Εμπλουτίζεται η δισκοθήκη δημοτικών τραγουδιών του θεσσαλικού χώρου με τη ζωντανή ηχογράφηση είκοσι τριών τραγουδιών, που καλύπτουν ένα ευρύτατο φάσμα της παραδοσιακής μουσικής αυτού του τόπου, που είναι και αντιπροσωπευτικός όλου του ορεινού όγκου της Θεσσαλίας, αφού γνωρίζουμε ότι οι κάτοικοι αυτών των περιοχών διακρίνονται για τα ίδια ήθη και έθιμα και κυρίως για τα δημοτικά τραγούδια του Πηλίου και της Όσσας, του Ολύμπου και των Χασίων, και φυσικά των Αγράφων της Πίνδου.
Αξίζει ίσως να θυμηθούμε πως τα δημοτικά τραγούδια αποτελούσαν και αποτελούν ένα μέσο ψυχαγωγίας και ψυχικής ανόρθωσης για όλους τους κατοίκους των ορεινών περιοχών της Ελλάδας, αλλά κυρίως της Θεσσαλίας. Αυτά τα τραγούδια διαμόρφωναν τον χαρακτήρα και σφυρηλάτιζαν την πίστη, τη θέληση και την αντοχή των ανθρώπων αυτών, με έναν τρόπο που να μην έρχονται σε σύγκρουση ούτε με τον εαυτό τους ούτε με την παράδοση, αλλά και ούτε με την εξέλιξη. Ήταν ένα είδος ιδιαίτερης νουθεσίας και καθοδήγησης των μαζών που εξυπηρετούσε τους στόχους και τα οράματα της φυλής και του έθνους.
Η αξία αυτών των τραγουδιών γίνεται ακόμα πιο κατανοητή, αν σκεφτεί κανείς πως οι Έλληνες της Τουρκοκρατίας δεν μπορούσαν να γράψουν την ιστορία του τόπου τους όπως την ήθελαν. Και υπήρχαν πολλοί λόγοι γι’ αυτό. Κυρίως όμως γιατί δεν είχαν τις απαιτούμενες γραμματικές γνώσεις και το χρόνο να ασχοληθούν μ’ αυτό το θέμα. Έτσι κατάφερναν να μελοποιούν τις σκέψεις τους με απλά και κατανοητά λόγια για κάθε τι που θεωρούσαν σημαντικό και απαραίτητο για τη ζωή τους και τον τόπο τους. Σ’ αυτό το σημείο εμπίπτουν όλα τα ψυχικά και βιωματικά συναισθήματα. Χαρές, πίκρες, φυσικές καταστροφές, εξουσιαστική καταπίεση, εγκλήματα, έρωτες, μίση και οτιδήποτε άλλο συγκινούσε την καρδιά τους.
Με την ηχογράφηση αυτή, που συντόνισε ο Παναγιώτης Μάνος, βλέπουμε όλες αυτές τις ιδιότητες των αισθημάτων να παρελαύνουν μέσα από τα δημοτικά τραγούδια ως μια αφηγηματική ιστορία της ζωής των ανθρώπων. Και ανάλογα με την απήχηση που είχε το κάθε συμβάν ή το μήνυμα που ήθελαν να περάσουν στους άλλους, τόνιζαν και χρωμάτιζαν τη φωνή τους ώστε να γίνονται τα αισθήματά τους πιο κατανοητά.
Μέσα από το άκουσμα αυτών των αντιφωνικών τραγουδιών αναδύεται το ήθος, η λεβεντιά και η παλικαριά, ο ζήλος, η απαίτηση, η χαρά, η ευθυμία, το μίσος και η κακία, η ανυπακοή, η πίστη και η προσμονή, οι καλές και οι κακές συνήθειες. Μέσα από τα τραγούδια αυτού του τύπου περνούσαν ιδέες και μηνύματα που ήταν αδύνατο να περάσουν διαφορετικά εκείνη την εποχή. Είναι δηλαδή ένας καθρέφτης της ιστορίας μας μέσα από τα λόγια και τις σκέψεις των ανθρώπων κάθε εποχής, όπως αυτοί έβλεπαν και βίωναν τις καταστάσεις και τα διάφορα συμβάντα. Είναι μια ελαφρώς μυθοποιημένη πραγματικότητα του ίδιου μας του εαυτού. Το αντιφωνικό τραγούδημα μας συνδέει με την Τουρκοκρατία, το Βυζάντιο, τη ρωμαιοκρατία, την ελληνιστική και κλασική περίοδο και φτάνει στα Ομηρικά Έπη και στους Ορφικούς Ύμνους.
Οι Ζωντανές Φωνές των Αγράφων, αυτή η Α’ Συναυλία Αντιφωνικού Τραγουδιού έρχεται να αποτυπώσει και να διασώσει μια μουσική παράδοση που χάνεται στα βάθη των αιώνων. Ευτυχώς που υπάρχουν άνθρωποι, όπως ο ακάματος συντονιστής Παναγιώτης Νάνος, και όλοι όσοι συμμετέχουν σ’ αυτή τη ζωντανή ηχογράφηση και φυσικά το πρόγραμμα ΕΣΠΑ, που το περασμένο καλοκαίρι (2008) κατάφεραν να πραγματοποιήσουν αυτή τη ζωντανή αποτύπωση, την οποία σήμερα μπορούμε να έχουμε σε CD και έτσι μπορούμε να απολαύσουμε αυτή τη γνησιότητα των τραγουδιών χωρίς τη συμμετοχή σύγχρονων μουσικών οργάνων. Μια αντιφωνική απόδοση, όπως ακριβώς γινόταν πριν από πολλά χρόνια. Και αυτό είναι πολύ σημαντικό.
Τα C.D. αυτά διατίθενται από το τοπικό Αρχείο Δημοτικής Μουσικής, Σπαρτάκου 5, Καρδίτσα, τηλ. 6977/783.314.
ΑΛΕΞΗΣ ΓΙΑΝΝΟΥΛΗΣ
Εκπαιδευτικός
