Από την προσάρτηση της περιοχής στην Ελλάδα το 1881 μέχρι σήμερα ό,τι έγγραφο από δημόσια υπηρεσία έχει σωθεί βρίσκεται εκεί. Πολύτιμος θησαυρός για τους λάτρεις των ιστορικών ντοκουμέντων.

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους του νομού Λάρισας δεν μετράνε τις σελίδες. Υπολογίζουν το υλικό με τα μέτρα πάνω στις πολλαπλές σειρές ραφιών. Φαντάζει ατελείωτο, στα χίλια περίπου τετραγωνικά μέτρα. Ανάμεσα στους τόμους η ιστορία μπαίνει στα ρουθούνια σου και σε ταξιδέψει στο παρελθόν.

Συμβολαιογραφικές πράξεις, αποφάσεις δικαστηρίων, έλεγχοι μαθητών μα και καθηγητών, κινήσεις υπηρεσιών. Ό,τι μπορείς να βάλεις στο νου σου είναι εκεί… Φτάνει όμως;

«Ακόμα περισσότερο αρχείο υπάρχει κάπου εκεί έξω» εξηγεί στην «Ε» η προϊσταμένη των ΓΑΚ Λάρισας κ. Φανή Καραγιάννη που μας υποδέχεται στον χώρο εργασίας. Εξηγεί πως ακόμα και σήμερα υπάρχουν υπηρεσίες που πετάνε κάποια αρχεία στα σκουπίδια «Εμείς αυτό που θέλουμε είναι να μας φωνάξουν για να το αξιολογήσουμε πρώτα».

Συνεργασία λοιπόν το μυστικό της επιτυχίας με στόχο να μεγαλώσει το αρχείο. Να το απολαύσει ο ιστορικός του μέλλοντος. Παράλληλα όμως έχει ήδη ξεκινήσει και η προσπάθεια για να καταγράψουν ή να πάρουν υλικό και από άλλους φορείς ιδρύματα που έχει η πόλη «Κάνουμε ένα άνοιγμα προς αυτούς για να γίνει αρχικά μια καταγραφή» εξηγεί η κ. Καραγιάννη και φέρνει ως παράδειγμα, την Αβερώφειο σχολή.

Μα δεν είναι μονάχα οι δημόσιες υπηρεσίες. Υπάρχουν φορείς ή ακόμα και βιομηχανίες που θα μπορούσαν να ενισχύσουν το αρχείο. Από το Ζαχάρεως για παράδειγμα έχουν ήδη πάρει υλικό και το δουλεύουν. Σίγουρα όμως θα υπάρχουν κι άλλες βιομηχανίες που μπορούν να βοηθήσουν στην έρευνα.

Αρχειονόμοι και βιβλιοθηκονόμοι, σκυμμένοι πάνω από παλιά έγγραφα. Τα ξεσκονίζουν, τα τακτοποιούν, αφαιρούν τα μεταλλικά στοιχεία και σιγά – σιγά τα αξιολογούν και τα καταγράφουν. Εν συνεχεία τα αρχειοθετούν περιμένοντας τον κάθε επισκέπτη ή ερευνητή να τα εκμεταλλευτεί και να εξερευνήσει. Να ταξιδέψει στο παρελθόν.

Εκεί βρίσκεται ό,τι αφορά στη Λάρισα από το 1881 και μετά. Αρχεία που σχετίζονται με προηγούμενα έτη βρίσκονται στην Κοζάνη, αλλά ο καθένας μπορεί να τα αναζητήσει μέσω του προγράμματος Αρχειομνήμων. Μόνο που φυσικά είναι στα Τούρκικα.

Όση ώρα κουβεντιάζουμε, κατεβαίνουμε στον εκθεσιακό χώρο των Γενικών Αρχείων Λάρισας. Εκεί βρίσκονται εκθέματα από σχολικές αίθουσες μιας άλλης εποχής. Θρανία, σκεύη, χάρτες και πολλά έγγραφα.

Τα Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχεία Ν. Λάρισας ιδρύθηκαν το 1991. Από την ίδρυση έως και πριν από μερικά χρόνια χρησιμοποιείτο το κτίριο στο κέντρο της πόλης (Σκαρλάτου Σούτσου) που παραχωρήθηκε από τον Δήμο Λαρισαίων. Αρχικά ήταν ο μοναδικός χώρος της υπηρεσίας, αλλά λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης υλικού, χρησιμοποιήθηκαν κατά καιρούς κτίρια που διατέθηκαν από άλλες υπηρεσίες και στη συνέχεια μισθώθηκαν δύο επιπλέον αρχειοστάσια. Τα τελευταία χρόνια όμως όλα μεταφέρθηκαν στο κτίριο του 3ου χλμ. Π.Ε.Ο. Λάρισας-Θεσσαλονίκης.

Σκοπός των ΓΑΚ είναι να συνεχιστεί η προσπάθεια διάσωσης των αρχείων της περιοχής, η οποία έως τώρα απέφερε αξιόλογο υλικό, τόσο αρχειακό όσο και μουσειακό, η επιστημονική επεξεργασία του, ώστε να είναι διαθέσιμο στους ερευνητές και τους χρήστες του αρχείου, και η συνεργασία με μελετητές και φορείς της πόλης που θα το αναδείξουν.

Σε μια εποχή όπου όλα αλλάζουν και εκσυγχρονίζονται, μοιραία η κουβέντα οδηγείται στην ψηφιοποίηση του αρχείου.

«Είναι ανάγκη η ψηφιοποίηση του αρχείου. Είχε γίνει παλιότερα μια προσπάθεια, αλλά μόνο για 200.000 σελίδες, ποσοστό που είναι πολύ μικρό σε σχέση με ό,τι έχουμε συνολικά» εξηγεί η κ. Καραγιάννη καταλήγοντας στο ότι χρειάζονται εργαζόμενοι, τεχνολογικά μέσα και φυσικά… χρήματα.

Κι αν οι πόροι είναι δυσεύρετοι τέτοιες εποχές, η όρεξη για γνώση αλλά και μετάδοσή της περισσεύει. Γι’ αυτό και τα ΓΑΚ Λάρισας ξεκίνησαν από πέρυσι και συνεχίζουν και φέτος μαθητικό διαγωνισμό όπου οι μικροί συμμετέχοντες καλούνται να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν από τα τεκμήρια της ιστορίας. Παιδιά Πρωτοβάθμιας αλλά και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης γράφουν για την τοπική ιστορία. Τι πιο αισιόδοξο και γοητευτικό. Κομμάτια του μέλλοντος να δημιουργούν πάνω σ’ αυτά του παρελθόντος. Η νέα Λάρισα εμπνέεται από την παλιά… Σκέτη ομορφιά.

Του Κώστα Γκιάστα

Φωτ.: Κώστας Τσάντζος