- Η καθαρή από θανάσιμα αμαρτήματα ζωή του
Ύστερα από τη γέννησή του κατά το 280 μ.Χ., οι Χριστιανοί γονείς του, που χαρακτηρίζονται ως "περίδοξοι" (Μ. 116, 1173Β), φρόντισαν σε λίγο για τη βάπτιση και την εν Χριστώ ζωή και ανατροφή του. Για τον σκοπό αυτό δηλαδή ο Δημήτριος μελετούσε, ως νέος, καθημερινά «τον σωτήριον λόγον» των Θείων Γραφών και για τούτο έγινε πολύ σύντομα «φως» του κόσμου «δεξάμενος τον θείον λόγον», δηλαδή τον θείο φωτισμό, που τον βοήθησε να φυλάξει τον εαυτό του καθαρό από τα λεγόμενα θανάσιμα αμαρτήματα και ταυτόχρονα «συγγενέσθαι Θεώ».
- Το διδακτικό χάρισμα
Εκτός όμως από το πιο πάνω, ο άγιος, που, κατά τους βιογράφους του, «πάσας τας αρετάς έλαβε παρά του Χριστού», έλαβε και το διδακτικό χάρισμα που τον βοήθησε να αναδειχθεί και έξοχος διδάσκαλος. «Δεξάμενος μεν αυτός την θείαν ακτίνα», λέγει ένας από τους εγκωμιαστές του, που μεταμόρφωσε κυριολεκτικά τη ζωή του, καθιστώντας αυτόν αγγελοειδή, φρόντιζε να μεταλαμπαδεύει τη φλόγα που έκαιγε στην καρδιά του και στους άλλους. Για τον λόγο δε αυτό, και πριν ακόμη εισέλθει στις τάξεις του στρατού, αλλά και ύστερα από την είσοδό του αυτή και την ανάδειξη στον βαθμό του Δούκα (=στρατιωτικό διοικητή), ο άγιος προσπαθούσε κάθε ημέρα που περνούσε να αλιεύει ψυχές για τον Χριστό, τον μοναδικό Λυτρωτή και Σωτήρα, συνδέοντας αυτές με τη Χριστιανική Εκκλησία. Ιδιαίτερα δε ενδιαφερόταν, ως νέος, για την κατήχηση των νέων.
Εξαιτίας δε της δράσης του αυτής της κατηχητικής, ο άγιος παρουσιάζεται ως «ερμηνύων τε και δεικνύς» και από τους αγιογράφους, ενώ και σ' ένα μωσαϊκό, που διασώθηκε στον ναό του Αγίου Δημητρίου Θεσσαλονίκης, «παρίσταται εν μέσω παίδων» (ΘΗΕ 4, 1051).
- Το ακαταδάμαστο θάρρος του
Την εποχή όμως που ζούσε ο άγιος κηρύχτηκε το 305 ο διωγμός των Χριστιανών από τους αυτοκράτορες Διοκλητιανό και Μαξιμιανό. Παρά το διάταγμα όμως αυτό, ο άγιος, που, κατά τους βιογράφους του, δεν ήθελε να περνά ούτε μια ημέρα, χωρίς να φέρνει έστω και έναν εθνικό κοντά στο Χριστό, μετέφερε τους ζωντανούς λόγους του Ευαγγελίου και μέσα στις τάξεις του ρωμαϊκού στρατού «ανακεκαλυμμένως». Στις πιο κρίσιμες δε στιγμές του διωγμού αυτού ο άγιος χρησιμοποιούσε για τη διδασκαλία των κατηχούμενων νέων, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Νέστορας, έναν ιδιαίτερο χώρο της Χαλκευτικής Στοάς, ευρισκόμενο κάτω από τις καμάρες, που σχηματίζονταν κοντά στον δημόσιο λουτρώνα της Θεσσαλονίκης. Με τις διδασκαλίες αυτές τις συστηματικές, αλλά και με τις «κατ' ιδίαν» συζητήσεις «η θεολόγος» γλώσσα του αγίου, «ως εξ αεννάου κρήνης, έρρεε τον θείο και μελισταγή του Σωτήρος λόγον», ενώ ταυτόχρονα και ολόκληρη η ζωή του «τη του Χριστού διδασκαλία υπόθεση ην», συντελώνται στο να εγκαταλείπουν πολλοί την ειδωλολατρία και να ασπάζονται τη θεοσέβεια.
