Εκτύπωση αυτής της σελίδας

Από ρεκόρ… σε ρεκόρ οι αποποιήσεις κληρονομιάς

ΤΡΙΠΛΑΣΙΑΣΤΗΚΑΝ ΜΕΣΑ ΣΕ ΜΙΑ ΤΡΙΕΤΙΑ ΣΤΟΝ Ν. ΛΑΡΙΣΑΣ - 7.700 ΑΚΙΝΗΤΑ ΕΧΟΥΝ ΠΕΡΑΣΕΙ ΣΤΟ ΔΗΜΟΣΙΟ ΑΠΟ ΤΟ 2013 - ΦΡΕΝΟ ΕΠΙΧΕΙΡΕΙ ΝΑ ΒΑΛΕΙ ΣΤΙΣ ΑΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΤΟ ΥΠ. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ

Δημοσίευση: 08 Σεπ 2019 22:00
Το οικονομικά αδιέξοδα χιλιάδων νοικοκυριών αλλά και τα προβλήματα στην αγορά ακινήτων αυξάνουν τις αποποιήσεις κληρονομιών τα τελευταία χρόνια Το οικονομικά αδιέξοδα χιλιάδων νοικοκυριών αλλά και τα προβλήματα στην αγορά ακινήτων αυξάνουν τις αποποιήσεις κληρονομιών τα τελευταία χρόνια

Το φαινόμενο της αποποίησης κληρονομιάς, που κάποτε φάνταζε ως "νομικό τερτίπι" για να αποφύγει ο κληρονόμος τα μεγάλα χρέη του κληροδότη, είναι πλέον μια μαζική και καθημερινή μάχη του πολίτη απέναντι στην υπεροφορλόγηση της ακίνητης περιουσίας.

Σύμφωνα με τα τελευταία διαθέσιμα στοιχεία των τριών Ειρηνοδικείων του νομού, Λάρισας, Ελασσόνας και Φαρσάλων, οι αποποιήσεις κληρονομιάς μέχρι και τον περασμένο μήνα ξεπέρασαν τις 870 ενώ συνολικά την τελευταία τριετία και καθώς απομένουν τέσσερις μήνες για τη λήξη του έτους οι αποποιήσεις άγγιξαν τις 4.181! Το νούμερο αυτό είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακό, καθώς είναι περίπου τριπλάσιο συγκριτικά με το 2013, ενώ από τότε έως σήμερα 7.700 νοικοκυριά απαλλάχτηκαν από ακίνητα που δεν ήταν «καθαρά», δεν είχαν προοπτική να πουληθούν και δεν επιβαρύνονταν µε επιπλέον φόρους.

Από το 2013 δηλαδή, το σχετικό μέγεθος των 608 αποποιήσεων εκτοξεύτηκε το 2018 στα 1.738 ενώ κάθε χρόνο, δείγμα της συνεχούς επιδείνωσης των οικονομικών, ο αριθμός έβαινε αυξανόμενος. Όπως εξηγούν νομικοί, το φαινόμενο έχει διττή εξήγηση. Από τη μια πλευρά, αρκετοί κληρονόμοι αδυνατούν να πληρώσουν τον φόρο κληρονομιάς που προκύπτει και από την άλλη, προτιμάται η αποποίηση κληρονομιάς είτε γιατί το κόστος κατοχής του ακινήτου είναι πολύ υψηλό για να μπορέσει να ανταποκριθεί ο κληρονόμος, είτε δυσανάλογο προς το πιθανό όφελος από μια ενοικίαση ή πώληση. Σε κάποιες περιπτώσεις μάλιστα οι φόροι και οι οφειλές που καλούνται να πληρώσουν υπερβαίνουν ακόμη και την αξία της περιουσίας που κληρονομούν.

