4. Λίπανση. Πολλοί παραγωγοί συνεχίζουν να εφαρμόζουν βασική λίπανση που συνήθως δεν χρειάζεται. Για φώσφορο και κάλιο μια ανάλυση του εδάφους θα έδειχνε αν χρειάζεται ή όχι. Κοστίζει πολύ λίγο σχετικά με την ωφέλεια που προσφέρει. Επομένως μπορεί να παραληφθεί χωρίς ιδιαίτερες επιπτώσεις. Αλλά και το άζωτο κατά τη σπορά δεν είναι απαραίτητο όταν δεν έχουμε μονοκαλλιέργεια σιταριού. Γιατί μέχρι τις αρχές Φεβρουαρίου το σιτάρι χρειάζεται πολύ λίγο άζωτο. Η εφαρμογή της επιφανειακής λίπανσης σε περισσότερες από μία δόσεις αυξάνει την απόδοση χρήσης του λιπάσματος (λίπασμα που παραλαμβάνεται από τα φυτά προς το λίπασμα που εφαρμόζουμε), την παραγωγή και κυρίως την ποιότητα του προϊόντος που ζητά η βιομηχανία ζυμαρικών. Η πλειοψηφία των αγροτών συνεχίζει να εφαρμόζει μία δόση επιφανειακής λίπανσης τον Φεβρουάριο. (Για τη λίπανση των δέντρων έχει γράψει δύο άρθρα ο κ. Νάνος στη φιλόξενη «Ελευθερία»). Να τονίσω πάλι την ανάγκη χρήση καλής ποιότητας λιπασματοδιανομέων, καλά συντηρημένων και ρυθμισμένων.
5. Εφαρμογή παρασιτοκτόνων. Μόνο όταν χρειάζεται και στις ποσότητες που χρειάζονται. Π.χ. προληπτικοί ψεκασμοί για τη σεπτόρια δεν δικαιολογούνται. Και εδώ καλής ποιότητας ψεκαστικά καλά συντηρημένα και ρυθμισμένα είναι προϋπόθεση επιτυχίας.
6. Η άρδευση. Σε ξηρές χρονιές η εφαρμογή αρδευτικού νερού είναι επωφελής, καθώς μπορεί να αυξήσει την παραγωγή κατά 50%. Ιδιαίτερα η χρήση στάγδην έδωσε καλά αποτελέσματα. Καλύτερος χρόνος εφαρμογής στο τέλος Μαρτίου, αλλά τις δύο προηγούμενες χρονιές άρδευση στο τέλος Απριλίου ήταν επωφελής με τους καύσωνες των αρχών Μαΐου. Θα συνεχιστούν οι καύσωνες στις αρχές Μαΐου; Η κλιματική κρίση γνωρίζει.
7. Εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Πολλοί πιστεύουν ότι βρίσκονται μακριά στο μέλλον. Κάνουν μεγάλο λάθος. Βρίσκονται εδώ μπροστά μας και έχουν αρχίσει να εφαρμόζονται προσφέροντας υπηρεσίες στους αγρότες. Δύο τεχνολογίες που είναι ώριμες για εφαρμογή μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα και να μειώσουν το κόστος παραγωγής: Λογισμικό υποβοήθησης των αγροτών στη λήψη αποφάσεων και λιπασματοδιανομείς για διαφοροποιημένη λίπανση. Και τα δύο έχουν εφαρμοστεί με επιτυχία τα τελευταία λίγα χρόνια και έδωσαν σημαντικές βελτιώσεις. Το λογισμικό για το οποίο έχω εμπειρία (υπάρχουν και άλλα), το granoduro.net, είναι συνδεδεμένο με δίκτυο Μετεωρολογικών Σταθμών και συμβουλεύσει τον παραγωγό για όλες τις καλλιεργητικές φροντίδες. Από την ποσότητα σπόρου (ανάλογα με τη ποικιλία και τον χρόνο σποράς), τις λιπάνσεις τους ψεκασμούς μέχρι τον χρόνο άρδευσης. Δίνει συνεχώς στοιχεία για την εξέλιξη της φυτείας που ο παραγωγός μπορεί να διορθώσει αν υπάρχει κάποια απόκλιση.
