αυτονόητες αντιδράσεις στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1930 - από την άνοδο των Ναζί στην εξουσία τον Ιανουάριο του 1933 μέχρι το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Σεπτέμβριο του 1939, αν όχι και μέχρι την είσοδο της Αμερικής στον πόλεμο, τον Δεκέμβριο του 1941, ύστερα από την ιαπωνική επίθεση στο Περλ Χάρμπορ. Στην οικοδόμηση αυτού του πνεύματος αδιαφορίας, αν όχι και χαύνωσης, σημαντικό ρόλο φαίνεται ότι έπαιξε ο διεθνής Τύπος, και πιο συγκεκριμένα οι Γάλλοι, οι Βρετανοί και οι Αμερικανοί ανταποκριτές στο Βερολίνο της εποχής.
Το βιβλίο του Ντανιέλ Σνεντερμάν (Daniel Schneidermann) «Βερολίνο, 1933. Η στάση του διεθνούς Τύπου μπροστά στον Χίτλερ», που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Πόλις, σε μετάφραση Γιώργου Καράμπελα, αποτελεί ένα αποκαλυπτικό χρονικό της γέννησης και της ανάπτυξης αυτού του εκ πρώτης όψεως μάλλον ακατανόητου φαινομένου, το οποίο παρά τη σπουδαιότητά του, και παρά τη σωρεία των ιστοριογραφικών ερευνών για τον ναζισμό, μοιάζει να έχει μείνει στα αζήτητα της Ιστορίας μέχρι και τις ημέρες μας. Το ερώτημα που πρωτίστως απασχολεί τον Σνεντερμάν είναι το γιατί οι ξένοι δημοσιογράφοι στο Βερολίνο άργησαν να μιλήσουν όχι για την απειλή που εγκυμονούσε σε γενικό επίπεδο ο ναζισμός, αλλά για τη διαστροφική του σχέση με τους Εβραίους, η οποία μολονότι δεν υπήρξε αποκλειστικά ναζιστικό και γερμανικό χαρακτηριστικό, κατέληξε στην περίπτωση της Γερμανίας του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου στο Ολοκαύτωμα. Φυσικά, δεν είναι όλοι οι ίδιοι - και ο ερευνητής ξέρει πώς να αποδώσει τις δέουσες τιμές σε όσους ξεχώρισαν.
Το ζήτημα, ωστόσο, δεν είναι τι ήξεραν όλοι οι δημοσιογράφοι αλλά για ποιον λόγο η συντριπτική τους πλειονότητα αποφάσισε να το αποκρύψει, μαζί με εφημερίδες όπως οι «New York Times» ή ειδησεογραφικά πρακτορεία όπως το Associated Press. Τα εφιαλτικά πογκρόμ κατά των Εβραίων, οι αθρόες συλλήψεις, η δολοφονική δράση των παραστρατιωτικών ομάδων, τα συντροφικά μαχαιρώματα μεταξύ των Ναζί, τα πρώτα στρατόπεδα συγκέντρωσης, ακόμα και οι πρώτες επίσημες διεθνείς καταγγελίες για τη μαζική εβραϊκή εξόντωση λειαίνονται από τους ξένους ανταποκριτές στη γερμανική πρωτεύουσα.
Ο Σνεντερμάν μάς προειδοποιεί κάθε τόσο για τους ομόλογους κινδύνους που αντιπροσωπεύουν στα χρόνια μας τα fake news, αλλά, όπως κι αν έχει, οι σημερινοί κίνδυνοι, ακόμη κι αν είναι εξίσου σοβαροί, δεν είναι ιστορικά συγκρίσιμοι. Εκείνο που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι το τι θα μπορούσε να κάνει ο Τύπος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου για τη μοίρα των ανθρώπων και η θλιβερή ιστορία του γιατί δεν το έκανε.