Σε κάθε περίπτωση αυτό που διαπιστώνεται είναι ότι κάθε χρόνο εκατοντάδες Λαρισαίοι εντάσσονται στο κίνημα "δεν κληρονομώ", σπεύδοντας να «αποτινάξουν» από πάνω τους χρέη που αφήνουν οι εκλιπόντες επιλέγοντας να αφήσουν στο κράτος την περιουσία τους. Έτσι το Δημόσιο γίνεται σταδιακά ο μεγαλύτερος κληρονόμος μιας περιουσίας που δεν μπορεί να αξιοποιηθεί. Και αυτό καθώς είναι άγνωστο τι γίνονται τα ακίνητα αυτά, αφού τα προγράμματα πλειστηριασμών της εφορίας είναι περιορισμένα. Το μόνο βέβαιο είναι πως πρόκειται για ακίνητα που απαξιώνονται σε καθημερινή βάση, γεγονός που καθιστά όλο και δυσκολότερη την εύρεση αγοραστών στο μέλλον.

ΡΥΘΜΙΣΗ ΑΝΑΣΑ

Προκειμένου να βρεθεί μια λύση στο μεγάλο αυτό πρόβλημα και συνάμα να επιστρέψει η κανονικότητα και στην περιουσιακή κατάσταση των νεοελλήνων, η ηγεσία του Υπ. Οικονομικών ετοιμάζεται να προχωρήσει στην τροποποίηση της πάγιας ρύθμισης πληρωμής ληξιπρόθεσμων οφειλών έτσι ώστε τα ακίνητα να παραμένουν στους κληρονόμους και το δημόσιο να εισπράττει τα χρέη από τον φόρο κληρονομιάς.

Σύμφωνα με τους σχεδιασμούς η πληρωμή των έκτακτων οφειλών ( όπως είναι ο φόρος της κληρονομιάς) θα μπορεί να πληρωθεί σε έως 48 δόσεις. Υπενθυμίζεται ότι η πάγια ρύθμιση οφειλών για χρέη στην εφορία δίνει τη δυνατότητα 12 μηνιαίων δόσεων για τακτικές οφειλές (ΕΝΦΙΑ, ΦΠΑ, φόρο εισοδήματος), ή 24 δόσεις για έκτακτους φόρους που προέρχονται για παράδειγμα από κληρονομιές. Στόχος του οικονομικού επιτελείου είναι σύντομα οι δόσεις αυτές αυξηθούν σε 36 και 48 αντίστοιχα με τη θέσπιση φυσικά και κριτηρίων όσον αφορά στο ύψος των οφειλών.

Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΠΟΠΟΙΗΣΗΣ

Ενημερωτικά πάντως να σημειώσουμε πως η αποποίηση (αλλά και αποδοχή), από νομικής άποψης, είναι μονομερής δικαιοπραξία αμετάκλητη και γίνεται στον γραμματέα του δικαστηρίου της κληρονομιάς. Μπορεί, όμως, να ακυρωθεί συνεπεία πλάνης, απάτης, απειλής. Δικαίωμα αποποίησης έχει κάθε κληρονόμος, είτε εκ διαθήκης είτε εξ αδιαθέτου. Μόνο το Δημόσιο δεν μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά, η οποία περιέρχεται σ’ αυτό. Η αποποίηση γίνεται με δήλωση στη γραμματεία του δικαστηρίου της κληρονομιάς, που είναι το Μονομελές Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου κατοικούσε ή διέμενε ο κληρονομούμενος. Η προθεσμία προς αποποίηση είναι τετράμηνη και αρχίζει από τον θάνατο του κληρονομούμενου (όταν δεν υπάρχει διαθήκη) και από τη δημοσίευση της διαθήκης. Εάν ο κληρονομούμενος είχε την κατοικία του στο εξωτερικό ή αν ο κληρονόμος διέμενε στο εξωτερικό, τότε η προθεσμία για την αποποίηση είναι ένα έτος. Η αποδοχή και η αποποίηση κληρονομιάς δεν μπορούν να γίνουν μερικώς, διαφορετικά είναι άκυρη.