Η διαφοροποιημένη λίπανση επιτρέπει την εφαρμογή διαφορετικών δόσεων λιπάσματος σε μέρη του χωραφιού. Καταγράφει και αναλύει το χρώμα του φυτού και εκεί που το χρώμα είναι πράσινο (επάρκεια αζώτου) εφαρμόζει λιγότερο άζωτο και εκεί που είναι κίτρινο (έλλειψη αζώτου) περισσότερο. Αναγνωρίζει το άζωτο που υπάρχει στο έδαφος όταν η προηγούμενη καλλιέργεια είναι ψυχανθές. Αυτή η διαφοροποίηση επιτυγχάνει εξοικονόμηση λιπάσματος και αύξηση της απόδοσης και της ποιότητας. Η χρήση drones δίνει μια συνολική εικόνα του χωραφιού που βοηθά στην καλύτερη διαχείρισή του. Η χρήση drones με ψεκαστικό επιτρέπει τον ψεκασμό σε χωράφια που είναι δύσκολη η κίνηση των τρακτέρ, αλλά και εντοπισμένη εφαρμογή σε περιοχές όπου χρειάζεται. Η χρήση ψεκαστικών υπερμικρού όγκου μπορεί να αυξήσει τη δράση των ουσιών και να μειώσει τη χρήση τους ανά στρέμμα. Η χρήση δορυφορικών εικόνων μπορεί επίσης να δώσει χαρακτηριστικά του χωραφιού. Δορυφόροι της Ε.Ε. δίνουν δωρεάν εικόνες με υψηλή διακριτική ικανότητα.
Τα πιο πάνω δίνουν μια συνοπτική εικόνα των δυνατοτήτων που υπάρχουν. Και όποιος αγρότης είχε την αντοχή και τα διάβασε είμαι βέβαιος ότι τώρα θα σκέφτεται ή θα το συζητάει στο καφενείο: τι μας λέει τώρα. Ποιος μπορεί να πληρώσει το κόστος για όλα αυτά. Εδώ έρχεται ένα ακόμα κρίσιμο στοιχείο. Το λογισμικό μπορούν όλοι να το χρησιμοποιήσουν με χαμηλό κόστος. Χρειάζεται εκπαίδευση ή κάποιον να τους βοηθήσει (τους πιο ηλικιωμένους).
Ο μικρός αλλά και ο μεσαίος Έλληνας παραγωγός (των 200-300 στρεμμάτων) δεν μπορεί να αγοράσει μόνος του ούτε καλή σπαρτική (για ακατεργασία ακόμα δυσκολότερα), ούτε λιπασματοδιανομέα για διαφοροποιημένη εφαρμογή δόσεων λιπασμάτων, ούτε να έχει πρόσβαση σε drones και δορυφορικές εικόνες κ.λπ. Υπάρχουν λύσεις για όλα αυτά αν θέλουμε να μετάσχουμε στην αύξηση της παραγωγικότητας της γεωργίας και να αυξήσουμε το εισόδημά μας. Μια λύση είναι η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ. Αν 5-6 παραγωγοί των 300 στεμμάτων που μπορούν να συνεννοηθούν και να συνεργαστούν μπορούν να προμηθευτούν συνεταιρικά όλο τον εξοπλισμό και να μάθουν πώς χρησιμοποιείται. Τουλάχιστον οι νεότεροι θα μπορούσαν να τα καταφέρουν και να ωφεληθούν από όλα αυτά.
Αν επιπλέον τα κατάφερναν να κάνουν και ομαδικές αγορές των προμηθειών θα είχαν πολλαπλά οφέλη. Ακούω πολλές φορές στην τηλεόραση αγρότες να λένε ότι στην Ιταλία κάποια εφόδια είναι φθηνότερα. Ποιος τους εμποδίζει να τα προμηθευτούν από εκεί; Κοινή αγορά δεν έχουμε; Μόνο που το κόστος μεταφοράς απαιτεί όγκους που δεν υπάρχουν μόνο από έναν παραγωγό. Χρειάζεται ομάδες παραγωγών.
Η επόμενη λύση είναι να γίνει η προμήθεια του εξοπλισμού από επαγγελματίες που θα κάνουν τις εργασίες επαγγελματικά. Είναι μια λύση που ήδη λειτουργεί σε πολλές περιπτώσεις. Μια καλύτερη οργάνωση θα κάλυπτε του μικρούς παραγωγούς και θα τους έκανε ανταγωνιστικούς στην αγορά. Πρέπει να αποφασίσουμε άμεσα και να δράσουμε προωθώντας λύσεις γιατί μένουμε πίσω και οι ανταγωνιστές μας τρέχουν.