Κάθε τέτοια βραδιά που σέβεται τον εαυτό της, οφείλει να κλείσει με τρομακτικές ιστορίες που αφηγούνται συνήθως οι μεγαλύτεροι της παρέας. Λίγο που τα παιδιά αυτά συναντιούνται μια φορά το χρόνο και δεν γνωρίζονται όλοι καλά μεταξύ τους, λίγο που οι κάτοικοι των πόλεων κατά βάθος αγριευόμαστε όταν βρισκόμαστε στο ύπαιθρο, λίγο και το σκοτάδι, όλα αυτά συνθέτουν το σκηνικό για την αφήγηση των τρομακτικότερων ιστοριών που έχουμε ακούσει στα παιδικά μας χρόνια και συνεχίζουν να μας φοβίζουν υποσυνείδητα για αρκετά χρόνια μετά.
Οι παραμυθάδες του χωριού προσπαθούσαν να φοβίσουν τους μικρότερους της παρέας και τα κορίτσια, στο τέλος της βραδιάς, όμως, όλοι φοβόνταν να γυρίσουν στο σπίτι τους μέσα στα σκοτάδια, και αλίμονο σε εκείνον που έμενε πιο μακριά από τους υπόλοιπους και θα έπρεπε να περπατήσει ολομόναχος στο τελευταίο μέρος της διαδρομής του.
Οι ιστορίες αυτές είχανε συνήθως συγκεκριμένη θεματολογία. Σύγχρονοι αστικοί μύθοι, εξωγήινοι και τέτοιες «Αμερικανιές» μπορούν να αποτελέσουν καλό υλικό για μια ταινία ή ένα κόμικ, στην ουσία, όμως, δεν τρόμαξαν ποτέ κανέναν, καθώς δεν πιστεύει κανείς ότι μπορεί να του συμβούν, ούτε καν αργά το βράδυ. Η ελληνική παράδοση, όμως, έχει άλλο βάρος. Αυτές οι αφηγήσεις είναι πιο κοντά στη δική μας πραγματικότητα, και η μακραίωνη ιστορία τους δεν δίνει στον ακροατή πολλά περιθώρια να τις αμφισβητήσει τελείως, αφήνοντας υπόνοιες για κάποια ψήγματα αλήθειας κρυμμένα στις λεπτομέρειες. Ειδικά αν μια ιστορία έχει τοπικό χαρακτήρα, αν υποτίθεται ότι συνέβη μέσα στο χωριό ή κάπου κοντά, έστω σε συγκεκριμένη τοποθεσία, φαντάζει πέρα για πέρα αληθινή. Ευτυχώς η Θεσσαλία είναι μια περιοχή πλούσια σε θρύλους και παραδόσεις.
Σε κάθε χωριό κυκλοφορεί η ιστορία για τον παπά κάποιου διπλανού χωριού που είχε πεθάνει παλιά και όταν τον ξέθαψαν είχαν μεγαλώσει τα μαλιά και τα νύχια του, ή για τον παππού του Τάδε που περπατώντας βράδυ μόνος του συναντήθηκε με στοιχειά και δαιμόνια, για μάγισσες, φαντάσματα, που όλο και κάποιος συγχωριανός ή συγγενής θα μπορέσει -υποτίθεται- να τις πιστοποιήσει στους υπόλοιπους την επόμενη μέρα.
Πάμε, λοιπόν, να γνωρίσουμε τους βασικότερους πρωταγωνιστές αυτών των ιστοριών...
Στοιχειωμένα σπίτια και νεκροταφεία
Είχα κι εγώ προσωπικά την ατυχία να μεγαλώσω ζώντας δίπλα σε ένα εγκαταλελειμμένο σπίτι, που θεωρείτο το στοιχειωμένο της περιοχής. Γυρνώντας το βράδυ στο σπίτι προσπαθούσα να μην περνάω από μπροστά του, και όταν χρειαζόταν να το κάνω επιτάχυνα το βήμα αποφεύγοντας να κοιτάζω προς τα εκεί...
