεις του υπουργού Οικονομίας, ούτε του υπουργού Περιβάλλοντος, ούτε του αρχηγού της αξιωματικής αντιπολίτευσης ούτε των ειδικών. Μήπως η πρόληψη και γενικότερα η δημιουργία κανόνων και η εφαρμογή τους, δεν βολεύει το πολιτικό μας σύστημα; Το πελατειακό σύστημα απαιτεί συναλλαγές πολιτικών και ψηφοφόρων. Αν όλα λειτουργούν όπως πρέπει τι θα κάνουμε; Θα ψάχνουμε να βρούμε βαρβάρους;

Γράφει ο Φάνης Γέμτος,
γεωπόνος, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας