Οι δηλώσεις έγιναν με γραβάτα στο όνομα της συμφωνίας για το χρέος, το οποίο την περασμένη Παρασκευή επικυρώθηκε και από τη γερμανική Βουλή, αμέσως μετά τη Σύνοδο Κορυφής για το μεταναστευτικό. Ο Αλ. Τσίπρας στην ομιλία του στο Ζάππειο εμφανίστηκε βέβαιος ότι με την «ιστορική απόφαση του Eurogroup το ελληνικό χρέος καθίσταται επιτέλους βιώσιμο» και διαβεβαίωσε πως «η χώρα είναι δεσμευμένη στους στόχους που έχει συμφωνήσει να επιτυγχάνει για να αποπληρώνει τις υποχρεώσεις της», αλλά «από εδώ και στο εξής με πολύ μεγαλύτερο χώρο δημοσιονομικό για ελαφρύνσεις και για τη κάλυψη των αναγκών και την επούλωση των πληγών της κρίσης».
-Πώς όμως φτάσαμε μέχρι εδώ;
Η ελληνική κρίση χρέους δεν είναι παρά μέρος ενός ευρύτερου προβλήματος, της κρίσης της Ευρωζώνης. Η ελληνική κρίση αποκαλύφθηκε στα μέσα του 2010, όταν το δημοσιονομικό έλλειμμα της Ελλάδας έκλεισε για το 2009 σε επίπεδα πολύ πάνω από αυτά που θα καθιστούσαν το δημόσιο χρέος βιώσιμο. Η τότε ελληνική κυβέρνηση υπό τον Γιώργο Α. Παπανδρέου δεν μπορούσε να προχωρήσει σε δανεισμό με χαμηλά επιτόκια για την αναχρηματοδότηση του χρέους αλλά και του δημοσιονομικού ελλείμματος, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο της στάσης πληρωμών του ελληνικού Δημοσίου.
Ως αιτία της ελληνικής κρίσης χρέους υπογραμμίζεται ο μεγάλος δανεισμός στον οποίο κατέφυγε η Ελλάδα κατά την περίοδο της μεταπολίτευσης, εκτόξευσε το δημόσιο χρέος το οποίο το 2009 έφτασε στο 126,8% του ΑΕΠ, δηλαδή 298 δισ. ευρώ.
Η παγκόσμια οικονομική κρίση η οποία ξέσπασε το 2008 ήταν ακόμα μία αιτία εκτροχιασμού της ελληνικής οικονομίας.
Τον Ιανουάριο του 2009 επί κυβέρνησης Κώστα Καραμανλή, ο οίκος αξιολόγησης Standard & Poor's υποβαθμίζει τη μακροπρόθεσμη πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας από Α σε Α- αυξάνοντας το κόστος δανεισμού της χώρας.
Στις 4 Οκτωβρίου 2009 γίνονται εκλογές, τις οποίες κερδίζει το ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός γίνεται ο Γιώργος Παπανδρέου, με σύνθημα «λεφτά υπάρχουν» και υποσχόμενος αυξήσεις μισθών. Yπουργός Οικονομικών της κυβέρνησης Παπανδρέου ορκίζεται ο Γιώργος Παπακωνσταντίνου. Στις 20 Οκτωβρίου του 2009 ο κ. Παπακωνσταντίνου ανακοινώνει στο ECOFIN ότι το έλλειμμα για το 2009 βρίσκεται στο 12,5% αντί 6% που το υπολόγιζε η προηγούμενη κυβέρνηση. Ποσοστό που το 2010 αναθεωρείται στο στο 15,4%. Ο οίκος αξιολόγησης Fitch υποβαθμίζει και αυτός την Ελλάδα από Α σε Α-. Τον Δεκέμβριο του 2009 ο Fitch προχωρά σε νέα υποβάθμιση της ελληνικής οικονομίας σε ΒΒΒ+ και ακολουθεί ο Standard and Poor's και στη συνέχεια ο Moody's.
Το Ιανουάριο του 2010 τα spreads εκτινάσσονται και ξεπερνώντας μέχρι τον Απρίλιο και τις 1.000 μονάδες...
