Πέρυσι το ελληνικό δημόσιο "κληρονόμησε" 1.039 ακίνητα Λαρισαίων, ενώ την τελευταία τετραετία 3.508 συνολικά. Το ίδιο χρονικό διάστημα, από το 2013, αφότου δηλαδή περιήλθε η αρμοδιότητα καταγραφής αποποιήσεων στα Ειρηνοδικεία, έως και το 2016, έγινε κληρονόμος μιας μεγάλης περιουσίας από 13.563 ακίνητα Θεσσαλών φορολογουμένων, τα οποία, με δεδομένη τη σημερινή εικόνα της κτηματαγοράς, δεν μπορεί και να αξιοποιήσει...
Δυστυχώς τα νέα επικαιροποιημένα στοιχεία που διαβίβασε την περασμένη εβδομάδα στη Βουλή ο υπουργός Δικαιοσύνης, σχετικά με τις αποποιήσεις κληρονομιάς από τα Ειρηνοδικεία της χώρας, αποκαλύπτουν ένα φαινόμενο που εντείνεται προϊούσης της κρίσης. Το 2016 οι αιτήσεις αποποίησης κληρονομιάς αυξήθηκαν κατά 20% σε σχέση με το 2015 και κατά 86% σε σύγκριση με το 2013, καθώς από τις 29.199 του 2013, προοδευτικά πήγαν στις 41.388 το 2014, στις 45.628 το 2015 και στις 54.422 το 2016.
Ανάλογη εικόνα και στα τρία Ειρηνοδικεία του ν. Λάρισας και στα υπόλοιπα 4 της Θεσσαλίας, που όπως φαίνεται στον πίνακα που παραθέτουμε, η αύξηση είναι ραγδαία, δείχνοντας πως το πάλαι ποτέ ασφαλέστερο επενδυτικό προϊόν, κατέστη για πολλούς συμπολίτες μας ασήκωτο βάρος... Από τη διερεύνηση των στοιχείων που κοινοποιήθηκαν προκύπτει ότι οι περισσότερες αιτήσεις αποποίησης κληρονομιάς στη Θεσσαλία, κυρίως αγροτεμαχίων και διαμερισμάτων κατά την τελευταία τετραετία έχουν γίνει στο Ειρηνοδικείο Ν. Ιωνίας Βόλου, με 3.582 ακίνητα να χαρίζονται στο δημόσιο. Στο Ειρηνοδικείο Λάρισας οι αιτήσεις έφτασαν τις 2.809, στο Βόλο τις 2.602, στο Ειρηνοδικείο Τρικάλων τις 1.910 και της Καρδίτσας τις 1.961.
"Οι φόροι που έχουν επιβληθεί τα τελευταία εννέα χρόνια στην ακίνητη περιουσία σε συνδυασμό με τα χρέη που μπορεί να έχουν αφήσει οι θανόντες σε Δημόσιο και τράπεζες" είναι οι δύο σοβαρότεροι λόγοι που καθιστούν την αποδοχή της περιουσίας, απαγορευτική για τους κληρονόμους" σημειώνει στην "Ε" ο πρόεδρος του Συμβολαιογραφικού Συλλόγου Εφετείου Λάρισας Ιωάννης Κόνσουλας. "Σε πολλές περιπτώσεις, προσθέτει, επειδή η πραγματική αξία του ακινήτου είναι μικρότερη της αντικειμενικής, οι φόροι και οι οφειλές που καλούνται να πληρώσουν υπερβαίνουν ακόμη και την αξία της περιουσίας που κληρονομούν".
Στην περίπτωση, ενδεικτικά που ένα ακίνητο κληρονομείται από θείους, η φορολόγηση μπορεί να φθάσει μέχρι και στο 40% της αντικειμενικής αξίας του ακινήτου, αγγίζοντας ουσιαστικά, λόγω της πτώσης των τιμών, την εμπορική του αξία. Με λίγα λόγια, ο ενδιαφερόμενος θα κληθεί να αγοράσει ξανά το ακίνητο που κληρονομεί. Για τον λόγο αυτό, επιλέγουν να την αφήσουν στο κράτος, αποποιούμενοι περιουσία και φόρους. Την ίδια στιγμή, όπως διαπιστώνεται από τους συμβολαιογράφους, ο γονέας δεν τολμά, υπό τις παρούσες συνθήκες, να μεταβιβάσει κάποιο ακίνητο στο παιδί ή τον συγγενή του. Αντίθετα προτιμά να αφήσει στους διαδόχους του την επιλογή της αποποίησης της κληρονομιάς, ώστε να διασφαλιστούν όχι μόνον από τυχόν γνωστές ή άγνωστες διεκδικήσεις του δημοσίου ή τρίτων, αλλά και από τα απρόβλεπτα και δυσβάσταχτα βάρη της ακίνητης περιουσίας.
