Kείμενο: Έφη Τουφεξή

Τα αποκαλούν πολύτιμο «δώρο ζωής» και η επιστήμη της ιατρικής το επιβεβαιώνει. Τα βλαστοκύτταρα αποτελούν καθιερωμένη θεραπεία για πολλά διαφορετικά -αιματολογικά κυρίως– νοσήματα, ενώ μέχρι σήμερα έχουν πραγματοποιηθεί παγκοσμίως περισσότερες από 20.000 μεταμοσχεύσεις ομφαλοπλακουντιακού αίματος. Ευτυχώς δε λείπουν οι αναφορές για τις σωτήριες εφαρμογές τους και στην Ελλάδα!

 Αιώνας της κυτταρικής βιολογίας αυτός που διανύουμε, δεν μας κάνει εντύπωση που η χρήση των βλαστοκυττάρων κερδίζει συνεχώς έδαφος στην ιατρική. Την ώρα που επιστήμονες του εξωτερικού στέλνουν με την κάψουλα SpaceX Dragon βλαστοκύτταρα στο διάστημα για περαιτέρω διερεύνηση της συμπεριφοράς τους, στην Ελλάδα, τα «θαύματα ζωής» με βλαστοκύτταρα υλοποιούνται μέσα στα χειρουργεία. 

Ανατρέχοντας στο ιατρικό ιστορικό διαπιστώνουμε ότι στη χώρα μας δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις ασθενών με αιματολογικές ασθένειες, που θεραπεύονται με μεταμόσχευση βλαστοκυττάρων (προερχόμενων από το ομφαλοπλακουντιακό αίμα ή το μυελό των οστών). Τα βλαστοκύτταρα μεταξύ άλλων έδωσαν ελπίδα και σε δύο μικρούς Λαρισαίους, ηλικίας τριών χρονών, που έχουν χρησιμοποιήσει το δικό τους ομφαλοπλακουντιακό αίμα για θεραπεία από εγκεφαλική παράλυση.

Επίσης έχουν δημοσιοποιηθεί περισσότερες από τέσσερεις περιπτώσεις παιδιών με λευχαιμία, που σώθηκαν ύστερα από μεταμόσχευση ομφαλοπλακουντιακού αίματος, προερχόμενο από αδέρφια τους όπως κι ενός παιδιού από την Πρέβεζα, που έπασχε από Μεσογειακή αναιμία και σώθηκε με μεταμόσχευση ομφαλικού αίματος του αδερφού. Πολλοί γονείς μάλιστα με ένα άρρωστο παιδί, προβαίνουν σε εξωσωματική γονιμοποίηση, προκειμένου να γίνει δυνατή πριν την εμφύτευση, η επιλογή ενός εμβρύου, που είναι ιστοσυμβατό με το άρρωστο αδερφάκι του. Παράλληλα κλινικές δοκιμές με χρήση βλαστοκυττάρων από το μυελό των οστών γίνονται σε διάφορα ιδιωτικά και δημόσια νοσοκομεία για την αποκατάσταση της καρδιακής ανεπάρκειας και για την αντιμετώπιση αυτοάνοσων νοσημάτων.

Τι είναι αυτό που κάνει τα βλαστοκύτταρα τόσο πολύτιμα; Ειδικά εκείνα που προέρχονται από το αίμα του ομφάλιου λώρου μπορούν να μετασχηματιστούν και να κάνουν την ίδια δουλειά που κάνει στους ενήλικες ο μυελός των οστών: παράγουν αίμα! Έτσι, μπορούν να μεταμοσχευθούν σε ασθενείς για τη θεραπεία πλήθους αιματολογικών νοσημάτων. Μάλιστα, το ομφαλικό αίμα πλεονεκτεί του μυελού των οστών, γιατί είναι νεαρότερο, έχει λιγότερες απαιτήσεις ιστοσυμβατότητας και συλλέγεται εύκολα, ανώδυνα και ακίνδυνα κατά τη γέννηση κάθε παιδιού.

Την ανεκτίμητη αξία του ομφαλικού αίματος αναγνωρίζουν και οι νέοι γονείς, οι οποίοι έχουν δύο επιλογές: Να το δωρίσουν στις δημόσιες τράπεζες για αλλογενή, δημόσια, χρήση, χωρίς να πληρώσουν κάτι άλλο, παρά μόνο για τη μεταφορά του κιτ με το ομφαλοπλακουντιακό αίμα. Ή να πληρώσουν για τη φύλαξη του σε ιδιωτικές τράπεζες, στις οποίες το δείγμα τους ανήκει και μόνο εκείνοι αποφασίζουν πού και πότε θα χρησιμοποιηθεί. Ωστόσο είναι λίγες οι περιπτώσεις, που πιθανόν να γίνει αυτόλογη ιατρική χρήση στο παιδί τους. Γιατί; Εάν το παιδί παρουσιάσει ένα αιματολογικό νόσημα τότε είναι πιθανό να είναι «άρρωστο» και το αίμα του ομφάλιου λώρου του. Οπότε σε αυτή την περίπτωση καταφεύγει στη δημόσια τράπεζα, ψάχνοντας συμβατό δείγμα. Και είναι εδώ που γεννιέται το ηθικό δίλημμα στους γονείς: Είναι «κακοί» πολίτες, αν φυλάξουν ιδιωτικά το ομφαλικό αίμα ή κακοί γονείς, αν το δωρίσουν;