ΛΙΤΟΤΗΤΑ …ΚΑΤΑ ΚΥΜΑΤΑ
Τον Φεβρουάριο του 2010 μετά το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός, η κυβέρνηση ανακοινώνει τα πρώτα μέτρα λιτότητας με πάγωμα μισθών στο δημόσιο, περικοπές επιδομάτων 10%, περικοπές υπερωριών και οδοιπορικών.
Με τη φιλολογία του ενδεχόμενου στάσης πληρωμών να αυξάνεται τον Μάρτιο του 2010 έρχεται το δεύτερο πακέτο μέτρων λιτότητας που περιλαμβάνει μείωση 30% στα δώρα Χριστουγέννων, Πάσχα, αδείας, μείωση 12% σε όλα τα επιδόματα του Δημοσίου, μείωση 7% στις αποδοχές υπαλλήλων ΔΕΚΟ, ΟΤΑ, ΝΠΙΔ, αύξηση ΦΠΑ από 4,5 στο 5%, από 9 στο 10%, από 19 στο 21%, αύξηση 15% στον φόρο της βενζίνης, επιβολή επιπλέον 10% έως 30% στους φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων, επαναφορά των τεκμηρίων διαβίωσης σε όλα τα αυτοκίνητα και τεκμήρια διαβίωσης σε όλα ανεξαιρέτως τα ακίνητα.
Η «ΜΕΓΑΛΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ» ΤΟΥ ΚΑΣΤΕΛΟΡΙΖΟΥ
Την Παρασκευή 23 Απριλίου 2010, ο Γιώργος Παπανδρέου με φόντο το ακριτικό Καστελόριζο, ανακοινώνει την προσφυγή της Ελλάδας στον μηχανισμό στήριξης βάζοντας τη χώρα στον μνημονιακό δρόμο των μέτρων λιτότητας.
-3 Μαΐου 2010, η Ελλάδα ζητά 80 δισεκατομμύρια ευρώ από τις χώρες της ευρωζώνης και 30 δισεκατομμύρια από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Υπογράφοντες για την ελληνική πλευρά ήταν ο υπουργός Οικονομικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου και ο πρόεδρος της Τράπεζας της Ελλάδος Γεώργιος Προβόπουλος.
Η χώρα μπαίνει επίσημα σε καθεστώς μνημονίου στις 8 Μαΐου 2010. Σχηματίζεται η τρόικα από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ), η οποία ανά τρίμηνο αξιολογεί την Ελλάδα και αποφασίζει αν θα προχωρήσει σε εκταμίευση δόσης.
Με την είσοδο της χώρας στο μνημόνιο ο Γ. Παπανδρέου ανακοινώνει στις 2 Μαΐου 2010 νέα μέτρα που προέβλεπαν:
- Αντικατάσταση του 13ου και 14ου μισθού στο δημόσιο με επίδομα 500 ευρώ σε όλους όσους έχουν αποδοχές μέχρι 3.000 ευρώ, καθώς επίσης και κατάργησή των δύο μισθών για μεγαλύτερες αποδοχές.
- Αντικατάσταση 13ης και 14ης σύνταξης με επίδομα 800 ευρώ για συντάξεις ως 2.500 ευρώ.
- Περαιτέρω περικοπή επιδομάτων 8% στα επιδόματα των δημοσίων υπαλλήλων και 3% στους υπαλλήλους των ΔΕΚΟ όπου δεν υπάρχουν επιδόματα.
- Αύξηση του υψηλού συντελεστή ΦΠΑ από 21% σε 23%, του μεσαίου από 10% σε 11% (από 1η Ιουλίου 2010) και από 11% σε 13% (από 1η Ιανουαρίου 2011) και αντίστοιχα του χαμηλού στο 6,5% (από 1η Ιανουαρίου 2011).
- Αύξηση στον ειδικό φόρο κατανάλωσης σε καύσιμα, τσιγάρα και ποτά κατά 10%.
- Αύξηση στις αντικειμενικές τιμές ακινήτων.
- Πρόσθεση ενός επιπλέον 10% στους φόρους εισαγωγής επί της αξίας των περισσότερων εισαγόμενων αυτοκινήτων.
Ακόμα στο σχέδιο νόμου προβλέπονται οι πρώτες αλλαγές στα εργασιακά με αύξηση του ορίου απολύσεων και μείωση του κατώτατου μισθού.
