Του Μ. Ε. Λαγκουβάρδου
Η προσευχή του Ιησού είναι να επικαλείσαι το γλυκύτατο Όνομα του Ιησού, με το νου ή με την καρδιά. Μοιάζει με το ευτράπελο εκείνο αγροτικό εργαλείο, που χρησιμεύει στους γεωργούς να κόβουν τις βατσινιές, το παλιουροκόπι ,όπως το λένε στο χωριό μου. Το ίδιο κι η προσευχή του Ονόματος του Ιησού καθαρίζει την καρδιά από τους λογισμούς, που εμποδίζουν την επικοινωνία του ανθρώπου με το Θεό.
Το παλιορουκόπι είναι πράγματι χαρούμενο (ευτράπελο) εργαλείο. Ελευθερώνει από τα ζιζάνια. Σαν ένα πνευματικό παλιορουκόπι κι προσευχή του Ιησού ελευθερώνει από τα πνευματικά και τα ψυχικά ζιζάνια. Όταν νομίζουμε ότι δεν υπάρχουν ζιζάνια, ακόμα χειρότερα, μας υποσκάπτουν εσωτερικά.
Στην αρχή πρέπει να αγωνίζεσαι να συγκεντρώνεις το νου στη λιγόλογη προσευχή του Ιησού, που αποτελείται από τις λέξεις "Κυριε Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού ελέησόν με". Ο νους έχει συνηθίσει να γυρίζει εδώ κι εκεί και δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στις λέξεις της προσευχής. Κατόπιν όταν συνηθίσει κι η επικοινωνία με το Θεό γίνεται ανεμπόδιστα, δεν περιγράφεται, λένε οι Πατέρες, η χαρά, η ειρήνη, η ελευθερία και η πληρότητα που νιώθεις στην ψυχή σου. Μοιάζει με τη χαρά του ξενιτεμένου, που ύστερα από πολλά χρόνια στην ξενιτιά , επιστρέφει στην πατρίδα του.
Η προσευχή του Ιησού γίνεται με την καρδιά καθαρή από ιδιοτέλεια. Προσευχόμαστε το ίδιο για τον εαυτό μας και για όλον τον κόσμο, ακόμα και για τους εχθρούς. Αυτό είναι το πνεύμα του Ευαγγελίου, η αγάπη που δεν ζητεί τα εαυτής, όπως γράφει ο Απόστολος Παύλος στον ύμνο της αγάπης.
Ο Απόστολος Παύλος ονομάζει την νοερά προσευχή «λόγον πίστεως»: Γράφει στην επιστολή προς τους Ρωμαίους: Κοντά σου είναι ο λόγος, στο στόμα σου και στην καρδιά σου .Αν ομολογήσεις με το στόμα σου πως ο Ιησούς είναι ο Κύριος και πιστέψεις με την καρδιά σου πως ο Θεός τον ανέστησε από τους νεκρούς, θα βρεις τη σωτηρία.
Η νοερά προσευχή, κατά τους Πατέρες, γίνεται με καθαρό το νου από σκέψεις όσο και από εικόνες. Οι σκέψεις του μυαλού κι οι εικόνες της φαντασίας μένουν εκεί όπου είναι η θέση τους, στο μυαλό και στην φαντασία. Αφήνοντας τις σκέψεις και τις εικόνες της φαντασίας να μπαίνουν στην καρδιά μας, σαν σε ξέφραγο αμπέλι, νιώθουμε ότι χάνουμε την ψυχή μας. Στόχος μου είναι, γράφει κάποιος Αμερικανός συγγραφέας* , να επισημάνω τη συχνή σύγχυση ανάμεσα στο ουσιώδες και το περιπτωσιακό, ανάμεσα στο πραγματικό και το φανταστικό- σύγχυση που πολώνει το νόημα της ζωής.
Η σύγχρονη ιατρική επιστήμη συνδυάζει την υγεία με την καθαρότητα της καρδιάς. Οι δυο σίγουροι τρόποι ν΄ αρρωστήσεις , γράφει κάποιος αυστριακός γιατρός στο βιβλίο του για την απώθηση, είναι να κατακρίνεις και να απωθείς. Η νηπτική παράδοση η οποία ξεκινάει από τους Πατριάρχες και τους Προφήτες του αρχαίου Ισραήλ και μέσω των Αποστόλων και των Αγίων, ιδιαιτέρως δε μέσω των νηπτικών Πατέρων της Εκκλησίας , φθάνει μέχρι τις μέρες μας, είναι ακριβώς αυτό: Η θεραπεία του νου από την κατάκριση και την απώθηση.
Οι νηπτικοί Πατέρες της Φιλοκαλίας.δεν έχουν πρόχειρη την κατάκριση ούτε την απώθηση. Δεν έχουν το μαχαίρι τους στο βραχίονα, αλλά στον μηρό. Το μαχαίρι στο βραχίονα σημαίνει ότι απωθούμε τα δικά μας αμαρτήματα στο ασυνείδητο και κατακρίνουμε τους άλλους.* Κάποιος ρώτησε έναν Γέροντα, πώς να σωθεί. Να μην εξευτελίσεις κανέναν, και θα σωθείς,του είπε ο Γέροντας.
Η νηπτική παράδοση που φύλαγε την ψυχή του λαού μας μέχρι να διακοπεί από την ξενοκρατία, ανανεώνεται τα τελευταία χρόνια. Τα έργα των νηπτικών, κυρίως οι μεταφράσεις της Φιλοκαλίας, αλλά και πρωτότυπα έργα που γράφονται για την νοερά προσευχή υπάρχουν τώρα παντού.
Προσευχόμαστε ο Θεός να βοηθήσει και να φυλάξει ένα κόσμο, που δεν προσεύχεται ή που προσεύχεται και δεν ζητεί απ΄ το Χριστό, να θεραπεύσει τα πάθη του, αλλά να τα ικανοποιήσει.
Οι Ρώσοι λένε μια παροιμία για την προσευχή του Ιησού: Χωρίς το Θεό ούτε ένα βήμα έξω απ΄ την καλύβα μου. Εννοούν ότι ο Χριστός είναι η μόνη ασφάλεια του ανθρώπου έξω απ΄ την ασφάλεια του σπιτιού του. Αν ο άνθρωπος γνώριζε σε τί ανεπιθύμητες εμπειρίες παραδίδει τον εαυτό του, όταν απομακρύνεται απ΄ το Χριστό, δεν θα έπαιρνε ούτε την αναπνοή του, χωρίς να θυμηθεί τον Σωτήρα του Ιησού Χριστό!
* Robert Fulghum, Φλεγόμενο στρώμα, Εκδόσεις Δόμος.
