Κι η πρώτη πράξη του ήταν να εκδώσει διάταγμα για μουσουλμάνους μετανάστες. Το διάταγμα αυτό προβλέπει την απαγόρευση εισόδου στη χώρα για πολίτες 7 μουσουλμανικών χωρών (Ιράν, Ιράκ, Λιβύη, Σομαλία, Σουδάν, Συρία και Υεμένη), αλλά και για πρόσφυγες συνολικότερα. Το αποτέλεσμα, να εγκλωβιστούν στα αεροδρόμια εκατοντάδες άνθρωποι που βρίσκονταν νόμιμα στην Αμερική και επέστρεφαν από το εξωτερικό στα σπίτια τους!
Η Αμερική, ιδίως η κοσμοπολίτικη πλευρά της, η χώρα της ανοχής, υπέστη σοκ από την απόφαση. Οι κριτικές εναντίον του Τραμπ ήταν σκληρές. Πολλοί, στην απόφαση αποκλεισμού ανθρώπων από τη συμμετοχή τους σε μια πλουραλιστική κοινωνία λόγω της καταγωγής τους και της θρησκείας τους, είδαν αντιστοιχίες στην πράξη του με εκείνες του ναζιστικού καθεστώτος στη Γερμανία. Και εξεγέρθηκαν. Χθες, οι διαδηλώσεις ήταν πολλές και μαχητικές, όχι μόνο στην Ουάσιγκτον αλλά και στη Βοστώνη, στο Μαϊάμι, στη Νέα Υόρκη (και ιδίως στο αεροδρόμιο JFK), στη Φιλαδέλφεια, στο Χιούστον, στο Ντιτρόιτ, στο Λος Αντζελες, στην Ατλάντα...
Παράλληλα, αντέδρασαν οι δικαστές. Οι γενικοί εισαγγελείς 16 αμερικανικών πολιτειών, ανάμεσά τους η Καλιφόρνια, η Νέα Υόρκη και η Πενσιλβάνια, εξέδωσαν κοινή ανακοίνωση στην οποία καταδικάζουν το διάταγμα Τραμπ. «Είμαστε αποφασισμένοι να εργασθούμε για να διασφαλίσουμε ότι όσο το δυνατόν λιγότεροι άνθρωποι θα υποφέρουν από τη χαώδη κατάσταση που το διάταγμα έχει δημιουργήσει», αναφέρει κοινή ανακοίνωση που εξέδωσαν εισαγγελίες. Η δικαστής Αν Ντόνελι του Μπρούκλιν κλήθηκε να εξετάσει την υπόθεση των δύο Ιρακινών που κρατήθηκαν στο αεροδρόμιο JFK της Νέας Υόρκης και, αν και δεν ακύρωσε το προεδρικό διάταγμα, αποφάσισε οι ομοσπονδιακές αρχές να εμποδίσουν την εφαρμογή του.
Η κοινωνία των πολιτών, και η ανεξάρτητη δικαστική εξουσία, έτσι, φαντάζουν ως η εναλλακτική εκδοχή στον αυταρχισμό της διακυβέρνησης Τραμπ. Είναι σημαντικό να υπάρξει αυτή η αντίθεση. Αλλά εξίσου σημαντικό είναι οι δυνάμεις της ανοχής να κερδίσουν τη ρεβάνς σε μια πολιτική μάχη που την έχασαν πρωτίστως από μόνες τους.
***
Ο Ντόναλντ Τραμπ ήταν ο πιο αντισυμβατικός υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών. Ένας κακομαθημένος πλούσιος, αυταρχικός και κιτς, διεκδίκησε να εκφράσει στην αρχή ένα κόμμα πολύ αντιφατικό. Ένα κόμμα που ναι μεν στελεχώνεται από συντηρητικές προσωπικότητες της δημόσιας ζωής, από συμβούλους, βετεράνους και προσωπικότητες των ΜΜΕ, αλλά παρ’ όλα αυτά επιχειρεί να εκφράσει όσους αισθάνονται αποκλεισμένοι από την κεντρική εξουσία.