Το μνημόνιο εγκρίνεται επί της αρχής από τη Βουλή στις 6 Μαΐου με 172 υπέρ, με τις ψήφους του ΠΑΣΟΚ, του ΛΑΟΣ και της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία ωστόσο θα καταψηφίσει τα μέτρα για περικοπές και μειώσεις στην ψηφοφορία κατ' άρθρο.
Τον Μάρτιο του 2011 συμφωνείται η μείωση του ποσοστού δανεισμού κατά 1% και επιμηκύνεται ο χρόνος απόσβεσης στα 7,5 χρόνια.
ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ …ΞΑΝΑ ΜΕΤΡΑ
Δύο μήνες μετά ψηφίζεται από τη Βουλή το «Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής 2012-2015».
Στο μεσοπρόθεσμο προβλέπεται νέο πακέτο μέτρων λιτότητας με μειώσεις μισθών και αυξήσεις φόρων. Ιδρύεται το Ταμείο Δημόσιας Περιουσίας με σκοπό αποκρατικοποιήσεις και στόχο έσοδα 50 δισ.
Οι στόχοι δεν επιτυγχάνονται και τον Αύγουστο ανακοινώνονται νέα μέτρα. Σε αυτά περιλαμβάνονται ο έκτακτος φόρος στην ηλεκτροδοτούμενη δομημένη επιφάνεια ακινήτων που θα καταβάλλεται μέσω του λογαριασμού της ΔΕΗ, περικοπή συντάξεων και μεγάλες περικοπές στο εφάπαξ, εφαρμογή ενιαίου μισθολογίου στο δημόσιο, αφορολόγητο στα 5.000 ευρώ.
«ΚΟΥΡΕΜΑ»
Στις 23 Οκτωβρίου του 2011 κατά την έκτακτη σύνοδο κορυφή της ΕΕ η συμφωνία προβλέπει «κούρεμα» κατά 50% του ελληνικού χρέους και πρόσθετο πακέτο βοήθειας προς την Ελλάδα ύψους 130 δισ. ευρώ. Μία συμφωνία που αναφέρει ότι οι ιδιώτες θα αποδεχτούν σε εθελοντική βάση, μείωση της αξίας των ελληνικών ομολόγων που διαθέτουν κατά 50%. Η συμφωνία θα συνοδεύεται από πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής με διάρκεια μέχρι το 2021 και δημιουργία μηχανισμού μόνιμης εποπτείας της Ελλάδας για τη συνεχή παρακολούθηση της εφαρμογής των μεταρρυθμίσεων. Στην ίδια σύνοδο αποφασίστηκε και η ανακεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών με ποσό ύψους 30 δισ. ευρώ. Να σημειωθεί ότι τα ασφαλιστικά ταμεία ήταν εκτεθειμένα σε ελληνικά ομόλογα.
ΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΠΑΠΑΔΗΜΟΥ ΚΑΙ 2ο ΜΝΗΜΟΝΙΟ
Τον Νοέμβριο του 2011 σχηματίζεται η κυβέρνηση Παπαδήμου.
Τον Ιανουάριο του 2012 και ενώ οι μαθητές έχουν φτάσει να λιποθυμούν στα σχολεία ανακοινώνεται από το Υπουργείο Παιδείας πρόγραμμα συσσιτίων για μαθητές.
Τον Φεβρουάριο ψηφίζεται με 199 υπέρ, 74 κατά 74 και 5 παρών το δεύτερο μνημόνιο, που φέρνει νέα μέτρα λιτότητας.
Μεταξύ αυτών περιλαμβάνεται:
- Μείωση κατά 22% του κατώτατου μισθού σε όλα τα κλιμάκια του βασικού μισθού (από 751 ευρώ σε 586 ευρώ) και 32% στους νεοεισερχόμενους μέχρι 25 ετών.
- Κατάργηση 150.000 θέσεων εργασίας από το δημόσιο τομέα έως το 2015, εκ των οποίων 15.000 μέσα στο 2012.
- Ατομικές ή επιχειρησιακές συμβάσεις εργασίας αντί για τις κλαδικές. Άρση μονιμότητας σε ΔΕΚΟ και υπό κρατικό έλεγχο τράπεζες.
