Σχολική βία: Διαπιστώσεις, ευθύνες και προτάσεις

Από τον Δημήτριο Νταφούλη, επιτ. σχολ. σύμβουλο και θεολόγο

Αγωγή, λένε οι επιστήμονες πως, είναι «η σκόπιμη ενέργεια των ενηλίκων στα αναπτυσσόμενα άτομα για να αναπτυχθούν πνευματικά, ηθικά και αισθητικά, ώστε να ενταχθούν αρμονικά στο φυσικό και ανθρώπινο περιβάλλον».

Ένα έργο επώδυνο, αλλά ιερό και ωφέλιμο. Είναι το οξυγόνο της ζωής!
Ταπεινά θέλω να πιστεύω πως η αγωγή είναι διαδικασία «μετάληψης» των αιωνίων αρχών και αξιών μας, για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας του παιδιού, ώστε ομαλά και ωφέλιμα να ενταχθεί στο περιβάλλον του.
Πολύχρωμη η αγωγή. Τη σπουδάζουμε ως αγωγή υγείας σώματος και ψυχής, ως αγωγή πολίτη, ως εθνική και θρησκευτική αγωγή, ως σεξουαλική αγωγή... ως επικοινωνία. Παράγοντες αγωγής πολλοί. Οι κυρίως υπεύθυνοι είναι η οικογένεια ως το πρώτο σχολείο, το σχολείο και η πολιτεία.
Ο γάμος, για μας τους ορθόδοξους, είναι μυστήριο ιερό και μέγα. Η δε οικογένεια είναι η πνευματική άμπελος της εκκλησίας μας τους χυμούς της οποίας γεύονται τα μέλη της.
Είναι «Κιβωτός» των πολιτισμικών αρχών και αξιών, της πίστης μας και παιδαγωγός της ελληνορθόδοξης συνείδησης.
Επιθυμία και πόθος της οικογένειας να μορφώσει «υιούς φωτός» όπως εύχεται η Εκκλησία μας.
Σκοπός της πολιτείας «η ηθική, πνευματική, επαγγελματική, ανάπτυξη, καθώς και η καλλιέργεια της εθνικής και θρησκευτική συνείδησης, κατ’ επείγον  του Συντάγματος.
Για την πραγμάτωση του σκοπού αυτού, η πολιτεία θέτει τα όρια και τους κανόνες ,όπως ανάλογα κάνει και η οικογένεια. Έτσι το «ταξίδι» για την κατάκτηση της γνώσης γίνεται ευχάριστο και δεν έχει προβλήματα. Για την πιστή τήρηση των κανόνων, η πολιτεία θέσπισε τον έπαινο και για την ανυπακοής και παραβατικότητα, την ποινή. Η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου και της σχολικής ζωής ασκείται από την πολιτεία διά των οργάνων της.
Έλεγχος, έπαινος και ποινή λειτουργούν ως «μέσον» αγωγής για όλους και θα υπάρχουν όσο θα υπάρχει το καλό και το κακό στη ζωή μας και οι μαθητές οφείλουν να μάθουν να το διακρίνουν. Η διάκριση είναι αρετή, όπως και η ατομική ευθύνη.
Καθήκον της πολιτείας είναι να εξασφαλίσει όλα τα μέσα για την αγωγή και μάθηση των μαθητών, όπως και των γονέων αυτών με την ίδρυση και λειτουργία σχολών γονέων για μια ωφέλιμη συνεργασία.
Καθήκον του σχολείου είναι να είναι εμψυχωτής των μαθητών του υπό την καθοδήγηση κατάλληλων, επιμορφωμένων και ικανοποιητικά αμοιβομένων εκπαιδευτικών.
Να είναι σχολείο με «τη ζωή και για τη ζωή» και να δημιουργεί συνθήκες σχολικής ζωής ευχάριστες για τα παιδιά. Έτσι οι μαθητές θα αγαπήσουν το σχολείο θα είναι συνεργάσιμοι και θα το προστατεύουν, γιατί θα το νιώθουν δικό τους, σπίτι τους.
Η εύρυθμη λειτουργία του σχολείου απαιτεί επίσης και την ειλικρινή συνεργασία και των τριών παραγόντων της πολιτείας, της οικογένειας και του σχολείου, που πρέπει να μιλούν στα παιδιά, όχι μόνο για δικαιώματα, αλλά και υποχρεώσεις.
Να μιλούν για την ατομική ευθύνη και την προστασία του σχολείου από τον «τύπο» του νταή και κακότροπου μαθητή.
Σύνθημά τους η πρόληψη. «Κάλλιον το προλαμβάνειν ή το θεραπεύειν». Η πρόληψη κουβαλάει και συναισθήματα. Ανοίγει αγκαλιές, σε μαθητές που ίσως έχουν ανάγκη από ιδιαίτερη φροντίδα, περισσότερη αγάπη και ενσυναίσθηση για λόγους που σε ένα άρθρο δεν είναι δυνατόν να αναγραφούν.
Ας μη λησμονούμε πως αγωγή παρέχουν και τα πολυμέσα, διαδίκτυο και κινητό, τηλεόραση και άλλα, χωρίς να ελέγχεται η ηθική της ευθύνης των ανώνυμων πομπών.
Σήμερα, τα σύνορα των κρατών έπεσαν κι η ελεύθερη διακίνηση των ανθρώπων δημιούργησε τις πολυπολιτισμικές και διαθρησκευτικές κοινωνίες που έφεραν και νέους τρόπους ζωής, νέους και άγνωστους πολιτισμούς, αλλά και άλλους τρόπους επίλυσης προβλημάτων. Οι άνθρωποι κουβαλάνε δικό τους πολιτισμό και θρήσκευμα. Η συμβίωση απαιτεί σεβασμό.
Τα προβλήματα επιλύονται με τον λόγο και όχι με τη ρώμη του σώματος, με βία και μαχαιρώματα και εκβιασμούς.
Πανευρωπαϊκό το πρόβλημα και έτσι οφείλει η Ενωμένη Ευρώπη να το δει. Μπούλινγκ, βία, ξενοφοβία και ρατσισμός, πρέπει να εκλείψουν. Δυστυχώς έχουμε σύγκρουση πολιτισμών. Άλλοι είναι αρμόδιοι να απαντήσουν στο πρόβλημα αυτό.
Για το «σπίτι» μας ταπεινά θα ήθελα για την αγωγή των παιδιών μας, να δοκιμάσουμε και τις χριστιανοπαιδαγωγικές αρχές. Αυτές διδάσκουν στον μαθητή πως δεν πρέπει να κάνει κάτι στον συμμαθητή του που δε θα ήθελε να του κάνουν άλλοι στον ίδιο. Μιλούν πως η αγάπη λύνει προβλήματα, ενώνει και δεν διχάζει. Μιλούν για αδελφοσύνη, ειρήνη, ενσυναίσθηση, αλληλεγγύη και ελευθερία όπως ο Χριστός εδίδαξε. Μιλούν για χαρά ζωής, για οράματα, για ισότητα, για ευτυχία αληθινή. Μιλούν για σχέσεις μαθητών - δασκάλων, γονέων - παιδιών, αλλά και για σχέσεις γονιών που πρέπει να είναι κατά το πρότυπο της σχέσης του Χριστού με την Εκκλησία.
Έτσι θα προστατευτεί η οικογένεια από κάθε μορφή ενδοοικογενειακής βίας.
Είπαν πως πολιτισμός είναι ο πολιτισμός της ψυχής. Οι αρμόδιοι ας το επιχειρήσουν...