ΠΟΙΕΣ ΕΠΙΒΑΡΥΝΣΕΙΣ ΑΠΟΦΕΥΓΕΙ
Ποιες επιβαρύνσεις όμως αποφεύγει ο κληρονόμος με την αποποίησή της;
Πρωτίστως την πληρωμή του φόρου κληρονομιάς ο οποίος ιδίως στις περιπτώσεις που ο θανών δεν είναι πατέρας ή παππούς ή σύζυγος του κληρονόμου είναι ιδιαίτερα τσουχτερός. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί ότι ο φόρος υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες οι οποίες, αν και είχαν αναπροσαρμοστεί πέρυσι, παραμένουν σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα σε σχέση με τις πραγματικές αξίες των ακινήτων.
Επίσης αποφεύγει την πληρωμή του ΕΝΦΙΑ, που συνεπάγεται η κατοχή των ακινήτων που αποκτά ο κληρονόμος. Έχουν καταγραφεί περιπτώσεις κληρονόμων που βρέθηκαν αντιμέτωποι με εξωπραγματικά ποσά φόρου σε σχέση με τα εισοδήματά τους και τους επιβλήθηκαν τελικά κατασχέσεις λόγω της αδυναμίας τους να πληρώνουν τον φόρο.
Αποφεύγει επίσης τις οφειλές του θανόντος προς το δημόσιο αλλά και τα βάρη που φέρουν τα ακίνητα των κληρονομούμενων. Σε πολλές περιπτώσεις τα ακίνητα βαρύνονται με προσημειώσεις και υποθήκες λόγω δανείων που έχουν λάβει οι θανόντες. Με την αποδοχή οι κληρονόμοι δεν αποδέχονται μόνο την περιουσία, αποδέχονται και τα βάρη που αυτή φέρει πάνω της.
ΔΗΛΩΣΗ ΜΗ ΑΠΟΔΟΧΗΣ
"Βεβαίως, διευκρινίζει ο κ. Κόνσουλας, ο κληρονόμος μπορεί να αποποιηθεί την κληρονομιά μέσα σε προθεσμία τεσσάρων μηνών, διαφορετικά θεωρείται ότι έχει γίνει αποδεκτή. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις, μάλιστα, κατά τις οποίες δημιουργούνται μεγάλα οικογενειακά προβλήματα, τα οποία συνδέονται με τις αποποιήσεις κληρονομιάς. Και αυτό επειδή, εάν κάποιος από τους συγγενείς δεν ενημερωθεί και δεν κάνει αποποίηση εντός τεσσάρων μηνών, τότε γίνεται, αυτόματα, σιωπηρή αποδοχή".
ΘΑ ΗΤΑΝ ΜΙΑ ΛΥΣΗ
Σε κάθε περίπτωση το φαινόμενο των αποποιήσεων πρέπει να ανησυχεί τις υπηρεσίες του υπ. Οικονομικών καθώς χάνονται σημαντικά έσοδα για το δημόσιο. Μια λύση που θα μπορούσε να ανακόψει το κύμα αποποίησης κληρονομιών θα ήταν είναι η ενεργοποίηση μιας παλιάς νομοθετικής διάταξης που επέτρεπε την εξόφληση του φόρου κληρονομιάς με... ακίνητο. Πέρυσι ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών Τρ. Αλεξιάδης είχε ανακοινώσει ότι θα έδινε στους πολίτες τη δυνατότητα να εκχωρούν ακίνητο στο Δημόσιο, για να καλύπτουν τη φορολογική υποχρέωση που απορρέει από τον φόρο κληρονομιάς. Αλλά τελικά δεν προχώρησε με αποτέλεσμα το πρόβλημα να παραμένει και για τους πολίτες και για το κράτος.
* Και φυσικά το κίνημα "δεν κληρονομώ" δεν πρόκειται να σταματήσει όσο δεν εξαλείφονται και οι φορολογικοί παράγοντες που συντηρούν. Και θα μπορούσε δε να αποκτήσει γιγάντιες διαστάσεις αν τελικά περνούσε η υποχρεωτική επισύναψη βεβαίωσης μηχανικού περί μη ύπαρξης αυθαίρετων κατασκευών στις συμβολαιογραφικές πράξεις και τη σύνδεση κατ' επέκταση της αποδοχής της κληρονομιάς με αυθαίρετα.
Του Γιώργου Νούλη
