ελληνικού κράτους (έστω και αν αρχικά αυτό που προέκυψε ήταν εδαφικά αρκετά περιορισμένο).
Βεβαίως, εκτός των ιδίων των Ελλήνων, ήταν και πολλοί άλλοι εκείνοι οι οποίοι βοήθησαν με ποικίλους τρόπους στην ευόδωση της εθνικοαπελευθερωτικής επανάστασης του 1821. Ήταν οι λεγόμενοι Φιλέλληνες, με καταγωγή κυρίως από διάφορες χώρες της δυτικής Ευρώπης και με πιο δραστήριους τους Γάλλους, τους Γερμανούς, τους Ελβετούς και τους Άγγλους. Το σπουδαίο πνευματικό / καλλιτεχνικό ρεύμα του κλασικισμού, κυρίως από τα μέσα του 18ου αιώνα και έπειτα, εξύμνησε με κάθε τρόπο το αρχαίο ελληνικό πνεύμα και ήταν μία από τις σημαντικότερες αιτίες της θετικής ανατροφοδότησης τού σταδιακά διαμορφούμενου ρεύματος του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού και της έμπρακτης συνεισφοράς του στον ελληνικό αγώνα, με τους Δυτικοευρωπαίους, γοητευμένους από το μεγαλείο των αρχαίων Ελλήνων, να επιχειρούν να βοηθήσουν στην εθνικοαπελευθερωτική τους προσπάθεια τούς απογόνους αυτών στον ελλαδικό χώρο.
Όμως, ενώ ένας αρκετά σημαντικός αριθμός ιστοριογραφικών μελετών έχει αναπτύξει σε πολύ ικανοποιητικό βαθμό, όλα τα προηγούμενα χρόνια, το κίνημα του ευρωπαϊκού φιλελληνισμού, ελάχιστα έχουν γραφεί αντιστοίχως σχετικά με τον βαλκανικό φιλελληνισμό του 1821. Οι (επίσης υποδουλωμένοι στην Οθωμανική Αυτοκρατορία) υπόλοιποι Βαλκάνιοι, κυρίως οι Σέρβοι και οι Μαυροβούνιοι, και σε κάπως μικρότερο βαθμό, οι Βούλγαροι και οι Ρουμάνοι της Βλαχίας και της Μολδαβίας είχαν τη δική τους συνεισφορά στον ελληνικό εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα, έστω και αν αυτή δεν εκδηλώθηκε με τρόπο μαζικό και συστηματικό. Η συνεισφορά τους, βεβαίως, στην ελληνική προσπάθεια, σαφώς και υπαγορεύονταν (μεταξύ άλλων λόγων) και από τις προσδοκίες τους για τη δική τους απελευθέρωση το συντομότερο δυνατόν από τον οθωμανικό ζυγό. Αυτό, όμως, καθόλου δεν δύναται να υποβαθμίσει την όποια συνεισφορά τους στις ελληνικές εθνικοαπελευθερωτικές προσπάθειες.
Αναλυτικότερα, οι Σέρβοι, και σε μικρότερο βαθμό οι Βούλγαροι και οι Ρουμάνοι, διαθέτοντας ως κανάλι γόνιμης επικοινωνίας με τους Έλληνες την κοινή ορθόδοξη χριστιανική πίστη, καθώς και τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων στην ευρύτερη περιοχή της βαλκανικής (η οποία συντελέστηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα πριν την ελληνική επανάσταση του 1821), βρίσκονταν σε συχνή επικοινωνία μεταξύ τους. Έλληνες και Σέρβοι έρχονταν συχνά σε μυστικές επαφές με κύριο σκοπό την οργάνωση και υποκίνηση εθνικοαπελευθερωτικών κινήσων στην ευρύτερη περιοχή. Στη μάλλον πιο γνωστή, το 1808, ο παπά-Ευθύμιος Βλαχάβας οργάνωσε εξέγερση στη Θεσσαλία και, συγκεκριμένα, στην περιοχή του Ολύμπου, αφού νωρίτερα ήρθε σε συνεννόηση με τον Σέρβο οπλαρχηγό Καραγιώργη.[1]
Λίγο πριν την έκρηξη της ελληνικής επανάστασης του 1821, το υπερεθνικό «προσκλητήριο» αλληλεγγύης τού Ρήγα Βελεστινλή, όχι μονάχα προς τους Δυτικοευρωπαίους, αλλά και στις υπόλοιπες βαλκανικές εθνότητες, φαίνεται να συγκίνησε και να κινητοποίησε αρκετούς από αυτούς στο κοινό αγωνιστικό κάλεσμα. Σημαντική οικονομική ενίσχυση στην ελληνική επανάσταση προσέφεραν αρκετοί Σέρβοι, Βούλγαροι και Ρουμάνοι της Μολδοβλαχίας. Μάλιστα, ως προς τους τελευταίους, φαίνεται ότι το Ιάσιο είχε σταδιακά εξελιχθεί σε έναν από τους κύριους πυρήνες ανάπτυξης του βαλκανικού φιλελληνισμού όλο αυτό το διάστημα. Επίσης, πολλά μεικτά στρατιωτικά σώματα οργανώθηκαν τη συγκεκριμένη περίοδο με τη συμμετοχή σε αυτά Ελλήνων, Σέρβων και Μαυροβουνίων. Σημαντική ήταν και η παρουσία Βούλγαρων φιλελλήνων στο πλευρό των Ελλήνων αγωνιστών σε πολλές μάχες που διεξήχθησαν εναντίον των Οθωμανών.[2] Η υποστήριξη όλων των παραπάνω στην ευόδωση της ελληνικής επανάστασης του 1821, τα 200 χρόνια της οποίας θα γιορτάσουμε μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, είναι άξια λόγου και επαίνου και ως τέτοια πρέπει να ειδωθεί. Συμπερασματικά, αν και το ευρωπαϊκό φιλελληνικό κίνημα αναπτύχθηκε σε σαφώς ευρύτερη κλίμακα, σε καμιά περίπτωση αυτό το στοιχείο δεν υποβαθμίζει το αντίστοιχο βαλκανικό φιλελληνικό κίνημα και τα όσα αυτό το τελευταίο (με τα σαφώς ισχνότερα μέσα που διέθετε) τελικώς κατάφερε να προσφέρει στους Έλληνες επαναστάτες του 1821.
Υποσημειώσεις:
1 Παρατίθεται στο Νυσταζοπούλου - Πελεκίδου Μαρία, Οι Βαλκανικοί λαοί. Από την τουρκική κατάκτηση στην εθνική αποκατάσταση (14ος-19ος αι.), Εκδ. Βάνιας, Θεσσαλονίκη, 1991, σσ.111.
2 Βλέπε περισσότερα στο Τοντόρωφ Νικολάι, Η βαλκανική διάσταση της επανάστασης του 1821. Η περίπτωση των Βουλγάρων, Εκδ. Gutenberg, Αθήνα, 1982, σσ.148-172.
Από τον Ιωάννη Παππά, διδάκτορα Διεθνών Σχέσεων