ΑΠΟ ΑΝΗΛΙΚΑ ΤΕΚΝΑ

Πάντως με το κίνημα «Δεν κληρονομώ» να σαρώνει, ένα θέμα που απασχολεί πολλούς φορολογούμενους είναι πώς μπορούν τα ανήλικα παιδιά να αποποιηθούν κληρονομιά. Μάλιστα δεν είναι λίγες οι φορές που τόσοι, οι ανήλικοι όσο και οι γονείς τους δεν γνωρίζουν ότι είναι κληρονόμοι και θεωρούν λανθασμένα ότι η προθεσμία αποποίησης ξεκινά με την ενηλικίωση. Στην περίπτωση που η αποποίηση κληρονομιάς δεν γίνει εντός συγκεκριμένης προθεσμίας, οι ανήλικοι, όπως επισημαίνουν νομικοί, θα βρεθούν να κληρονομούν ακίνητα που βαρύνονται με χρέη ή να κληρονομούν τα φέσια που έχει αφήσει στο δημόσιο ή τις τράπεζες ο συγγενής τους που απεβίωσε.

Η κληρονομιά που περνάει σε ανήλικο θεωρείται ότι γίνεται αποδεκτή πάντοτε με το ευεργέτημα της απογραφής (1527 ΑΚ). Με τον τρόπο αυτό, ο κληρονόμος δεν αποποιείται την κληρονομιά, αλλά η κληρονομιά αποτελεί χωριστή ομάδα περιουσίας, ανεξάρτητη από την άλλη περιουσία που έχει ο κληρονόμος. Σε περίπτωση, ωστόσο, που οι γονείς επιθυμούν να αποποιηθούν την κληρονομιά για λογαριασμό του ανηλίκου τέκνου τους και δεν επιθυμούν να εμπλακούν στη διαδικασία της απογραφής, θα πρέπει να ακολουθήσουν ειδική διαδικασία. Ειδικότερα:

Απαιτείται άδεια του δικαστηρίου προκειμένου να αποποιηθεί ο γονέας στο όνομα του ανηλίκου την κληρονομιά που έχει επαχθεί στον ανήλικο.

Η αίτηση για την έκδοση της απόφασης κατατίθεται από τους γονείς του ανηλίκου στη γραμματεία του κατά τόπον αρμόδιου Ειρηνοδικείου, που είναι το Ειρηνοδικείο στην περιφέρεια του οποίου κατοικεί ο ανήλικος, το οποίο συνεδριάζει με τη διαδικασία της εκουσίας δικαιοδοσίας. Ο ανήλικος που τελεί υπό γονική μέριμνα έχει κατοικία την κατοικία των γονέων του ή του γονέα που ασκεί μόνος του τη γονική μέριμνα. Επομένως, αρμόδιο δικαστήριο για παροχή άδειας στους γονείς προς αποποίηση κληρονομιάς είναι το Ειρηνοδικείο του τόπου της συνήθους διαμονής του ανηλίκου.

Σύμφωνα με τον νόμο, ο κληρονόμος μπορεί και πρέπει επί ποινή ακυρότητας να αποποιηθεί την κληρονομία μέσα σε αποκλειστική προθεσμία 4 μηνών που αρχίζει από τότε που έμαθε την επαγωγή και τον λόγο της. Στην επαγωγή από διαθήκη η τετράμηνη προθεσμία αρχίζει μετά τη δημοσίευση της διαθήκης. Εξαίρεση από την τετράμηνη προθεσμία εισάγεται σε δύο περιπτώσεις, στις οποίες η προθεσμία είναι ενός έτους. Η πρώτη εξαίρεση συντρέχει αν ο κληρονομούμενος είχε την τελευταία του κατοικία στο εξωτερικό, ενώ η δεύτερη εάν ο κληρονόμος έμαθε την επαγωγή όταν διέμενε στο εξωτερικό.

Ειδικότερα, εάν η κληρονομία επάγεται σε πρόσωπο ανίκανο για δικαιοπραξία, η γνώση της επαγωγής και του λόγου της ελέγχεται στο πρόσωπο του νόμιμου αντιπροσώπου. Έτσι, αναφορικά με τον ανήλικο που βρίσκεται υπό γονική μέριμνα το στοιχείο της γνώσης, προκειμένου να αρχίσει να τρέχει η αποκλειστική προθεσμία της αποποίησης, κρίνεται από το πρόσωπο του γονέα που την ασκεί. Δηλαδή, η τετράμηνη προθεσμία ξεκινά από τότε που οι γονείς του ανήλικου έμαθαν ότι το παιδί τους κατέστη κληρονόμος.

Του Γιώργου Νούλη

Gallery άρθρου