Από τον Κων/νο Ι. Παπακωνσταντίνου
Πώς περνάει αλήθεια ο καιρός! Νάτος ο Δεκέμβρης. Ο τελευταίος στον ετήσιο χορό. Κλείνει το 2015 και μας μπάζει στο 2016. Στη νέα χρονιά. Είναι διακριτικότερος από τους άλλους. Μας φέρνει το χειμερινό ηλιοστάσιο. Έχει τις μεγαλύτερες νύχτες του χρόνου. Αλλά και τις μικρότερες μέρες. Γι` αυτό και ο λαός μας λέει: «Του Δεκέμβρη η μέρα, Καλημέρα, Καλησπέρα». Όσο να ξημερώσει, βράδιασε κιόλας. Τα ωδικά πουλιά ήδη φτερούγισαν για πιο θερμές χώρες. Εδώ ξέμειναν οι σακάδες, τα σπουργίτια, οι σπίνοι και οι κουρούνες. Τα ζωντανά κλείνονται σε στάβλους και στάνες. Και τα κοπάδια ροβόλησαν στα χειμαδιά. Όταν ο Δεκέμβριος είναι ήπιος, φουντώνουν οι αρουραίοι στα χωράφια. Και οι γεωργοί βουρλίζονται να τους ξεπαστρέψουν. Αν όμως είναι άγριος, λύκοι και αλεπούδες αποθρασύνονται από τη μεγάλη λόρδα και κάνουν γιουρούσια για στάνες και νοικοκυριά.
«Χιόνι του Δεκέμβρη, χρυσάφι του καλοκαιριού». Λένε οι ξωμάχοι του κάμπου. Και οι τσοπάνηδες συμπληρώνουν: «Χειμωνιάτικη γέννα, καλοκαιρινή χαρά». Καμιά φορά όμως ο πολύ βαρύς χειμώνα, έχει και δυσάρεστες επιπτώσεις, οπότε ζώα και καλλιέργειες κινδυνεύουν να χαθούν. Και τότε τον αποκαλούμε «Χιονιά». Βρυκολάκιασε λέγαμε στο χωριό μας για το χιόνι, που έμενε άλιωτο για πολλές μέρες.
Μικρός ο κύκλος του ήλιου του χειμώνα. Γι` αυτό, όσο κι αν λάμψει, αδυνατεί να κατανικήσει την ψύχρα. «Ήλιο με δόντια» τον λέμε τότε.
Οι άνθρωποι του κάμπου, ήδη τέλειωσαν τη σπορά. Κι αν βράδυνε κανένας, τρέχει να την αποτελειώσει. Είναι μαθημένοι να μη βιάζονται. Αντιμετωπίζουν και τα χειρότερα ακόμα καπρίτσια του χειμώνα με υπομονή, με καρτερικότητα, αλλά και μεθοδικότητα. Η βιασύνη είναι γνώρισμα της πόλης. Των αστών. Ο ξωμάχος ξέρει να καρτερεί. Είναι το όπλο και η άμυνά του. Από μικρός ταυτίστηκε με τη φύση. Όπως εκείνη έτσι κι αυτός δεν επείγεται. Στέργει με υπομονή. Τον καιρό που οι γεωργοί δεν ήξεραν από λαϊκές αγορές, εύρισκαν τόπο και χρόνο, για τις χειμωνιάτικες κηπευτικές τους εργασίες. Το Δεκέμβριο έπρεπε όλες οι δουλειές να τελειώσουν πριν πιάσουν τα χιόνια και οι παγωνιές. Να σκεπάσουν με χώμα το κορκάρι, το σπόρο για τα λάχανα, ν` αφρατέψουν το χώμα, για να ποτιστεί καλά. Τώρα στο χωριό μου δύσκολα βρίσκεις λαχανόκηπους. Η λαϊκή τα έχει όλα. Ας είναι και μεταλλαγμένα.
Βαρύς ο μήνας του Δεκέμβρη. Κυρίως τα παλιότερα χρόνια. Τον Αη –Νικόλα ερχόταν το πρώτο χιόνι. Και τα Χριστούγεννα, τα χατζάρια, οι παγοκρύσταλλοι. Κρέμονταν μόνιμα από τ` ακροκέραμα των σπιτιών. Τότε, που το αυτοκίνητο, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο ήταν άγνωστα. Πόλος έλξης της οικογένειας ήταν το «Καθιστικό». Το μεγάλο δωμάτιο. Εκεί η σάλα υποδοχής, η καθημερινή τραπεζαρία, εκεί το υπνοδωμάτιο των παιδιών. Απαραίτητο το μαγκάλι ή το τζάκι, που συγκέντρωνε γύρω του όλα τα μέλη της οικογένειας, μ` ένα δέσιμο ψυχολογικό. Ο πατέρας σεβαστός. Στύλος του σπιτιού. Η μάνα που έκανε το κουμάντο του σπιτιού. Και τα παιδάκια, νεοσσοί ακόμα, δέχονταν τη στοργή των μεγάλων με συμβουλές. Παππούδες, παιδιά, νύφες κι αγγόνια, όλοι μαζί απόλυτα εναρμονισμένοι, με τον ρυθμό της εποχής. Και η γιαγιά… Άχ αυτή η γιαγιά! Η τρανή παραμυθού.
Ο Δεκέμβρης όμως σέρνει στην πλάτη του τις περισσότερες γιορτές του χρόνου. Πρώτη και καλύτερη τα Χριστούγεννα. Η ενσάρκωση του θεανθρώπου. Καθολική γιορτή χαράς και ευτυχίας. Γλέντια, στολίδια, φωτισμοί. Γαλοπούλες και «Γρουνοχαρές. Ακόμα έχει τα «Νικολοβάρβαρα». Ένα τριήμερο γιορτών, δεμένων με την Ελληνική παράδοση. Η «Άγια Βαρβάρα βαρβαρώνει» δηλ. δυναμώνει το κρύο. Ο «Αη Σάββας σαβανώνει» δηλ. σκεπάζει τα πάντα μ` ένα ελαφρό στρώμα χιονιού. Και ο «Αη Νικόλας παραχώνει» δηλ. τα καλύπτει όλα μ` ένα χιόνι άφθονο.
Στις 9 Δεκεμβρίου γιορτάζουμε την Αγία Άννα. Είναι η αποθέωση της έννοιας της γιαγιάς, αφού ο εγγονός της ήταν ο Χριστός. Ύμνοι συγκινητικοί ψάλλονται σε τούτη τη γιορτή. Αναφέρονται στην υπέρβαση της στειρότητας και στον διακαή πόθο για τεκνοποίηση. Είναι το άτεκνο ζευγάρι Ιωακείμ και Άννα, που έφεραν στον κόσμο την Παναγία. Και κουρασμένος πια ο Δεκέμβρης υποδέχεται τον Άγιο Βασίλη, να του παραδώσει τα κλειδιά του νέου χρόνου. Πρωτοχρονιά!
Καλό μήνα και καλές γιορτές.
