Ακούσαμε, λοιπόν, ότι η ημέρα που έγινε η επίθεση (βράδυ της 6 προς 7 Οκτ. 2023 συνέβη 50 χρόνια μετά την επίθεση της Αιγύπτου και Συρίας στον λεγόμενο πόλεμο του Γιομ Κιπούρ-εορτή Εξιλασμού (1973, 6 Οκτ.). Τώρα, αν και ήταν λίγες ημέρες μετά το Γιομ Κιπούρ-Εξιλασμό (το εβραϊκό εορτολόγιο είναι κινούμενο), δηλαδή η τελευταία ημέρα της Σκηνοπηγίας (Σουκότ), ο υπαινιγμός, η υποδήλωση της επιχείρησης της Χαμάς, εμφανώς αναφέρεται στο Γιομ Κιππούρ, στην προ 50 ετών επίθεση στο Ισραήλ. Έστω και με λίγες ώρες διαφορά για να συμπέσει με την αργία, απραξία, του Σαββάτου.
Επανάληψη σημαίνει τελετουργία. Την ημέρα του Εξιλασμού στο Ισραήλ τα πάντα νεκρώνουν. Ή επειδή ο Πιστός Εβραίος είναι σε περισυλλογή, υπαρξιακή κρίση, εσωστρέφεια. Κι όμως τέτοια ημέρα έγινε ο πόλεμος το 1973 που έμεινε στην Ιστορία. Θεωρήθηκε τότε ύβρις. Οι Αρχαίοι όμως τηρούσαν εκεχειρία στις εορτές.
Ας δούμε τι σημαίνει η γιορτή του Εξιλασμού. Συγχωρεί ο Θεός. Ο Πιστός είναι δυνατόν να μην συγχωρεί -και να ζητά συγγνώμη- τον συνάνθρωπό του, το μέλος της οικογενείας του, της κοινότητάς του; Η σημασία της εορτής ήταν τεράστια για ατομική και κοινωνική ισορροπία των Εβραίων: Νέος έτος, και όλοι μαζί ενωμένοι, χωρίς πίεση από παράπονα και μικροδιαφορές, μπορούν να συνεχίσουν τον αγώνα για επιβίωση, για σωτηρία των ψυχών τους.
Η υπονοούμενη απάντηση, λοιπόν, της Χαμάς ήταν: κανένας εξιλασμός, ούτε ο πιο ανώδυνος, η απλή συγχώρεση. Κανένα έλεος. Και το έδειξαν με αγριότητα προσβάλλοντας νεκρούς, αιχμαλώτους, γυναίκες. Το δημοσιοποίησαν δηλαδή σε όλον τον κόσμο μέσω των ΜΜΕ, να εντυπωθεί καλά. Μην βλέπουμε ό,τι φαίνεται, αλλά τι υπονοείται, παραδειγματικά, τελετουργικά, επικοινωνιακά.
Η εορτή του Εξιλασμού θεωρείται η πιο ιερή ημέρα του αρχαίου Ισραήλ. Ο αρχιερέας των Εβραίων εισερχόταν μία και μοναδική φορά στο έτος στα Άγια των Αγίων του Ναού και εράντισε με αίμα της θυσίας μόσχου την Κιβωτό της Διαθήκης. Ικέτευε τον Θεό να συγχωρέσει τις αμαρτίες του και όλου του λαού για το έτος που πέρασε, παρακαταθήκη για το νέο ερχόμενο έτος. Μετά θυσίαζε ένα τράγο για τις αμαρτίες της κοινότητας, και έναν αποδιοπομπαίο τράγο, να περάσει το κακό σε αυτόν, και γι’ αυτό μετά τον έριχναν ζωντανό σε καιάδα της ερήμου της Ιουδαίας.
Η Χαμάς όμως, σημαίνεται, έδωσε βάρος στο έθιμο του αποδιοπομπαίου τράγου, και έφτιαξε τα νέα θύματα, για να τα δείξει στον κόσμο παντού, και ότι για την αμαρτία υπάρχει τιμωρία. Αν πόλεμος μπορούσε να γίνει σε οποιαδήποτε ημέρα, τώρα χτυπώντας τον Εξιλασμό έστω στην επέτειο των πενήντα χρόνων, θέλει να δείξει ότι η τιμωρία ως Ανταπόδοση εντάσσεται στον νόμο της περιοδικότητας, και ότι ήλθε πάλιν και θα επανέλθει πάλι. Καμία συγχώρεση, άρα καμία προσπάθεια ειρήνευσης.
Αν κρίνουμε μόνον από τις δηλώσεις του πρωθυπουργού του Ισραήλ Μπ. Νετανιάχου ότι «αρχίζει μακρύς και δύσκολος πόλεμος», η κατάσταση έφτασε ξαφνικά να θυμίζει 11η Σεπτεμβρίου 2001. Τα ίδια περίπου είχε πει τότε ο Αμερικανός πρόεδρος Τζ. Μπους. Και το έκανε πράξη με πολέμους (Αφχανιστάν, Ιράκ, κ.λπ.). Κι όπως τότε άλλαξε για πάντα ο κόσμος, άραγε θα δούμε κάτι ανάλογο και τώρα, 22 χρόνια μετά; Ήδη οι Αμερικανοί έβγαλαν έναν «λαγό», συμβούλευσαν (υπ. Εξωτ. Α. Μπλίνκεν) το Ισραήλ να μη χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα… Μεθερμηνευόμενον, παναπεί: «Ας κάνει, στο πλαίσιο προληπτικού πολέμου, ό,τι νομίζει για την ασφάλειά του, αλλά μη περνώντας τα όρια…». Προφανώς το σοβαρό ενδεχόμενο της επιδείνωσης των σχέσεων Ισραηλινών-Αράβων (που τώρα είναι στο καλύτερο σημείο από ποτέ) είχε ήδη συζητηθεί στο παρελθόν στα πλαίσια της διπλωματίας…
Δυο λόγια για τον χριστιανικό Εξιλασμό: Μπορούμε να φαντασθούμε ακόμη πώς μέσω του κηρύγματος του Ιησού Χριστού, που ανέλυσε τον Εξιλασμό, τη συγχώρεση, πλέον ως εντολή του Θεού, πώς διαμορφώθηκε η πρώτη χριστιανική εκκλησία της Ιερουσαλήμ και μέσω αυτής η οικουμενική χριστιανική Εκκλησία. Αλλά και η αρχή του Κορανίου (σούρα 1η) γίνεται «Εις το όνομα του Αλλάχ, του Παντελεήμονα και Πολυεύσπλαχνου» (Μπισμιλλάχ ραχμάνι ραχίμ). Ας μην ξεχνούμε ότι είμαστε επίγονοι της Βίβλου, Εβραίοι, Χριστιανοί και Μουσουλμάνοι, το κυρίαρχο πολιτιστικό σχήμα στην Ιστορία του κόσμου.
Πραγματικά το πρωί της 7ης Οκτ. 2023, 50 χρόνια μετά την αποφράδα ημέρα της 6 Οκτ. 1973, ήταν σαν να μην εξημέρωσε, να έδυσε, να επέστρεψε στην αγριότητα, αντί να ανατείλει ο ήλιος.