Τα σεξουαλικά μεταδιδόμενα νοσήματα και η σχέση τους με τον καρκίνο ήταν το θέμα της συζήτησης με τους υπευθύνους του τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας του Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, οι οποίοι εστίασαν στα προβλήματα που καλούνται να αντιμετωπίσουν και τα οποία οφείλονται, μεταξύ άλλων, στη συχνή εναλλαγή σεξουαλικών συντρόφων, στη χρήση ναρκωτικών και τη μη χρήση προφυλακτικού.

Η συζήτηση με τον κ. Γεώργιο Κύργια, MD, Ph.D, Ακτινοθεραπευτή ογκολόγο, αναπληρωτή καθηγητή στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και διευθυντή του τμήματος Ακτινοθεραπευτικής Ογκολογίας στο ΠΓΝΛ, καθώς και με την κ. Μαρία Τόλια, MD, Msc, Ph.D, ακτινοθεραπευτή ογκολόγο και επίκουρη καθηγήτρια Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας αναπτύχθηκε γύρω από τις Ηπατίτιδες Β και C, το AIDS, τον ιό των ανθρωπίνων κονδυλωμάτων και τον ιό EBV που προκαλεί την επονομαζόμενη «ασθένεια του φιλιού».

ΗΠΑΤΙΤΙΔΕΣ B, C

Τι προκαλούν οι ηπατίτιδες B και C;

Η χρόνια λοίμωξη από τους ιούς HBV, HCV, μπορεί να προκαλέσει κίρρωση (ίνωση) του ήπατος και ανάπτυξη ηπατο- κυτταρικού καρκίνου. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της λοίμωξης είναι ο ίκτερος (κίτρινη χροιά δέρματος και ματιών), σκουρόχρωμα ούρα, αδυναμία – καταβολή, ναυτία, εμετός και κοιλιακός πόνος. Για να αποφύγουμε τη λοίμωξη απαιτείται εμβολιασμός για τον ιό της ηπατίτιδας Β και επανέλεγχος στο μέλλον εάν είμαστε ακόμη προστατευμένοι από τον εμβολιασμό για τον ιό. Για την ηπατίτιδα δεν υπάρχει εμβόλιο. Παράλληλα, είναι απαραίτητη η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή.

Ποια άτομα κινδυνεύουν περισσότερο;

Κινδυνεύουν τα άτομα με πολλούς σεξουαλικούς συντρόφους, όσοι κάνουν χρήση ενδοφλέβιων ναρκωτικών, όσοι ζουν και εργάζονται σε περιοχές, οικογένειες, χώρους (νοσοκομεία, φυλακές, μονάδες αιμοκάθαρσης ή μεταμόσχευσης) όπου μπορεί να υπάρχουν περιστατικά που νοσούν από τους ιούς. Επίσης, άτομα που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ μπορούν να επιταχύνουν την ανάπτυξη κίρρωσης και στη συνέχεια καρκίνου.

AIDS

Ποιοι τύποι καρκίνου μπορούν να εμφανιστούν σε έναν ασθενή με AIDS:

Ένας ασθενής με AIDS νοσεί στο αμυντικό του σύστημα και μπορεί να αναπτύξει τις κάτωθι κακοήθειες:

- Σάρκωμα Kaposi

- Λέμφωμα Non – Hodgkin (πιο συχνά πρωτοπαθές λέμφωμα κεντρικού νευρικού συστήματος, λέμφωμα από Β κύτταρα)

- Καρκίνου πρωκτού, πέους, τραχήλου της μήτρας.

Οι καρκινοπαθείς ασθενείς με AIDS έχουν χειρότερη έκβαση γιατί καθυστερεί η διάγνωση, ζητούν τη βοήθεια του γιατρού όταν τελικά η νόσος τους είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο, μη συνεργάσιμοι ασθενείς δεν προσέρχονται στα προγραμματισμένα ραντεβού για τη λήψη θεραπείας, συχνά είναι χρήστες ναρκωτικών ουσιών, συνυπάρχουν και άλλα προβλήματα οπότε μπορεί να χρειαστεί τροποποίηση της δόσης θεραπείας, μπορεί να παρουσιαστούν έντονες παρενέργειες από τη θεραπεία.

Τι πρέπει να κάνει ένας ασθενής με AIDS ώστε να προλάβει και να μειώσει την ανάπτυξη καρκίνου μελλοντικά;

Θα πρέπει να διακόψει το κάπνισμα, την κατάχρηση αλκοόλ και τη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Επίσης θα πρέπει να χρησιμοποιεί προφυλακτικά μέσα κατά τη σεξουαλική επαφή γιατί μπορεί να μολυνθεί από κάποια ηπατίτιδα ή τον ιό των κονδυλωμάτων και αυτό να του αυξήσει κατά πολύ την πιθανότητα ανάπτυξης κακοήθειας. Για τον ίδιο λόγο οι χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών θα πρέπει να χρησιμοποιούν αποστειρωμένες, καινούριες σύριγγες. Απαιτούνται τακτικές ιατρικές επισκέψεις, λήψη κατάλληλης αντιρετροϊκής αγωγής και έλεγχος αποτελεσματικότητας ή εμφάνιση πιθανής παρενέργειάς της, σωστή διατροφή, σωματική άσκηση, διαχείριση του άγχους, αποφυγή λοιμώξεων (απόσταση από αρρώστους, καλό πλύσιμο τροφίμων, χορήγηση αντιβιοτικών όταν ενδείκνυται). Όλα τα παραπάνω είναι ιδιαίτερα σημαντικά σε άτομα που έχουν κληρονομικότητα σε ανάπτυξη καρκίνων, δηλαδή συγγενείς που νόσησαν και μάλιστα σε νεαρή ηλικία.

