Από τη Μαρίνα Αποστολοπούλου
...Τελικά τι είναι από όλα;
Είναι ότι η ανθρώπινη περιέργεια δεν έχει όρια; Είναι ότι η ανθρώπινη φύση, είναι κατά βάσιν ανεξέλεγκτη από τη... φύση της; Είναι ότι υπάρχει μία έμφυτη υπεροψία, μία αλαζονεία, μία υπερφίαλη και αφ' υψηλού διάθεση απέναντι στα πράγματα που καταλαβαίνουμε αλλά κυρίως σε εκείνα που δεν καταλαβαίνουμε; Είναι ότι τα επιχειρηματικά και οικονομικά συμφέροντα παγκοσμίως προσπερνάνε με άνεση και χωρίς ηθικούς κώδικες την ανάγκη προστασίας της ανθρώπινης υπόστασης, προσκυνώντας μόνον το χρήμα; Είναι όλα αυτά μαζί και άλλα τόσα, που συνθέτουν τον άνθρωπο που επιθυμεί και προσπαθεί με έναν τρόπο να γίνει υπεράνθρωπος; Ό,τι και να είναι από όλα τα παραπάνω έναν κοινό παρονομαστή έχουν: την ανθρώπινη νοημοσύνη.
...Η οποία ανθρώπινη νοημοσύνη πού οδηγεί;
Στην δημιουργία της τεχνητής νοημοσύνης. Κι εκείνη με τη σειρά της πού μπορεί να φθάσει; Μπορεί να φθάσει ή να ξεπεράσει την ανθρώπινη νοημοσύνη και να την καταστήσει εν τέλει υποχείριό της. Το δημιούργημα να ξεπεράσει τον δημιουργό και να τον καθυποτάξει.
Έχουμε δει κατά καιρούς, άπειρες ταινίες επιστημονικής φαντασίας, όπου ακριβώς διάφορα ρομπότ, υπολογιστές και λοιπά τεχνολογικά θαύματα που δημιουργήθηκαν από τον άνθρωπο, τελικά τον ξεπερνάνε, υιοθετούν δικές τους ανεξέλεγκτες συμπεριφορές, τον υποτάσσουν ή και τον εξαφανίζουν στο τέλος-τέλος.
Αλλά, ακριβώς, επειδή είναι «ταινίες επιστημονικής φαντασίας» δεν δίνουμε και πολλή σημασία οι περισσότεροι τουλάχιστον. Περνάμε μια-δυο ώρες καλά και γυρίζουμε πανευτυχείς και... άτρωτοι ως άνθρωποι στο σπίτι μας. Χωρίς βεβαίως να σκεφθούμε το γνωστό ότι «στην τέχνη δεν υπάρχει παρθενογένεση». Και συνεπώς όλοι αυτοί που συνέλαβαν και δημιούργησαν μία ιστορία, κάπου βασίστηκαν, από κάπου ορμώμενοι ξεκίνησαν, κάποιο ερέθισμα είχαν, κάτι γίνεται πίσω από τις κλειστές πόρτες κάποιων εργαστηρίων, καθημερινά.
Και ήρθε προχθές ένα «θαύμα» της ανθρώπινης φύσης και της τεχνολογίας επίσης, να θέσει ανοιχτά το θέμα.
«Θαύμα της ανθρώπινης φύσης» γιατί παρότι ο ίδιος γεννήθηκε ως «ατύχημα της φύσης» κατάφερε με το εξαιρετικό μυαλό του και την αδάμαστη θέλησή του να μετατρέψει το «ατύχημα» σε θαύμα. Και «θαύμα της τεχνολογίας» γιατί με τη βοήθεια και την υποστήριξη της τεχνολογίας, μπόρεσε ο ίδιος να «σταθεί» και να χαρίσει στον κόσμο ένα από τα πιο λαμπρά του μυαλά. Ο αστροφυσικός Στίβεν Χόκινγκ που πάσχει από τη νευρολογική νόσο ALS και ζει καθηλωμένος σε καροτσάκι, επικοινωνώντας μόνο διά μέσου ηλεκτρονικού υπολογιστή. Αυτός που γνωρίζει περισσότερο από τον καθένα το «πώς» είναι να εξαρτάται κανείς από την τεχνολογία απόλυτα, σε συνέντευξη που έδωσε προχθές, επ' ευκαιρία της αναβάθμισης του δικού του συστήματος επικοινωνίας με τον έξω κόσμο προειδοποίησε: «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να αποτελέσει το τέλος του ανθρώπινου είδους. Τέτοια συστήματα τεχνητής νοημοσύνης ενδεχομένως μπορούν κάποια στιγμή να αποκτήσουν τη δυνατότητα επανασχεδιασμού και να εξελίσσονται διαρκώς αφήνοντας πίσω το ανθρώπινο είδος. Οι άνθρωποι οι οποίοι περιορίζονται από τη βραδεία βιολογική εξέλιξη δεν θα μπορούν να ανταγωνισθούν και θα υπερκερασθούν» επισήμανε. Δηλαδή, με δυο λόγια θα «αυτονομηθούν» οι μηχανές, θα μπορούσαμε να πούμε.
