μέσω Facebook αποτελεί, αν μη τι άλλο, κομβικό σημείο στην ιστορία των συναλλαγών. Οι online αγορές προϊόντων έχει εξελιχθεί σ' έναν εκ των βασικότερων τρόπων συνεργασίας πολιτών. Από έπιπλα, εργαλεία, παιδικά είδη, ηλεκτρικές συσκευές, ρούχα και παπούτσια μέχρι και οικόπεδα αλλά και σπίτια τελειωμένα ή ημιτελή στα τούβλα. Κάποιος δεν το χρειάζεται και θέλει χρήματα και κάποιος άλλος ψάχνει... «Με μια νέα δυνατότητα που ονομάζεται market place μπορούν όλοι εύκολα να δούνε ανά πάσα στιγμή τι πωλείται από τους άλλους χρήστες στην περιοχή τους» μας εξηγεί ένας Λαρισαίος που θέλει να κρατήσει την ανωνυμία του αλλά κανένα... παλιό αντικείμενό του «Το κάνω εδώ και χρόνια. Πουλάω οτιδήποτε δεν μου χρειάζεται μέσω διαδικτύου, καθώς εκεί μπορείς να βρεις ενδιαφερόμενους απ' όλον τον κόσμο». Για του λόγου το αληθές επιχειρούμε με την καθοδήγησή του μια «διαδικτυακή βόλτα» στα περίξ της Λάρισας και βρίσκουμε τα πάντα. Ένα παιδικό κάθισμα αυτοκινήτου αξίας 45 ευρώ, ένα σπίτι στο Συκούριο αξίας 125.000 ευρώ, βινύλια από 2 ευρώ το ένα, υφαντό πολλών ετών 40 ευρώ και ό,τι άλλο μπορεί να βάλει ο νους τού... αναγνώστη. Στο Facebook, την ώρα που μπορείς να ελέγξεις τα μηνύματά σου ή να δεις πού πήγε για μπάνιο ένας γνωστός σου. Τις περισσότερες αγγελίες τις βάζουν ιδιώτες και η αγορά προϊόντων στη Λάρισα γίνεται στο χέρι με μετρητά ή με την καταβολή του ποσού σε λογαριασμό τραπέζης αν η απόσταση δεν βοηθάει. Επειδή όμως το ενδιαφέρον των πολιτών είναι αυξημένο, μοιραία εκεί οδηγούνται και αρκετοί επαγγελματίες. Και επειδή όπου πηγαίνει ο περισσότερος κόσμος ακολουθεί και το χρήμα, σχεδόν πάντα ακολουθεί και η Εφορία. Πριν λίγο διάστημα έγινε γνωστό πως με τις νέου τύπου διασταυρώσεις από την Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων, διαπιστώνεται εκτεταμένη φοροδιαφυγή σε κάποια καταστήματα που πραγματοποιούν πωλήσεις μέσω του ίντερνετ. Μια εταιρεία στην Ελλάδα -για παράδειγμα- από την αρχή της λειτουργίας της - Φεβρουάριο 2018 - υπέβαλλε ανελλιπώς μηδενικές περιοδικές δηλώσεις Φ.Π.Α., ενώ στην πραγματικότητα το πλήθος της συναλλακτικής της δραστηριότητας ήταν πολύ μεγάλο, καθόσον είχαν ολοκληρωθεί περισσότερες από 28.000 αποστολές εμπορευμάτων προς ιδιώτες πελάτες της, με την αξία συναλλαγών να υπερβαίνει το ποσό του 1.500.000 ευρώ. Το ΣΔΟΕ, δέσμευσε τον τραπεζικό λογαριασμό της εταιρείας, στον οποίο κατέληγαν οι αντικαταβολές πελατών. Και όλα αυτά σε μια εποχή που οι Έλληνες στρέφονται στις οnline αγορές. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έρευνας "Focus on tech life" της Focus Bari, η οποία αφορά στο α’ τρίμηνο του 2019, 3 στους 5 (59%) Έλληνες χρήστες του Διαδικτύου πραγματοποίησαν τουλάχιστον μία online αγορά κατά τη διάρκεια του τελευταίου εξαμήνου. ΠΡΟΣΟΧΗ ΣΤΟΥΣ ΑΠΑΤΕΩΝΕΣ Όπου υπάρχει όμως πολύ χρήμα δεν πηγαίνει μόνο η Εφορία. Έχουν προλάβει να φτάσουν και οι... απατεώνες κατ' επάγγελμα. Το 35% των αναφορών που διαχειρίσθηκε η Ανεξάρτητη Αρχή «Συνήγορος του Καταναλωτή» το 2018 αφορούσε σε εξ αποστάσεως συναλλαγές. Σε μια πρόσφατη τοποθέτησή της, η αναπληρώτρια Συνήγορος Καταναλωτή Δρ. Αθηνά Κοντογιάννη ανέφερε πως το 2018 και το 2019 ο Συνήγορος του Καταναλωτή και το Ευρωπαϊκό Κέντρο Καταναλωτή Ελλάδας δέχθηκαν αναφορές καταναλωτών για μεμονωμένα ηλεκτρονικά καταστήματα που είτε δεν παραδίδουν το προϊόν που παραγγέλθηκε είτε παραδίδουν σκοπίμως προϊόντα, χωρίς τις συνομολογημένες ιδιότητες, π.χ. παπούτσια σε διαφορετικό νούμερο από το παραγγελθέν, οπότε, όταν ο καταναλωτής τα επιστρέφει για να λάβει το προϊόν της επιλογής του, χάνει, τελικά, και τα χρήματα που κατέβαλε (εκτός εάν ευοδωθεί η διαδικασία της αμφισβήτησης συναλλαγής) και το προϊόν. Συνήθης πρακτική, στις περιπτώσεις αυτές, είναι η μετεγκατάσταση του ηλεκτρονικού καταστήματος, μετά από 6 μήνες - ένα έτος δραστηριότητας, σε άλλο κράτος μέλος, τις περισσότερες φορές σε όμορες Βαλκανικές χώρες, όπου οι έλεγχοι για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές δεν είναι πάντοτε εντατικοί. Οι πωλήσεις των προϊόντων γίνονται σε κάποιες περιπτώσεις μέσα από ιστοσελίδες στις περισσότερες περιπτώσεις, όμως, μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης (ιδίως facebook και Instagram). ΑΥΣΤΗΡΟΤΕΡΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΑΠΟ ΤΟ 2020 Για την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση τέτοιων και πολλών άλλων περιπτώσεων, σημαντική αναμένεται να είναι η συμβολή του νέου Κανονισμού 2017/2394 σχετικά με τη συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών που είναι αρμόδιες για την επιβολή της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών, ο οποίος θα αρχίσει να εφαρμόζεται από τις αρχές του νέου έτους.

Του Κώστα Γκιάστα