Όλοι έχουμε ακούσει για στοιχειωμένα σπίτια στην περιοχή μας, το πιο γνωστό, όμως, σε όλη την Ελλάδα βρίσκεται κοντά μας, στο Βόλο, έξω από το χωριό Άνω Λεχώνια. Το Αρχοντικό Κοντού χτίστηκε το 1900 από τον Νικόλαο Κοντό που ήταν πρόξενος της Ρωσίας στην Ελλάδα και είχε τεράστια περιουσία. Μόλις κατοικήθηκε το σπίτι, όμως, άρχισαν να πεθαίνουν ένα ένα τα μέλη της οικογένειας. Ο θάνατός τους, μάλιστα, αποδώθηκε σε ένα σαμιαμίδι, μια μικρή σαύρα, που έπεσε στο τσάι της οικογένειας, μολύνοντάς το και προκαλώντας τους σοβαρές ασθένειες. Στη συνέχεια το σπίτι άλλαξε πολλούς ιδιοκτήτες, όπου όλοι μετά από λίγο έβρισκαν πρόωρο θάνατο. Μέχρι που στην Κατοχή το έκαναν αρχηγείο τους οι Γερμανοί, και η κακή φήμη του σπιτιού απογειώθηκε. Σήμερα στέκει εγκαταλελειμμένο στην ερημιά, με αρκετούς μάρτυρες να έχουν ακούσει περίεργους ήχους, ουρλιαχτά ή ακόμα και να ισχυρίζονται ότι έχουν δει οπτασίες στα παράθυρα που θύμιζαν ανθρώπινες μορφές.
Όσο για τα νεκροταφεία, είναι ήδη τρομακτικά από μόνα τους και δεν είναι δύσκολο να πλάσει κάποιος μια ιστορία σχετικά με αυτό της περιοχής του. Φυσικά οι παραμυθάδες μπορούν να ισχυριστούν ότι μπήκαν βράδυ οι ίδιοι σε ένα στοιχειωμένο σπίτι ή νεκροταφείο για εξερεύνηση και να διηγηθούν τις εμπειρίες τους. Δύσκολα, όμως, θα βρεθεί κάποιος να τους πιστέψει...
Φύλακες θησαυρών
Ένα μεγάλο κεφάλαιο της ελληνικής παράδοσης είναι αυτό των κρυμμένων θησαυρών και των φυλάκων τους, που συνήθως πρόκειται για πρόσωπα ή όντα με υπερφυσικές δυνάμεις.
Μία από τις ιστορίες που κυκλοφορούν είναι αυτή που αφορά στο κάστρο του Πλαταμώνα. Εκεί λέγεται ότι κατά τη Φραγκοκρατία, σε κάποια μάχη ο άρχοντας του κάστρου πριν το εγκαταλείψει στα χέρια του εχθρού του, έθαψε μέσα στο κάστρο ολόκληρη τη χρυσή του άμαξα μαζί με τον θησαυρό του. Μάλιστα επισκέπτες ισχυρίζονται ότι έχουνε δει να κυκλοφορεί μέσα στο κάστρο το φάντασμα του φύλακα της άμαξας που ακόμα περιμένει τον αφέντη του να επιστρέψει για να παραλάβει το θησαυρό του.
Στην πιο πρόσφατη ιστορία, στα χωριά των Αγράφων θα βρούμε πληθώρα τέτοιων ιστοριών. Εκεί βρισκόταν το αρχηγείο του ΕΛΑΣ κατά τον Εμφύλιο, και φημολογείται ότι οι αντάρτες στο τέλος του πολέμου έχουνε θάψει λίρες παντού στα γύρω βουνά. Αν όντως ισχύουν όλες αυτές οι αφηγήσεις, τότε δε θα έπρεπε να είχε μείνει χώρος για να φυτρώσει ούτε ένα δέντρο εκεί. Σε εκείνα τα μερη οι παραδοσιακοί φύλακες είναι συνήθως τεράστια φίδια, που εμφανίζονται από το πουθενά και τρομοκρατούν τους επίδοξους κυνηγούς θησαυρών. Τέτοια φίδια ζουν και μέσα σε παλιά σπίτια που υποτίθεται πως υπάρχει κρυμμένος κάποιος θησαυρός. Αυτά λέγονται «θεμελιακά» και θεωρούνται άκακα.
Στο Βλοχό Καρδίτσας η περιοχή «Στρογγυλοβούνι» θεωρείται στοιχειωμένη. Τη νύχτα βγαίνουν τα στοιχειά και γυρίζουν παντού ανενόχλητα. Τη μέρα κρύβονται σε ένα βράχο στη κορυφή, που έχει μια μεγάλη σπηλιά. Αυτή ανοίγει και κλείνει με μια σιδερένια πόρτα και έχει μέσα χρυσάφι, ασήμι και πολύτιμα αντικείμενα. Τα στοιχειά είναι ένα αντρόγυνο που φυλάει το θησαυρό. Λένε πως όποιος θέλει μπορεί να πάει άφοβα και να δει το θησαυρό, γιατί τα στοιχειά δεν τον πειράζουν, φτάνει μόνο να μην αγγίξει τίποτα. Κανείς, όμως, δεν τόλμησε ποτέ να ψάξει...