- Οι ομολογίες του
Ενώ όμως ο άγιος εργαζόταν ως απόστολος του Χριστού, κάποιοι τον κατέδωσαν ως Χριστιανό στις Ρωμαϊκές αρχές, που τον συνέλαβαν παρευθύς και τον οδήγησαν μπροστά στον αυτοκράτορα Μαξιμιανό, που παρευρισκόταν στη Θεσσαλονίκη. Τη συνάντηση δε αυτή ο άγιος θεώρησε ευκαιρία να διαφωτίσει και τον επίγειο εκείνο βασιλιά. Για τον λόγο αυτό ομολόγησε στην αρχή με θάρρος ότι ήταν Χριστιανός και λέγοντας ότι «τω Χριστώ μου πιστεύω μόνον». Ο αυτοκράτορας βέβαια προσπάθησε με τη σειρά του να τον παρασύρει με το μέρος της ειδωλολατρίας, που πρόσφερε πλούτη και απολαύσεις σαρκικές και τιμές στον κόσμο. Του είπε ακόμη ότι όφειλε, ως αξιωματικός του στρατού, να πειθαρχήσει στα διατάγματα του αυτοκράτορά του. Ο άγιος όμως, που καταλήφθηκε τη στιγμή εκείνη από έναν πύρινο ζήλο ομολογίας, φανέρωσε στο βασιλιά ότι ήταν ταυτόχρονα και στρατιώτης του Χριστού και της αλήθειας, που ήθελε να υπηρετεί πάνω από όλα, ενώ «η ειδωλολατρία με την δεισιδαίμονα και ψευδή πίστιν της και με την ακόλαστον ηθικήν της προπαρασκεύασε την οικογενειακήν έκλυσιν την κοινωνικήν εξαχρείωσιν και την πολιτικήν κατάστασιν φερομένην όση ημέρα προς βαθυτέρον και ανεπανόρθωτον κατάπτωσιν. Αρνούμαι επομένως, βασιλεύ, είπε τελικά, να προδώσω την πίστιν του Χριστού, η οποία όχι μόνο παρέχει την ηθικήν λύτρωσιν και την αιώνιον ζωήν, αλλά διανοίγει και οδούς δόξης και ισχύος εις τα κοινωνίας και τα κράτη» (Γαλανού, Βίοι Αγίων τ.Ι., Αθήναι 1988, 131).
Στις θαρραλέες όμως ομολογίες του αγίου, με τις οποίες έγινε «της Τριάδος υπέρμαχος», ο αυτοκράτορας εκείνος έμεινε δυστυχώς ασυγκίνητος, γιατί ήταν πνευματικώς πωρωμένος. Για τούτο πρόσταξε παρευθύς τη φυλάκισή του «παρά το στάδιο», δηλ. σε μια δημόσια φυλακή, που βρισκόταν κοντά στο στάδιο και στις καμάρες.
- Το προορατικό χάρισμά του
Στους αγώνες όμως που έγιναν προς τιμήν του Μαξιμιανού στη Θεσσαλονίκη ένας πελώριος ειδωλολάτρης, ονομαζόμενος Λυαίος, προκαλούσε, όπως στα χρόνια του Δαβίδ ο Γολιάθ, τους Χριστιανούς, εξυβρίζοντας την πίστη τους. Τότε ένας νεαρός κατηχούμενος, ο Νέστορας, έσπευσε, όπως είναι γνωστό, στη φυλακή, για να ζητήσει κατά κάποιο τρόπο την ευλογία του αγίου για την αντιμετώπιση του γίγαντα εκείνου, λέγοντας: - «Δούλε του Θεού, Δημήτριε, βούλομαι ζω Λυαίω μονομαχήσαι, αλλ' ευξαί μοι του Χριστού το όνομα». Στο αίτημα του μαθητού του εκείνο ο άγιος συγκινήθηκε, γιατί με το προορατικό χάρισμα, με το οποίο ήταν στολισμένος, προείδε τη νίκη του Νέστορα, αλλά και τον υπέρ του Χριστού θάνατό του. Για τούτο σταύρωσε τον αποφασισμένο για την πάλη εκείνη Νέστορα και του έδωσε την ευλογία του, λέγοντας: «Και τον Λυαίον νικήσεις και υπέρ Χριστού μαρτυρήσεις».
Στο μεταξύ «ο Δημήτριος, λέγει ο Μ. Γαλανός, εν τη φυλακή προσηύχετο υπέρ του προσφιλούς μαθητού του, που, πριν από την αναμέτρηση εκείνη, φώναξε: «Ο Θεός Δημητρίου .. βοήθει μοι». Και έτσι νίκησε τον Λυαίο, ενώ και ο ίδιος, ως αλείπτης μαρτύρων θανατώθηκε, κατά απαίτηση του όχλου, από τον δήμιο Μηνουτιανό κοντά στη χρυσή πύλη της πόλης. «Ούτω, λέγει ο βιογράφος του αγίου, προς τον Χριστόν ον εφίλει παραπέμπεται, παρ' ου και της νίκης απολήψεται τους στεφάνους», ενώ φάνηκε καθαρά το προγνωστικό χάρισμα του Αγίου Δημητρίου.
Από τον Αχιλλέα Πιτσίλκα Δ.Θ.