ΙΟΣ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΙΝΩΝ ΚΟΝΔΥΛΩΜΑΤΩΝ (HPV: HUMAN PAPILLOMAVIRUS)

Σε πόσους τύπους χωρίζεται ο HPV ιός;

Ο HPV ιός χωρίζεται σε διαφορετικούς τύπους. Διακρίνεται σε τύπους υψηλού κινδύνου (τύποι 16, 18, 31, 33, 35, 39, 45, 51, 52, 56, 58, 59, 66, 68) ή χαμηλού κινδύνου (τύποι 6, 11), ανάλογα με τη δυνατότητά τους να προκαλέσουν ανάπτυξη καρκίνου. Στις γυναίκες ευθύνεται για την ανάπτυξη καρκίνου τραχήλου της μήτρας και, σπανιότερα, του κόλπου ή του αιδοίου. Στους άνδρες είναι υπεύθυνος για τον καρκίνο πρωκτού ή πέους. Και στα δύο φύλα μπορεί να προκαλέσει καρκίνο στοματοφάρυγγα. Οι πολλαπλοί ερωτικοί σύντροφοι και η έναρξη σεξουαλικών επαφών σε πολύ νεαρή ηλικία αποτελούν παράγοντες κινδύνου.

Ποιες είναι οι κυριότερες ενοχλήσεις που θα με κάνουν να ανησυχήσω;

Ο ασθενής μπορεί να είναι τελείως ασυμπτωματικός. Ίσως να εμφανίσει οξυτενή κονδυλώματα στα έξω γεννητικά όργανα.

Με ποιες μεθόδους ανιχνεύεται ο ιός;

Η ανίχνευση του HPV ιού γίνεται με γυναικολογική εξέταση, ΩΡΛ εξέταση, με κυτταρολογική εξέταση κατά Παπανικολάου (Pap test), ανίχνευση του DNA του ιού, ανίχνευση των τύπων του ιού.

Πώς μπορεί να προστατευθεί κάποιος;

Συνιστάται η επιλογή ενός ερωτικού συντρόφου, η χρήση προφυλακτικού κατά τη σεξουαλική επαφή που μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης λοιμώξεων των γεννητικών οργάνων, όχι όμως του στοματοφάρυγγα. Εν τω μεταξύ, ο εμβολιασμός σε παιδιά (κορίτσια και αγόρια) πριν την έναρξη των σεξουαλικών επαφών έχει πάρει ένδειξη από την ηλικία των 9 έως την ηλικία των 26 ετών.

ΙΟΣ EPSTEIN – BARR (EBV)

Τι ακριβώς συμβαίνει με την επονομαζόμενη και ως «ασθένεια του φιλιού»;

Ο ιός EBV αποτελεί έναν ερπητοϊό που προκαλεί λοιμώδη μονοπυρήνωση. Μεταδίδεται κυρίως με το σάλιο, γι΄ αυτό και είναι γνωστή με το όνομα «ασθένεια του φιλιού». Η προηγηθείσα λοίμωξη από τον ιό, αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του ρινοφάρυγγα και ορισμένων λεμφωμάτων, όπως Burkitt, Hodgkin. Οι κυριότερες κλινικές εκδηλώσεις της ασθένειας είναι πυρετός, εξάνθημα, φαρυγγίτιδα, κόπωση, ρίγος, διόγκωση λεμφαδένων τραχήλου, ενίοτε αύξηση των διαστάσεων του ήπατος και της σπλήνας, γενικευμένο δερματικό εξάνθημα.

Ποιος είναι ο ρόλος της ακτινοθεραπείας σε αυτές τις περιπτώσεις καρκίνων;

Σε όλες τις προαναφερθείσες περιπτώσεις καρκίνων ο ρόλος της ακτινοθεραπείας είναι σημαντικότατος. Η ακτινοθεραπεία μπορεί να προσφέρει ίαση στα αρχικά στάδια της νόσου ή μεγάλου βαθμού ανακούφιση στα πιο προχωρημένα και κυρίως τα μεταστατικά στάδια.

Τελειώνοντας, θα πρέπει να τονίσουμε ότι η πρόληψη του καρκίνου είναι εφικτή και επηρεάζεται στενά από τον τρόπο ζωής μας. Πρέπει να μάθουμε και να προφυλασσόμαστε. Τα δύο σημαντικότερα «κλειδιά» στην Ογκολογία είναι η πρόληψη και αποφυγή επιβλαβών περιβαλλοντικών παραγόντων, καθώς και η έγκαιρη διάγνωση του καρκίνου σε αρχικό στάδιο, γιατί καρκίνος δεν σημαίνει πλέον τέλος της ζωής μου.

Μενέλαος Κατσαμπέλας