Η Βουλγαρία είχε εκπρόσωπο τον πρωθυπουργό Αλεξάντερ Σταμπολίνσκι και η Ελλάδα τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο καθώς και τους Πολίτη, Ρωμανό, Μιχαλακόπουλο, Κορομηλά. Την Αγγλία εκπροσώπησε ο Λόιντ Τζορτζ, τη Γαλλία ο Κλεμανσό, τις Η.Π.Α. ο πρόεδρος Ουίλσον  και πρόεδρος του συμβουλίου ήταν ο διπλωμάτης Ζυλ Καμπόν. 

Η τελική συνθήκη υπογράφηκε επισήμως στις 27.11.1919 και περιελάμβανε το θέμα των νέων συνόρων της Βουλγαρίας με τη Σερβία και την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του πολέμου η Βουλγαρία είχε καταλάβει ορισμένα εδάφη της Σερβίας και με τη συμφωνία επιστράφηκαν, όπως η μεθοριακή γραμμή Στρόμνιτσας μέχρι το Δούναβη. Με την Ελλάδα συμφωνήθηκε η αποχώρηση των Βουλγάρων από τη Δυτική Θράκη και με τη σύμφωνη απόφαση των συμμαχικών δυνάμεων έπαψε κάθε προσπάθεια των Βουλγάρων για έξοδο στο Αιγαίο. Συμφωνήθηκε επίσης η αμοιβαία μεταναστευτική ανταλλαγή των πληθυσμών. Το συγκεκριμένο ήταν μία σημαντική επιτυχία του Βενιζέλου, διότι απομακρύνθηκαν από τη Δυτική Θράκη 32.000 περίπου Βούλγαροι με έξοδα μετακίνησης του ελληνικού δημοσίου μέχρι το 1924. Βέβαια, πάρθηκε και η απόφαση απομάκρυνσης όλων των ξένων μειονοτήτων από τη Βουλγαρία συμπεριλαμβανομένων και χιλιάδων Ελλήνων. Επιπλέον, έγινε ρύθμιση των συνόρων με τη Ρουμανία, όπου αποδόθηκε στη Ρουμανία η περιοχή της Δοβρουτσάς βάσει της συνθήκης του Βουκουρεστίου του 1913.

«Δια της αυτής Συνθήκης επεβλήθη στην Βουλγαρία η υποχρέωση καταβολής προς τους συμμάχους 2.250.000.000 χρυσών φράγκων πληρωτέων σε εξαμηνιαίες δόσεις εντός 37 ετών, με τόκο 2% μέχρι το 1920 και 5% στη συνέχεια. Από τις πρώτες όμως δόσεις ανεστάλη η περαιτέρω καταβολή, γενομένης δεκτής προτάσεως σχετικής του τότε προέδρου των Η.Π.Α., Χούβερ» (βιβλ.1,σελ.351)

Ενώ οι εργασίες της διάσκεψης ήταν σε εξέλιξη από τον Ιανουάριο του 1919, σημαντικά γεγονότα συνεχίζονταν στην Ελλάδα με τις ακατάπαυστες δραστηριότητες του Βενιζέλου προκειμένου να προωθήσει τα συμφέροντα της Ελλάδας μετακινούμενος από Παρίσι σε Λονδίνο και από Παρίσι σε Αθήνα. Με συμμάχους και συμπαραστάτες στα δίκαια αιτήματα τον Λόυντ Τζορτζ και τον Κλεμανσό, ο Βενιζέλος πέτυχε τη μετάβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη στις 15.05.1919. Εκείνη την ημέρα έγιναν μικροεπεισόδια μεταξύ Τούρκων ατάκτων και οπλισμένων Ιταλών με λίγα θύματα εκατέρωθεν.

Οι σύμμαχοι προωθούσαν τα σχέδιά τους ανάλογα με τα συμφέροντά τους. Η Ιταλία έστειλε στρατό και κατέλαβε την Αττάλεια στη νοτιοδυτική Τουρκία, η Γαλλία την Κιλικία της νότιας Τουρκίας,  η Αγγλία και οι Η.Π.Α. είχαν βλέψεις για τις πετρελαιοπηγές της Μοσούλης και του Ιράκ. Και εκείνη την περίοδο, το πετρέλαιο ήταν ο βασικότερος παράγοντας στην ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής.

«Ο πυρετός του πετρελαίου εμφανισθείς το πρώτον εν Ρωσία κατά την τελευταία δεκαετία του παρελθόντος αιώνα, αύξανε συνεχώς και κατά την προ του 1914 περίοδο ο αγώνας για την κατάκτηση των πετρελαιοπηγών είχε φτάσει σε πραγματικό παροξυσμό. Ο σοβαρότερος από τους ανταγωνιστές ήταν ο Οίκος Νόμπελ , ιδρυθείς δια του χρήματος το οποίο είχε κερδίσει ο εφευρέτης και ιδρυτής του ομώνυμου βραβείου. Του Οίκου αυτού… μετά την μπολσεβίκικη επανάσταση, η διοίκηση της πετρελαιοφόρου περιοχής του ήρθε στις διαταγές του ανθρώπου, ο οποίος θα άφηνε βαθύτατα και ανεξίτηλα ίχνη επί της παγκοσμίου ιστορίας. Ο άνθρωπος αυτός ήταν ο Ιωσήφ Στάλιν». (Βιβλ.2,σελ.840)

Στις 21.01.1920 έληξαν επισήμως οι εργασίες του συνεδρίου χωρίς την υπογραφή του Τούρκου Σουλτάνου της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτό θα γινόταν με την Συνθήκη των Σεβρών στις 28 Ιουλίου 1920. Πέντε ημέρες μετά τη λήξη της «Διάσκεψης Ειρήνης» έγινε δεκτή η συμφωνία Βενιζέλου – Τιτόνι (υπ. Εξωτερικών της Ιταλίας), όπου η Βόρεια Ήπειρος παραχωρήθηκε στην Ελλάδα. Ως γνωστόν, η παραχώρηση αυτή δεν υλοποιήθηκε ποτέ λόγω των εκλογών της 1η Νοεμβρίου 1920, όπου έχασε ο Βενιζέλος. Σύμφωνα με λόγια του Λόυντ Τζορτζ (σε επίσκεψη του Πατριάρχη Μελετίου Δ΄ τον Ιανουάριο του 1922 στο Λονδίνο): «Από την πτώση της Κωνσταντινούπολης, η μεγαλύτερη συμφορά που γνώρισε ο ελληνισμός είναι η πτώση του Βενιζέλου».    

Βιβλιογραφία:

1. «ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ», ΤΟΜΟΣ 14, Αθήνα, 1957     

2. «ΝΕΟΤΕΡΟΝ ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ «ΗΛΙΟΥ», ΤΟΜΟΣ 15, Αθήνα, 1957     

 Από τον Στέφανο Παπαγεωργίου