Έχουν γραφεί πάρα πολλά για τις συνέπειες του φονικού επισκέπτη, αλλά σχετικά λίγα για το τι κάνουμε από δω και πέρα. Και μέσα στην αγωνία και τον τρόμο της κοινωνίας ήρθε το λυτρωτικό νέο… Ομάδα Ολλανδών της εταιρείας HVA International έφθασε στη Θεσσαλία προσκεκλημένη από την Κυβέρνηση να μας πει πώς θα σωθούμε. Τους διαθέσαμε όλα τα μέσα, drones, ελικόπτερο, ακόμη και Έλληνες βοηθούς που αμείβονται από το ελληνικό Δημόσιο να τους εξηγούν ό,τι φαίνεται από ψηλά και περιμέναμε με λυτρωτική αγωνία να μας πουν πώς θα σωθούμε. Μετά από λίγες μέρες ήρθε η πρώτη είδηση για τη σωτηρία μας.
Όπως μας ενημερώνει η Real News της 1ης/10/23 (σελ. 20-21) παραδόθηκε στο Μέγαρο Μαξίμου το πόρισμα για την καταστροφή στη Θεσσαλία, σύμφωνα με το οποίο οι πέντε «πληγές» που συντέλεσαν στην καταστροφή ήταν «η επικάλυψη αρμοδιοτήτων, τα φραγμένα αρδευτικά κανάλια, οι κακοτεχνίες σε κρίσιμα έργα, οι μισοτελειωμένες υποδομές και η απραξία των Δασαρχείων». Χωρίς να είναι κανένας ειδικός νομίζω ότι οι πρώτες τέσσερις «πληγές» έχουν επισημανθεί πάρα πολλές φορές από πάρα πολλούς και μοιάζουν αυτονόητες έως κοινότυπες. Επομένως, δεν χρειαζόταν να πετάξουμε με ελικόπτερα και να χρησιμοποιήσουμε drones για να τα ανακαλύψουμε. Το συγκλονιστικό καινούργιο, όμως, εύρημα είναι ότι «η απραξία των Δασαρχείων» (!!!) είναι μία από τις «πληγές» που δημιούργησαν την καταστροφή. Η ανυπαρξία αντιπλημμυρικών έργων, τα φράγματα για τα οποία έχουν καταναλωθεί τόνοι μελάνης μέχρι σήμερα δεν είναι «πληγή», δεν υπάρχουν καν στον προβληματισμό των «ειδικών» της HVA. Για τις «ευθύνες των Δασαρχείων» δεν θα πω τίποτα, είμαι σίγουρος ότι κάποιος δασολόγος θα τους βάλει στη θέση τους.
Ας έρθουμε, όμως, και στις προτάσεις για τα «οκτώ άμεσα μέτρα», που προτείνει η ομάδα των ειδικών της HVA (αντιγράφουμε πάλι από τη Real News: Καθαρισμός και μεταφορά των φερτών υλικών από τα σημεία όπου αυτά έχουν συσσωρευτεί, επιδιόρθωση αναχωμάτων, καθαρισμός κοιτών ποταμών, μετακίνηση ζώων εκτροφής σε ανώτερα σημεία, μεταφορά πολιτών σε ασφαλή σημεία, κινητοποίηση αρχών, κυρίως της Τροχαίας, άμεση κινητοποίηση του Στρατού με βαρέα οχήματα, ταυτόχρονη κυλιόμενη εργασία όλων των συνεργείων (;). Ας μου επιτραπεί εδώ να εκφράσω μερικές αφελείς απορίες: α) Εκτός από το ελικόπτερο και τις εικόνες των drones έχουν προσπαθήσει να επισκεφθούν διά ζώσης τις περιοχές που είδαν από ψηλά; Θα έπαιρναν έτσι μια καλή απάντηση για τουλάχιστο τα τρία πρώτα «άμεσα μέτρα». Θα έβλεπαν ότι σε λιμνοθάλασσες που δημιούργησε ο «Daniel» και (ξανα)δημιούργησε ο «Elias» δεν είναι και πολύ εύκολο να μπεις και να κάνεις αυτά που προτείνουν. β) Η Πολιτική Προστασία πού είναι στην εξίσωση; Νομίζω, όμως, ότι σε αυτό πρέπει να τους δικαιολογήσουμε γιατί η υπηρεσία αυτή δεν είναι ορατή διά γυμνού οφθαλμού. Δεν έμαθαν ασφαλώς οι ειδικοί της ολλανδικής εταιρείας ότι για παράδειγμα η Περιφέρεια Θεσσαλίας στην κάθε Π.Ε. έχει στελεχωμένη τη Διεύθυνση Πολιτικής Προστασίας με ένα μόνο άτομο που ασκεί χρέη διευθυντή στον εαυτό του. Αλλά αφού έχουμε Υπουργείο Πολιτικής Προστασίας, τι τις χρειαζόμαστε αυτές τις υπηρεσίες; γ) Υπάρχει έστω ένας απλός πολίτης που να σκέφτεται ότι όλα αυτά που προτάθηκαν στην Κυβέρνηση από τους «ειδικούς» δεν είναι απλή αυτονόητη λογική και ότι δεν χρειάζεται μία τόσο σοβαρή εταιρεία να μας τα συμβουλεύσει; δ) Τελευταίο, αλλά σε σημασία πρώτο το ερώτημα, εάν για τη διατύπωση αυτονόητων προτάσεων έχουμε την ανάγκη ως χώρα να καλούμε μια ξένη ιδιωτική εταιρεία να μας γράφει εκθέσεις ιδεών, τι ρόλο έχουν τα ιδρύματά μας; Δεν μπορούσαν όλα αυτά τα σοφά που μας προτείνουν οι ειδικοί της HVA να τα σκεφθούν τα Επιμελητήριά μας, τα Πανεπιστήμιά μας, τα ερευνητικά μας ιδρύματα, οι δικές μας υπηρεσίες; Φθάσαμε σε αυτό το έσχατο σημείο; Εάν η απάντηση είναι θετική, είναι εύκολο το συμπέρασμα ότι δεν έχουμε καμιά ελπίδα σωτηρίας. Ο επόμενος «Daniel» θα μας αποτελειώσει.
