Η θεωρία της σχετικότητας που διατύπωσε, άνοιξε νέους δρόμους στην ανθρώπινη επιστήμη και εξέλιξη. Χαρακτηριστικό είναι ότι το όνομά του αποτελεί στις μέρες μας συνώνυμο της ευφυΐας. Μια από τις όχι και τόσο γνωστές του φράσεις είναι η εξής: Οποιος δεν έκανε ποτέ λάθος, δεν έχει δοκιμάσει ποτέ κάτι καινούριο.
Η λέξη λάθος προέρχεται από το αρχαιοελληνικό ρήμα λανθάνω και ορίζεται ως το κάθε τι που δεν γίνεται σωστά, που αποκλίνει από την πραγματικότητα, ως η λάθος επιλογή, ή πράξη ή η κακή εκτίμηση μιας κατάστασης. Πρόκειται, ειδικά στις μέρες μας, για μια φοβερά παρεξηγημένη λέξη, γιατί δεν έχουμε κατανοήσει τον βαθύτερο παιδαγωγικό της χαρακτήρα, παρά το γεγονός ότι στην καθημερινότητά μας υπάρχει η φράση: Το πάθημα να γίνεται μάθημα.
Φοβόμαστε όχι μόνο να κάνουμε λάθη, αλλά και να τα αναγνωρίσουμε. Γονείς που δεν αποδέχονται ότι έχουν σφάλει στην ανατροφή των παιδιών, πολιτικοί που δεν έχουν κάνει ποτέ λάθος στη διάρκεια της διακυβέρνησης, εκπαιδευτικοί που νιώθουν άσχημα αν κάνουν λάθος κατά τη διάρκεια της διδασκαλίας, πολίτες που καυγαδίζουν καθημερινά για ασήμαντες αφορμές γιατί κανείς δεν παραδέχεται ότι έσφαλε. Δεν είναι τυχαίο ότι η πιο δύσκολη λέξη για τους σημερινούς Έλληνες είναι φταίω και συγγνώμη. Αδυνατούμε να αποδεχτούμε ότι για την σημερινή κακή κατάσταση κάναμε λάθη, συχνά επαναλαμβανόμενα. Αντί λοιπόν να ψάχνουμε τρόπους να τα διορθώσουμε και να διδαχτούμε από αυτά, προτιμούμε να κατηγορούμε όλους τους άλλους, ξένους και μη, σίγουρα όμως όχι τους εαυτούς μας.
Αδυνατούμε να κατανοήσουμε ότι το λάθος είναι συνυφασμένο με τη χαρά της γνώσης και της δημιουργίας. Η σημερινή εξέλιξη δεν είναι τίποτε άλλο, παρά λάθη μέσα από τα οποία μάθαμε και δημιουργήσαμε το καινούριο. Το λάθος είναι η κινητήριος δύναμη της δημιουργίας, της γνώσης, της καινοτομίας. Όσοι άνθρωποι έχουν πετύχει στη ζωή τους είναι γιατί μετά από κάποιο λάθος αναγνώρισαν τι πήγε στραβά και αναζήτησαν λύσεις. Εκείνοι που δεν επέτρεψαν στον εαυτό τους να νικηθεί όσα λάθη και αν έκαναν, αλλά έμαθαν από αυτά και προχώρησαν με πιο προσεκτικά βήματα. Μόνο οι κοινωνίες που αποδέχονται και μαθαίνουν από τα λάθη τους μπορούν να ελπίζουν σε ένα καλύτερο μέλλον.
Ιδιαίτερα προσεκτικοί επιβάλλεται να είμαστε ως προς τη διαχείριση των λαθών των μαθητών στο σχολείο και των νέων που εισέρχονται στην κοινωνία των ενηλίκων, γιατί αυτό θα καθορίσει και την αντίδρασή τους στα σφάλματα που θα κάνουν στο μέλλον. Ειδικά στο σχολείο εάν ο εκπαιδευτικός αντιμετωπίσει τα λάθη των μαθητών με ειρωνεία ή απαξίωση, τότε θα δημιουργήσει αισθήματα μειωμένης αυτοεκτίμησης στον μαθητή και αυτή η στάση θα υιοθετηθεί και στην υπόλοιπη ζωή του. Ο εκπαιδευτικός πρέπει να θεωρεί τα λάθη των παιδιών ως ένδειξη για το πώς πρέπει να οργανώσει την εκπαιδευτική διαδικασία για να έχει καλύτερα αποτελέσματα. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία από την άλλη πλευρά είναι ανάγκη να είναι πιο ανεκτικοί στα λάθη των νέων και μέσα από την εμπειρία τους να τους καθοδηγούν στην αναγνώριση και στην ορθή διαχείριση των λαθών τους.
Επιβάλλεται να κατανοήσουμε ότι το λάθος δεν είναι στοιχείο ντροπής και αποτυχίας, αλλά μοχλός δημιουργίας και ανάπτυξης. Βασική βέβαια προϋπόθεση είναι η αποδοχή ότι κάναμε λάθος και όχι να τρέφουμε εγωισμούς ή να διεκδικούμε την αυθεντία ή να ρίχνουμε τις ευθύνες σε άλλους. Το να μάθουμε από τα λάθη μας είναι ο τρόπος να βγούμε από την κρίση και να τολμήσουμε καινούρια πράγματα. Εξάλλου όπως σωστά είχε πει ο αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος Δημόκριτος (470- 370 π.Χ.): Είναι προτιμότερο να εξετάζεις τα δικά σου λάθη, παρά των άλλων.
Από τον Νίκο Τάχατο, φιλόλογο