- Περικοπές συντάξεων, επιδομάτων, δαπανών υγείας, άμυνας, λειτουργιών του Κράτους και εκλογών.
- Κατάργηση των Οργανισμών Εργατικής Κατοικίας και Εστίας.
- Κατάργηση φοροαπαλλαγών και χαμηλού ΦΠΑ στα νησιά.
Στις 9 Μαρτίου ολοκληρώνεται το PSI.
Τον Απρίλιο ο Λ. Παπαδήμος ανακοινώνει εκλογές για τις 6 Μαΐου. Δεν σχηματίζεται κυβέρνηση και γίνονται επαναληπτικές εκλογές στις 17 Ιουνίου με τη ΝΔ να σχηματίζει κυβέρνηση με το ΠΑΣΟΚ και τη ΔΗΜΑΡ και πρωθυπουργό τον Αντώνη Σαμαρά.
ΣΑΜΑΡΑΣ ΚΑΙ ΝΕΕΣ ΠΕΡΙΚΟΠΕΣ
Νέες διαπραγματεύσεις της νέας κυβέρνησης με την παλιά τρόικα και κατάρτιση του μεσοπρόθεσμου πλαισίου δημοσιονομικής στρατηγικής 2013-2016. Νέο πολυνομοσχέδιο με μέτρα ύψους 18,9 δισ. ευρώ. Νέες περικοπές, κατάργηση της καθολικότητας της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας, κατάργηση των Δώρων Χριστουγέννων και Πάσχα, όπως και των επιδομάτων αδείας για τους δημοσίους υπαλλήλους και συνταξιούχους, αντίτιμο για εισαγωγή σε νοσοκομείο, είναι μερικά μόνο από τα μέτρα.
ΣΥΡΙΖΑ, ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑ, CAPITAL CONTROL ΚΑΙ 3ο ΜΝΗΜΟΝΙΟ
Πρόωρες εκλογές τον Ιανουάριο του 2015, όπου επικρατεί ο ΣΥΡΙΖΑ με 36,34% και 149 έδρες. Σχηματίζει κυβέρνηση με τους ΑΝΕΛ.
Ξεκινούν νέες διαπραγματεύσεις, οι οποίες οδηγούνται σε αδιέξοδο με την Ε.Ε. να δίνει τελεσίγραφο στις 25 Ιουνίου του 2015. Επιβάλλονται «capital control» ενώ ο πρωθυπουργός ανακοινώνει δημοψήφισμα για τις 5 Ιουλίου με το ερώτημα: "Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν και την ενιαία πρότασή τους; Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται "Reforms for the completion of the current program and beyond" ("Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού") και το δεύτερο "Preliminary debt sustainibility analysis" ("Προκαταρκτική ανάλυσης βιωσιμότητας χρέους")".
Το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος είναι «ΟΧΙ», με ποσοστό 61,31%. Αμέσως μετά ο υπουργός Οικονομικών, Γιάνης Βαρουφάκης παραιτείται και αντικαθίσταται από τον Ευκλείδη Τσακαλώτο. Ξεκινούν νέες διαπραγματεύσεις για ένα νέο μνημόνιο και η συμφωνία επιτυγχάνεται στις 13 Ιουλίου 2015.
Το τρίτο μνημόνιο ψηφίζεται στις 14 Αυγούστου από 222 βουλευτές, με τον ΣΥΡΙΖΑ να χάνει πολλούς βουλευτές. Ανακοινώνονται πρόωρες εκλογές για τις 20 Σεπτεμβρίου του 2015.
Ο ΣΥΡΙΖΑ τις κερδίζει και σχηματίζει κυβέρνηση για μία ακόμα φορά με τους ΑΝΕΛ.
ΕΞΟΔΟΣ…
Οι θυσίες συνεχίζονται, με νέες περικοπές συντάξεων, μείωση αφορολογήτου, «διαιώνιση» του ΕΝΦΙΑ, αλλά και μείωση των ποσοστών της ανεργίας.
Τρία χρόνια μετά, τον Αύγουστο αναμένεται η πολυπόθητη έξοδος από το τούνελ των μνημονίων και η επιστροφή στην κανονικότητα.
Και έπεται συνέχεια...
Της Αλεξάνδρας Φωτάκη