Επιτρέψτε μου, όμως, μερικά ακόμα σχόλια, που ελπίζω θα βοηθήσουν. Επισκέφθηκα τον κεντρικό και πολλούς ιστότοπους της HVA. Φαίνεται ότι όντως είναι μια ισχυρή εταιρεία με διεθνή επέκταση και προφανώς στελεχώνεται από αξιόλογους επιστήμονες για να έχει κατακτήσει μία τέτοια θέση στο διεθνές επιχειρηματικό περιβάλλον και είναι ενδιαφέρον που ο CEO (Chief Executive Officer) είναι Έλληνας, ο οποίος φαντάζομαι (θα πρέπει να) γνωρίζει την ελληνική πραγματικότητα και ιδιαίτερα την αξία των επιστημονικών φορέων της Ελλάδας. Σύμφωνα με όσα προβάλλει στον κεντρικό ιστότοπο, η εταιρεία ιδρύθηκε το 1879 και είναι γεωργική εταιρεία με μακρά ιστορία στην ανάπτυξη έργων τροπικής γεωργίας με επίκεντρο την Αφρική και Νοτιοανατολική Ασία. Υποθέτω ότι το περιβάλλον της χώρας μας, μεσογειακό, με ευρωπαϊκή οργάνωση και κατεύθυνση, δεν είναι και πολύ κοντά σε αυτό. Αναζητώντας με προσοχή τα αντικείμενα και τις δραστηριότητες της HVA τολμώ να πω ότι είναι αρκετά μακριά από τις προτεραιότητες της ελληνικής γεωργίας, η οποία βρέθηκε στο μάτι του κυκλώνα στις τελευταίες καταστροφές. Η εμπειρία διαχείρισης των υδάτων σε περιοχές όπως η Ολλανδία δεν έχει ιδιαίτερη σχέση με τη διαχείριση της πλημμυρισμένης Θεσσαλίας και κυρίως με την αποκατάσταση των καταστροφών της περιοχής και ιδιαίτερα της Γεωργίας. Για παράδειγμα, η αποκατάσταση των εδαφών, ένα κομβικό σημείο στην επαναφορά της Γεωργίας σε παραγωγική πορεία, μπορεί να αντιμετωπισθεί από την HVA; Από το προφίλ και την τεχνογνωσία της HVA αυτό δεν προκύπτει.
Ανακεφαλαιώνοντας και ζητώντας την κατανόηση για το σαρκαστικό ύφος του κειμένου, γεγονός που οφείλεται στην τεράστια προσβολή της Πολιτείας στους Έλληνες επιστήμονες και τα ιδρύματά μας, θεωρούμε ότι με αποσπασματικές επικοινωνιακού τύπου ενέργειες τα προβλήματα της θωράκισης της Θεσσαλίας από τα ακραία φαινόμενα της κλιματικής κρίσης δεν λύνονται. Οι φορείς που από τον ιδρυτικό τους ρόλο είναι αρμόδιοι και υπεύθυνοι να συμβουλεύουν την Πολιτεία, εν προκειμένω τα Επιμελητήρια -Γεωτεχνικό, Τεχνικό, Οικονομικό-, τα ερευνητικά ιδρύματα και τα Πανεπιστήμια πρέπει να κληθούν από την Πολιτεία να διαμορφώσουν ένα σύνολο δραστηριοτήτων με αντικείμενα την αποτίμηση των καταστροφών και την αποκατάσταση σε όλα τα επίπεδα το συντομότερο δυνατό. Γνώση η χώρα έχει (ακόμη και ο CEO της HVA είναι Έλληνας), πολιτική θέληση για βιώσιμη ανάπτυξη θέλουμε και αυτό στις δημοκρατίες (πρέπει να) το διασφαλίζει η Πολιτεία.

*Ο Χρ. Τσαντήλας είναι Γεωπόνος, δρ. Εδαφολογίας, πρ. διευθυντής Ινστιτούτου Βιομηχανικών και ΚτηνοτροφικώνΦυτών του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ
(e-mail: christotsadilas@gmail.com).