Οι τελευταίες ζέστες, πιστοποιούν ότι το ελληνικό καλοκαίρι είναι εδώ και μας καλεί να το απολαύσουμε, όπως μπορεί ο καθένας, στον βαθμό που το επιτρέπει η κρίση που βιώνει η χώρα μας.
Μαζί όμως με το καλοκαίρι, έρχονται και οι πυρκαγιές στα δάση και στις δασικές εκτάσεις μας και καλούμαστε να κάνουμε ό,τι είναι δυνατόν για να τις αποτρέψουμε.
Ιδιαίτερα εφέτος, οι βροχές της άνοιξης βοήθησαν στην υπερβολική ανάπτυξη της ποώδους βλάστησης, που η αποξήρανσή της στη διάρκεια του καλοκαιριού, θα αποτελέσει ένα πρώτης τάξεως εύφλεκτο υλικό για την έκρηξη πυρκαγιών.
Για το λόγο αυτό, ο κίνδυνος να σημειωθούν πυρκαγιές είναι ιδιαίτερα αυξημένος το φετινό καλοκαίρι, πράγμα που απευχόμαστε. Παλαιότερα δεν υπήρχαν τα πυροσβεστικά μέσα που υπάρχουν σήμερα (πυροσβεστικά οχήματα, αεροπλάνα και ελικόπτερα). Η κατάσβεση γινόταν χειρωνακτικά από δασικούς υπαλλήλους και κατοίκους της περιοχής. Αυτά τα βιώσαμε οι παλαιότεροι δασικοί υπάλληλοι. Υπήρχε πάντως το φιλότιμο και μπορώ να πω και ο ηρωισμός, που έφερνε αποτέλεσμα. Η φωτιά είναι μια ζωντανή δύναμη, που όταν την παρακολουθήσεις από κοντά, μπορείς να τη σβήσεις σε ξέφωτα και κατά τη διάρκεια της νύχτας, όταν είναι καλμαρισμένη, λόγω υγρασίας. Αρκεί να μην φυσάει ο αέρας που τροφοδοτεί τις δυνάμεις της με οξυγόνο. Οι αιτίες των πυρκαγιών είναι γνωστές: Κακόβουλες ενέργειες, αμέλεια και φυσικά φαινόμενα (κεραυνοί κ.λπ.).
Ο καλύτερος τρόπος για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, είναι βέβαια, η πρόληψη. Ισχύει και εδώ το "κάλλιον το προλαμβάνειν, παρά το θεραπεύειν".
Παλαιότερα, όταν η αρμοδιότητα της κατάσβεσης των πυρκαγιών ανήκε στις δασικές υπηρεσίες, υπήρχαν τα παρατηρητήρια, τα οποία ήταν εγκατεστημένα σε περίοπτες θέσεις της περιοχής ευθύνης κάθε δασαρχείου, εκεί, λοιπόν, τοποθετούνταν κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού παρατηρητές - πυροφύλακες, που προσλαμβάνονταν για τον σκοπό αυτό. Μόλις έβλεπαν καπνό κάπου, ειδοποιούσαν με ασύρματο μέσο τον υπάλληλο υπηρεσίας του δασαρχείου, για την άμεση επέμβαση κατάσβεσης της πυρκαγιάς.
Σήμερα, από ό,τι γνωρίζω, η παρατήρηση γίνεται με τα πυροσβεστικά οχήματα που κινούνται, ή από κάποιο εναέριο μέσο.
Γεγονός πάντως είναι ότι η πρόληψη πρωτίστως και ακολούθως η άμεση επέμβαση, μπορεί να σώσει πολλά από τα δάση και τις δασικές εκτάσεις μας. Η καθυστερημένη επέμβαση, συνεπάγεται το άπλωμα του μετώπου της πυρκαγιάς και τη δύσκολη κατάσβεσή της. Εφόσον δεν καταστεί δυνατή η άμεση κατάσβεσή της, τότε χρειάζονται:
1. Καλός συντονισμός των πυροσβεστικών δυνάμεων. Για τον σκοπό αυτό, πρέπει να υπάρχει ο επικεφαλής - συντονιστής που θα συντονίζει και θα κατευθύνει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις επίγειες και εναέριες πυροσβεστικές δυνάμεις.
2. Καλά συντηρημένα πυροσβεστικά μέσα.
3. Επίσης, καλά συντηρημένοι δασικοί δρόμοι.
4. Συνεργασία με τους κατά τόπους δασικούς υπαλλήλους, οι οποίοι γνωρίζουν τους δασικούς δρόμους της περιοχής και τη βατότητά τους από πυροσβεστικά οχήματα. Αυτό είναι σημαντικό για την αποτελεσματικότητα της κατάσβεσης και την ασφάλεια του εμπλεκομένου.
Ας μην ξεχνάμε, ότι κάηκαν αρκετοί άνθρωποι πάνω στην προσπάθεια της κατάσβεσης και αυτό, σε πολλές περιπτώσεις οφειλόταν σε άγνοια της περιοχής που κινούνταν.
Θα πρέπει εδώ να αναφέρω, ότι πολύ μεγάλο ποσοστό των πυρκαγιών οφείλεται στο γεγονός ότι οι εκτάσεις που κάηκαν είχαν οικοπεδική αξία και η αποψίλωσή τους διευκόλυνε την οικοπεδοποίησή τους. Τεράστιες εκτάσεις στην Αττική και αλλού, οικοπεδοποιήθηκαν από επιτήδειους καταπατητές, οι οποίοι προσπορίστηκαν πολύ μεγάλο πλούτο.
Τα σχέδιά τους, άλλωστε, διευκολύνονταν από την ανυπαρξία δασικού κτηματολογίου, το οποίο θα εκκαθάριζε το ιδιοκτησιακό καθεστώς και τη μορφή των εκτάσεων αυτών.
Η καθυστέρηση, πάντως, της κατάρτισής του, ήταν εκ του πονηρού και διευκόλυνε τα δόλια σχέδια πολλών παραγόντων.
Άλλωστε, και σήμερα το δασικό κτηματολόγιο είναι μακριά από την ολοκλήρωσή του.
Να έχουμε πάντοτε στο νου μας ότι η φωτιά το καλοκαίρι μπορεί να εκδηλωθεί από κάποια απροσεξία μας, που θα σημάνει μεγάλη οικολογική καταστροφή.
Δεν ξεχνώ αυτό που είπε ένας διακεκριμένος παλιός δασικός: Ότι οι πυρκαγιές είναι ένας εχθρός που αφαιρεί εθνικό έδαφος.
Και έτσι είναι, αφού η καταστροφή του δάσους και της δασικής βλάστησης, συνεπάγεται διαβρώσεις, αποσαθρώσεις του εδάφους, ολισθήσεις, χειμαρρικά φαινόμενα, φτωχοποίηση του υδροφόρου ορίζοντα, αύξηση της ρύπανσης και καταστροφή ολόκληρων οικοσυστημάτων που είναι δύσκολο έως αδύνατον να αποκατασταθούν. Γενικά, οι ζημιές είναι ανυπολόγιστες.
Ας προσέξουμε λοιπόν πάρα πολύ, ιδιαίτερα φέτος που έχουμε πλούσια ποώδη βλάστηση και ο κίνδυνος είναι αυξημένος.
Έτσι, δεν θα γίνουμε θεατές του θλιβερού γεγονότος της καταστροφής των δασών μας από τη λαίλαπα των πυρκαγιών και θα απολαύσουμε το όμορφο ελληνικό καλοκαίρι μας.
* Ο Σωτήρης Απ. Παπαποστόλου είναι συνταξιούχος δασοπόνος