Όλα αυτά βεβαίως εμείς οι υπόλοιποι κοινοί θνητοί τα ακούμε μεν δεν τους δίνουμε τη δέουσα σημασία δε.
Παρότι ο Βρετανός επιστήμονας, έθεσε ένα θέμα «απειλής» στο μέλλον του ανθρώπου από τα ίδια τα δημιουργήματά του. Θέμα που, πέραν της πρακτικής εξέτασής του ως πιθανότητα και προφανώς της έγκαιρης αντιμετώπισης του (πώς αλλιώς;), με τη χαλιναγώγηση του ίδιου του ανθρώπου από τον άνθρωπο εγείρει και φιλοσοφικά ζητήματα και βεβαίως θεολογικά. Διότι όλα είναι αλληλένδετα.
Τα ακούμε λοιπόν, αλλά και δεν τα πολυπιστεύουμε και θεωρούμε ότι αν ποτέ συμβούν αφορούν σε ένα πολύ απώτερο μέλλον, οπότε... δεν μας αφορούν έτσι κι άλλως. Γιατί σου λέει ο άλλος «άμα εγώ βλέπω τα ραδίκια ανάποδα» τι με νοιάζει; «Γαία πυρί μειχθήτω»!
Η πραγματικότητα όμως είναι άλλη και ήδη μας περιβάλλει.
Αν σκεφθεί κανείς τον βαθμό απόλυτης εξάρτησης του ανθρώπου από την τεχνολογία και από τους υπολογιστές, αν συνειδητοποιήσει μάλλον, το μέγεθος της εξάρτησης αυτής, το οποίο βαίνει διαρκώς αυξανόμενο και διευρυνόμενο σε όλες τις ηλικιακές κλίμακες πλέον, τότε θα δει ότι με έναν τρόπο, έμμεσο αλλά σαφή έχουμε ήδη καταστεί «υποχείρια» της τεχνολογίας. Η διαφορά είναι ότι έκαστο τεχνολογικό επίτευγμα που αποτελεί «προϊόν» ανθρώπων, προς το παρόν «χρησιμοποιείται» και δεν «χρησιμοποιεί» τον χρήστη, τουλάχιστον όχι σε συνειδητό επίπεδο. Η «εξάρτηση» όμως και η «έξις» σε πολλές περιπτώσεις, αποτελεί σίγουρα ένα πρώτο στάδιο αμφίδρομης σχέσης, η οποία δεν μπορεί να πει κανείς ότι είναι και ισομερισμένη. Γιατί ο άνθρωπος έχει ανάγκη την μηχανή που χρησιμοποιεί, νιώθει τις ωφέλειες της χρήσης της όπως και τις επιπτώσεις από τη μη χρήση της, ενώ η μηχανή το «χειρότερο» που μπορεί να πάθει είναι απλώς να πάψει να λειτουργεί αν ο άνθρωπος σταματήσει να τη χρησιμοποιεί, χωρίς να... «νιώσει» κάτι γι' αυτό. Άλλωστε στην «τεχνητή νοημοσύνη», αισθήματα, συνείδηση, ηθική είναι «άγνωστες λέξεις». Αυτά είναι ανθρώπινα χαρίσματα ή αδυναμίες, ανάλογα με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται ή επιλέγεται (συνειδητά όμως) να μην χρησιμοποιηθούν.
Και βραχυπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα;
Βραχυπρόθεσμα εκφράζονται φόβοι πως οι σκεπτόμενες μηχανές που θα μπορούν να αναλάβουν να φέρουν σε πέρας ανθρώπινα καθήκοντα θα καταστρέψουν εκατομμύρια θέσεις εργασίας (Άλλωστε αν σκεφτούμε πόσες θέσεις εργασίας έχουν ήδη καταργηθεί λόγω τεχνολογικής εξέλιξης, ήδη το ζούμε το έργο). Ενώ μακροπρόθεσμα, όπως επισημαίνει και ο επιχειρηματίας το κλάδου Ιλον Μασκ, η τεχνητή νοημοσύνη είναι «η σημαντικότερη απειλή για την ύπαρξή μας».
Αν το καλοσκεφθούμε βέβαια η σημαντικότερη απειλή για την ύπαρξη μας, είμαστε εμείς οι ίδιοι, αφού εμείς είμαστε οι ανεξέλεγκτοι δημιουργοί της τεχνητής νοημοσύνης αλλά και πάσης φύσεως καταστροφών που εν τέλει επιστρέφουν σε μας.