Ο Τραμπ κατάφερε να μιλήσει στην ψυχή αυτών που θεωρούσαν ότι έχουν πληγεί από τις συνέπειες της παγκοσμιοποίησης, που αδιαφορούσαν για την ιδεολογική ταυτότητα του κόμματος και, απλώς, αισθάνθηκαν ωραία με τα λόγια που τους χάιδεψαν τ’ αυτιά. Κάπως έτσι στήριξαν τόσοι πολλοί έναν ιδιόρρυθμο υποψήφιο ο οποίος τους υποσχόταν ότι θα απελάσει 11 εκατομμύρια παράνομους μετανάστες, ότι θα χτίσει τείχος στα σύνορα με το Μεξικό ώστε να σταματήσει η παράνομη μετανάστευση, ότι θα επιβάλει δραστικούς περιορισμούς στη μετακίνηση μουσουλμάνων που έρχονται από το εξωτερικό (η διακήρυξη αυτή προστέθηκε μετά τα γεγονότα στο Σαν Μπερναρντίνο της Καλιφόρνια, όταν ένα ζευγάρι μουσουλμάνων πυροβόλησε αδιακρίτως και σκότωσε τουλάχιστον δεκατέσσερις ανθρώπους, στη διάρκεια μιας γορτής για παιδιά με ειδικές ανάγκες), ότι θα προστατεύσει τις συντάξεις και ότι θα επαναδιαπραγματευθεί εμπορικές συμφωνίες ώστε να μην θίγονται θέσεις εργασίας στην Αμερική.
Οι συνειδητοί ακροδεξιοί ενδεχομένως να σοκάρονταν από ορισμένες απ’ αυτές τις διακηρύξεις, ιδίως από εκείνες για τον προστατευτισμό της οικονομίας, όντας παιδιά μιας κουλτούρας του ελεύθερου ανταγωνισμού και των κανόνων της αγοράς. Ωστόσο, η ισλαμοφοβία, ιδίως με τη μορφή της άγριας ισλαμιστικής τρομοκρατίας κατά δυτικών στόχων, ένωσε πολλούς και διαφορετικούς ψηφοφόρους. Πολλοί άσχετοι, επίσης, προσήλθαν στους Ρεπουμπλικανούς του Τραμπ, λόγω των επιθέσεών του στις ελίτ – που πολλοί τις θεωρούσαν αλογόμυγες οι οποίες απομυζούν μέρος του πλούτου που οι ίδιοι παράγουν.
***
Οι κοινωνικές δυνάμεις που, σήμερα, αγωνίζονται κατά του Τραμπ είναι, δυστυχώς, εκείνες οι δυνάμεις που έδωσαν τα όπλα στον αυταρχικό και μισαλλόδοξο Αμερικανό ηγέτη.
Πώς; Συμπεριφερόμενες, αυτές, με την ανωτερότητα του κατεστημένου. Επιβάλλοντας κανόνες προοδευτισμού που, στην πραγματικότητα, απέκλειαν από τη δημόσια σφαίρα κάθε απόκλιση από την πολιτική ορθότητα. Οι ελίτ ήθελαν καθαρμένη την κοινωνία από τα ζιζάνια της βαθιάς Αμερικής. Επέβαλαν συμπεριφορές σε ολόκληρες ομάδες τις οποίες, ταυτόχρονα, τις εξωθούσαν στο πιο βαθύ κοινωνικό περιθώριο και στον αποκλεισμό. Οι ομάδες αυτές πήραν την εκδίκησή τους. Στο πρόσωπο του Τραμπ είδαν τον σωτήρα από τις ελίτ που κατασκεύασαν για τις μη ελίτ έναν κόσμο χωριστά. Καταστροφική επιλογή, αλλά δεν μπορούσαν να τη δουν όσοι την έκαναν (όπως δεν μπορούσαν, στην Ελλάδα, να δουν την καταστροφή που ενείχε ο λόγος του Αλέξη Τσίπρα, διότι είχαν οργή για τις ευθύνες όσων πίστεψαν ότι ευθύνονταν για τη δική μας κατάρρευση).
Το ρήγμα είναι τεράστιο. Και η Αμερική, στα χέρια ενός αυταρχικού αλλά και ιδιαίτερα λαοφιλούς στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα ηγέτη, μπορεί να οδηγηθεί σε μια άνευ προηγουμένου κοινωνική πόλωση. Θα μπορέσουν, άραγε, οι εκπρόσωποι της δικαστικής εξουσίας με τις αποφάσεις τους, οι μετριοπαθείς Ρεπουμπλικανοί και οι εξίσου μετριοπαθείς Δημοκρατικοί να την αποτρέψουν;
Αν όχι, ας προετοιμαζόμαστε για την επέλαση των πιο άγριων ενστίκτων σε μια χώρα που πιστεύαμε ότι είχε κερδίσει το στοίχημα της ανοιχτής κοινωνίας – επειδή όσοι δεν μπορούσαν να συμμεριστούν αυτή την ευφορία ήταν αποκλεισμένοι από τις δουλειές, από τη μόρφωση κι από τη δημοσιότητα.
Γράφει ο Ηλίας Κανέλλης
