Ο πλούτος της οικογένειάς του προερχόταν από το εμπόριο και ο πατέρας του ο Εξηκεστίδης φρόντισε ώστε ο Σόλωνας να λάβει ουσιαστική και βαθιά παιδεία. Μετά τον θάνατο του πατέρα του ανέλαβε την διαχείριση της περιουσίας, αλλά σε λίγο χρονικό διάστημα έχασε το μεγαλύτερο μέρος της. Εξαιτίας αυτής της εξέλιξης αναγκάστηκε να κάνει αρκετά ταξίδια στη Μικρά Ασία και στην Αίγυπτο, όπου μελέτησε άλλους πολιτισμούς και απέκτησε γνώσεις που του φάνηκαν ιδιαίτερα χρήσιμες αργότερα.

Εξαιτίας της μετριοπάθειας και της σοφίας του απέκτησε σύντομα κύρος και σεβασμό στην αθηναϊκή κοινωνία, η οποία, εκείνη την εποχή μαστιζόταν από κοινωνικές αναταραχές. Το 594 π.Χ. κλήθηκε από τους συμπολίτες του να νομοθετήσει, προκειμένου να λυτρώσει την πόλη από την κακή κατάσταση στην οποία βρισκόταν.

Ο Σόλωνας διέγνωσε γρήγορα ότι το βασικό πρόβλημα της πόλης ήταν το γεγονός ότι οι περισσότεροι πολίτες ήταν χρεωμένοι και καταπιέζονταν από τους πιστωτές τους. Γι' αυτό θέσπισε την περίφημη «Σεισάχθεια» (από το σείω που σημαίνει ταρακουνώ και το άχθος που σημαίνει βάρος), με την οποία χαρίζονταν τα χρέη και απαγορευόταν πλέον να δανείζεται κάποιος χρήματα με αντάλλαγμα την ελευθερία του. Μετά την ολοκλήρωση της «Σεισάχθειας» έσπευσε αμέσως ο ίδιος πρώτος να δείξει το παράδειγμα της υποταγής στον Νόμο (συνεχώρησε πρώτος). Πίστευε ότι έτσι θα προέτρεπε και τους άλλους να κάνουν το ίδιο (όμοιον πράξαι), διότι από την τήρηση των νόμων δεν εξαιρείται κανείς, ούτε καν και αυτός που τους έφτιαξε.

Με τα μέτρα που πήρε κατάφερε να φέρει την ηρεμία και την ευημερία στην Αθήνα. Οι συμπολίτες του τόσο πολύ τον εκτίμησαν ώστε του πρότειναν να αναλάβει την απόλυτη εξουσίατης πόλης. Ο Σόλωνας όμως αρνήθηκε (ο δε ουχ είλετο) και ας του ήταν πολύ εύκολο να το κάνει, επειδή γνώριζε τι κινδύνους κρύβει η εξουσία για τον άνθρωπο.

Ο λαός μπορεί και να μην είναι σοφός. Η σοφία όμως για τον πολιτικό είναι ένα αυτονόητο και απαραίτητο προσόν. Ο Σόλωνας πίστευε ότι ο κάθε πολιτικός πρέπει να σκέφτεται συνεχώς πώς θα τον θυμούνται οι μεταγενέστεροι. Να τοποθετεί τον εαυτό του μπροστά στο δικαστήριο του χρόνου (εν δίκη χρόνου), διότι η ανθρώπινη φύση είναι εφήμερη, τα έργα όμως και οι πράξεις του πολιτικού συνοδεύουν το όνομά του συχνά για αιώνες. Υπάρχει πάντα ο κίνδυνος να αφήσει παρακαταθήκη της εξουσίας ένα κακό όνομα, όταν αποσκοπεί στην απόλαυση.

Αφού ολοκλήρωσε το νομοθετικό του έργο, ο Σόλωνας έφυγε από την Αθήνα και ταξίδεψε σε διάφορα μέρη του αρχαίου κόσμου. Κατά την διάρκεια της απουσίας του την εξουσία στην Αθήνα πήρε ο Πεισίστρατος που έγινε τύραννος. Κάποια στιγμή ο Πεισίστρατος έγραψε μία επιστολή στον Σόλωνα, όπου προσπαθούσε να δικαιολογήσει την κατάχρηση της εξουσίας. Του έγραψε ότι δεν ήταν δα και ο πρώτος ή ο μόνος από τους Έλληνες που καταχράστηκε εξουσία (ου μόνος Ελλήνων τυραννίδι επεθέμην). Λες και η κατάχρηση γίνεται πιο ελαφριά, επειδή την έκαναν και άλλοι πριν από εσένα. Τόσο παλιά και ελληνικότατη τελικά είναι αυτή η νοοτροπία.

Το φταίξιμο για την κατάχρησητης εξουσίας από τον Πεισίστρατο, ο Σόλωνας το έριχνε στους συμπολίτες του. Πίστευε ότι ο Πεισίστρατος ήταν δημιούργημα του ίδιου του λαού. «Αυτοί γαρ τούτους ηυξήσατε», δηλαδή, εσείς οι ίδιοι τους κάνατε μεγάλους. Έπρεπε ο λαός να έχει την ωριμότητα και να προβλέψει ότι κάποιοι άνθρωποι θα προσπαθήσουν να ξεφύγουν από τον νόμο και θα πάρουν την εξουσία σε βάρος του λαού.

Ο Σόλωνας πέθανε ευτυχισμένος σε βαθιά γεράματα το 560 π.Χ.

Νίκος Τάχατος

φιλόλογος