Από τον Λεωνίδα Τζέκα
Το σημερινό ταξίδι μας γίνεται στις Κυκλάδες, η «Ε.τ.Δ» επισκέπτεται το νησί της Δήλου, το άνδηρο με τα λιοντάρια, που είναι πασίγνωστα σε όλους.
Παρά το μικρό της μέγεθος, η Δήλος έχει έναν από τους πιο σημαντικούς αρχαιολογικούς χώρους της Ελλάδας και ίσως τον σημαντικότερο στις Κυκλάδες. Θεωρήθηκε πολύ σπουδαίος λόγω της γεωγραφικής του θέσης, γιατί όλο το συγκρότημα των νησιών γύρω από αυτήν σχηματίζει περίπου κύκλο με κέντρο τη Δήλο, γι' αυτό ονομάστηκε και Κυκλάδες.
Στη αρχαία Ορτυγία (Δήλος) σύμφωνα με τη μυθολογία κατέφυγε η Λητώ για να γεννήσει τον Απόλλωνα και την Άρτεμη και να γλιτώσει από την οργή της θεάς Ήρας.
Λέγεται ότι η Λητώ γέννησε πρώτα την Άρτεμη, ώστε να τη βοηθήσει μετά για να γεννήσει τον Απόλλωνα.
Από το ψηλότερο σημείο, την κορυφή του Κύνθου, ο Δίας παρακολουθούσε τη γέννηση του Απόλλωνα.
Σπουδαίος παράγοντας για τη μεγάλη ανάπτυξη της Δήλου ήταν το γεγονός ότι θεωρήθηκε ως ιερός τόπος του Απόλλωνα, όπου ο νέος θεός του Ολύμπου είδε το φως. Ο μύθος της γέννησής του είναι γνωστός.
Όλα ξεκίνησαν όταν η περίπτυξη του Δία με την Τιτανίδα Λητώ καρποφόρησε, τότε η ζήλεια της Ήρας ξέσπασε σε ανελέητο κυνηγητό της αντίπαλου της.
Το μονό που κατάφερε η Λητώ ήταν να βρει ένα κομμάτι βράχου που μόλις ξεχώριζε από την επιφάνεια της θάλασσας και έπλεε συνέχεια στο πέλαγος, επάνω στο όποιο έμεινε με τον φόβο στην ψυχή. Αφού υποσχέθηκε ότι το περιπλανώμενο σαν αυτή ξερονήσι θα πάψει να πλανιέται και θα στεριώσει σε ένα μέρος και το παιδί που θα γεννηθεί δεν θα εγκαταλείψει ποτέ τον τόπο όπου θα δει το φως, χαρίζοντάς του δόξα μεγάλη και πλούτο . Έτσι και έγινε . Εννέα ολόκληρες μέρες υπέφερε η Λητώ τους πόνους της γέννας, γιατί η Ήρα κρατούσε μακριά της την Ειλείθυια, θεά που βοηθούσε τις επίτοκες. Τελικά οι άλλες θεές που της παράστεκαν, έστειλαν την Ίριδα, την αγγελιοφόρο των θεών να φέρει την Ειλείθυια, τάζοντάς της κρυφά ένα περιδέραιο για δώρο . Και ευθύς η Λητώ στραμμένη προς τον Κύθνο, το βουνό του Δία, έφερε στον κόσμο τον πιο όμορφο από τους αθανάτους. Γέλασε η Γη, όλα γύρω πλημμύρισαν φως, γέμισαν άνθη και ο νεογέννητος Φοίβος με τα μακριά μαλλιά πετώντας τα σπάργανα αρχίζει να περιφέρεται με την αγαπημένη του κιθάρα και τα καμπύλα τόξα. Η ως τότε Α-δηλος από την περιπλάνηση έγινε Δήλος, φανερή, και λέει ο μύθος ότι δέθηκε στον βυθό με αλυσίδες αδαμάντινες.
Το κυριότερο όμως ήταν ότι έγινε ένας από τους πιο σημαντικούς και τιμημένους ιερούς τόπους σε όλη την ελληνική αρχαιότητα.
Εδώ λοιπόν θεωρήθηκε πως ήταν τόπος γέννησης των δύο θεών του φωτός, του Απόλλωνα-ήλιου, θεού του φωτός της ημέρας και της Αρτέμιδας-σελήνης, θεάς του φωτός της νύκτας.
Από τα τέλη του 18ου αιώνα μέχρι σήμερα η Δήλος είναι χώρος συνεχών αρχαιολογικών ανασκαφών από Έλληνες και ξένους αρχαιολόγους που ανέδειξαν τον μεγάλο πλούτο και την ποικιλία των μνημείων της ιερής πόλης.
Η Δήλος σήμερα είναι ένα ακατοίκητο νησί, με σπουδαίους αρχαιολογικούς χώρους που μπορεί κανείς να το επισκεφθεί στο πλαίσιο μιας εκδρομής με τα καΐκια που κάνουν καθημερινά αυτό το δρομολόγιο από την Τήνο, την Πάρο και τη Νάξο και το γειτονικό λιμάνι της Μυκόνου.
Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να «ταξιδέψει» στις ένδοξες περιόδους του νησιού μέσα από τις αρχαιότητες.
Τα ευρήματα της αρχαιολογικής σκαπάνης πιστοποιούν ότι η αρχαιότερη ανθρώπινη εγκατάσταση στη Δήλο εντοπίζεται στην ακρόπολη του Κύθνου, όπου βρέθηκε πρώιμος κυκλαδικός οχυρωμένος οικισμός της 3ης χιλιετίας π.χ.
Τα ερείπια των τριών ναών αφιερωμένων στον θεό Απόλλωνα. Τα Προπύλαια, και η αγορά των Κομπεταλιατών.
Το Άνδηρο των Λεόντων, τα περίφημα λιοντάρια, από μάρμαρο Νάξου, που είναι τοποθετημένα σε μια σειρά για να φυλάνε την ιερή λίμνη.
Η ιερή λίμνη, στην οποία κολυμπούσαν οι ιεροί κύκνοι του Απόλλωνα, σήμερα δεν υπάρχει, αφού σκεπάστηκε, μετά από επιδημία ελονοσίας, το 1926.
Τα ερείπια της παλαίστρας, του σταδίου και του γυμνασίου.
Η συνοικία του θεάτρου, που αποτελούσε και το πιο πυκνοκατοικημένο τμήμα της πόλης.
Η Οικία του Διονύσου, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα αρχαίας κατοικίας στη Δήλο.
Ο κεράτινος βωμός στον οποίο χόρευαν κατά τις γιορτές προς τιμή του Απόλλωνα.
Το Αρτεμίσιο, το ιερό της Άρτεμης,
Η συνοικία της λίμνης, στην οποία βρίσκεται ο ναός της Λητώς.
Τέλος, στο μουσείο του νησιού εκτίθενται γλυπτά Κλασικών Χρόνων, συλλογή πήλινων αγγείων από την Προϊστορική ως την Ελληνιστική Εποχή καθώς επίσης ψηφιδωτά και μωσαϊκά.