Νεράιδες και φαντάσματα
Οι ιστορίες αυτές με τα στοιχειά και τα φαντάσματα που εμφανίζονται τις νυχτες στους διαβάτες, πάντως, έχουν μια μικρή δόση αλήθειας. Σε παλιότερες εποχές στις αγροτικές περιοχές, τα παράνομα ζευγαράκια, συνήθως παντρεμένοι, συναντιόταν στις ερημιές γύρω από το χωριό. Τότε τύχαινε κάποιος περαστικός να περάσει δίπλα από την κρυψώνα τους και τους θορύβους που άκουγε τους απέδιδε σε υπερφυσικά πλάσματα της νύχτας, ειδικά αν ήταν και λίγο φοβητσιάρης. Ή, ακόμα καλύτερα, τα ίδια τα ζευγαράκια να διέδιδαν αυτές τις ιστορίες, για να μειώνεται η κίνηση των ενοχλητικών.
Ένας τέτοιος θρύλος υπάρχει για τη «Γέφυρα της Γριάς», ανάμεσα στο Περτούλι και το Νεραϊδοχώρι Τρικάλων. Η κλασική ιστορία με τον πρωτομάστορα που έχτιζε το γεφύρι κι εκείνο γκρεμιζόταν από τα ορμητικά νερά του ποταμού. Έτσι κατέληξαν ότι για να στεριώσει το γεφύρι έπρεπε να θυσιάσουν στα θεμέλιά του έναν άνθρωπο. Η άτυχη, τελικά, ήταν μια γριά ζητιάνα που ζούσε εκεί κοντά. Από τότε λέγεται ότι όποιος περνάει τη νύχτα από εκεί ακούει το θρήνο της ή μπορεί ακόμα και να την συναντήσει.
Παραδίπλα, το Νεραϊδοχώρι λένε πως πήρε το όνομά του από δύο όμορφα κορίτσια που ζούσαν εκεί, τη Μάρω και τη Νεραϊδούλα. Μια μέρα ήρθαν κλέφτες στο χωριό και τις κυνήγησαν να τις αιχμαλωτίσουν, εκείνες, όμως, κατόρθωσαν να ξεφύγουν ανεβαίνοντας η μία στην κορυφή του ενός βουνού και η άλλη στο διπλανό. Όταν, όμως, πέρασε ο κίνδυνος, εκείνες χάθηκαν και έμειναν για πάντα στα βουνά. Οι παλιότεροι λέγαν πως τις φεγγαρόλουστες βραδιές βλέπανε τις σκιές τους και άκουγαν τις παραπονιάρικες φωνές τους. Από τότε τα βουνά πήραν τα ονόματα Μαρόσα και Νεράιδα, και το χωριό ονομάστηκε Νεραϊδοχώρι.
Στον Κοκκινοπηλό, στους δυτικούς πρόποδες του Ολύμπου, η νεράιδα Μακού Κουστρέτσαινα στοίχειωνε της βρύσες του χωριού και πολλές φορές ντυμένη στα άσπρα γύριζε γύρω από τα σπίτια καβάλα σε ένα άλογο, ουρλιάζοντας.
Στα χρόνια της τουρκοκρατίας το φάντασμα ενός νεκρού στο Πύθιο Ελασσόνας ονόματι Θεοδόση, εμφανιζόταν στο χωριό πλην του Σαββάτου. Είχε τη συνήθεια να παίρνει αντικείμενα από τα σπίτια και να τα εξαφανίζει. Εκείνο, όμως, που έκανε τους χωρικούς να ανησυχήσουν ήταν το περιστατικό που συνέβη στο σπίτι μιας γυναίκας. Η γυναίκα γύρισε σπίτι της και άκουσε το κλάμα του μωρού της. Όταν προσπάθησε να ανοίξει κατάλαβε πως ήταν μέσα το φάντασμα και δεν της άνοιγε. Ύστερα από πολλά κατάφερε να μπει μέσα, και ανακάλυψε ότι το σπίτι ήταν άνω κάτω. Μετά από το συμβάν αυτό, έγινε εξορκισμός με ζεστό νερό στο μνήμα του Θεοδόση. Αναφέρεται ότι κατόπιν το φαινόμενο σταμάτησε.
Ατέλειωτες οι ιστορίες, και κάθε φορά που θα τις διηγηθεί κάποιος, κάτι θα ξεχάσει, ή κάτι καινούριο θα προσθέσει από τη φαντασία του, δημιουργώντας έτσι καινούριες παραλλαγές των παλιών γνωστών μύθων και θρύλων. Την επόμενη Δευτέρα θα δούμε μερικούς ακόμα, μιας και θα ήταν άδικο να στριμωχτεί ολόκληρη η στοιχειωμένη Θεσσαλία σε ένα και μοναδικό αφιέρωμα...
• Του Γιάννη Νικολάου
nikolaou.animator@gmail.com
