Από τον Δημήτρη Νούλα

Σε πολλές αρχαίες ελληνικές τραγωδίες, ως γνωστόν, τα δράματα εκτυλίσσονται στην κορυφή δεσποτικών σχημάτων εξουσίας και με τη συνδρομή, πολλάκις, του από μηχανής θεού φθάνουν στην κάθαρση. Στην τρέχουσα τραγωδία, εξαιτίας της χρεοκοπίας η οποία πλήττει κυρίως τα πιο λαϊκά στρώματα, η περιορισμένης έκτασης «αυτοκάθαρση» δεν αποτελεί, ως φαίνεται, την ικανή συνθήκη που θα βγάλει την πλειονότητα της πολιτικής τάξης από τη μαύρη τρύπα της αναξιοπιστίας της. Αναγκαία, ίσως, συνθήκη είναι να «φωτίσει» ο Θεός κάποιους από τους «κορυφαίους» ώστε να αντιληφθούν πως η εθελουσία έξοδός τους από τη σκηνή αποτελεί μονόδρομο και για τη δική τους λύτρωση.

Ζητείται αξιοπιστία, λοιπόν, για την πολιτική-και όχι μόνο-ελίτ καθώς σύμφωνα με παλαιότερη έρευνα, πολύ πριν ξεσπάσει η κρίση (Σεπτ. 2004), μόλις το 10% της κοινής γνώμης (ελληνικής και διεθνούς) εμπιστεύονταν τους πολιτικούς, το 31% τους δικηγόρους, το 35% τους διευθυντές επιχειρήσεων και τους δημοσιογράφους, ενώ, αντιθέτως, το 80% εμπιστεύονταν τους εκπαιδευτικούς τους γιατρούς και τους δικαστές. Προφανώς, έκτοτε και λόγω της κρίσης, το έλλειμμα αξιοπιστίας διογκώθηκε και ως γνωστόν η εμπιστοσύνη δεν αγοράζεται και δεν υφαρπάζεται. Προκύπτει.

Δεν είναι, όμως, καθόλου εύκολο να προκύψει αβίαστα (η εμπιστοσύνη) προς τη σημερινή πολιτική ηγεσία καθώς είναι περισσότερο από βέβαιο ότι η πλειονότητα των Ελλήνων αισθάνεται κατάφωρη αδικία για τον τρόπο που οι κυβερνώσες δυνάμεις επέλεξαν να περιορίσουν τα ελλείμματα και να δημιουργήσουν το λεγόμενο «πρωτογενές πλεόνασμα» φορτώνοντας στους πιο αδύναμους τα μεγαλύτερα βάρη. Διότι αν μια μικρομεσαίου εισοδήματος οικογένεια με ετήσιο λ.χ. εισόδημα το 2009 40.000 ευρώ απώλεσε περίπου το 30% αυτού ήτοι 12.000 ευρώ τότε στα πέντε χρόνια της κρίσης συν τα πέντε επόμενα η συνολική απώλεια θα είναι 120.000 ευρώ. Αν σ’ αυτά προστεθούν τα «χαράτσια» ακινήτων, οι φόροι στα καύσιμα, οι αυξήσεις στα διόδια κ.λπ. τότε το συνολικό ποσό προσεγγίζει τις 150.000 ευρώ. Την ίδια, όμως, περίοδο υπήρξαν και εξακολουθούν να υπάρχουν κοινωνικές ομάδες που ούτε καν αντελήφθησαν ότι υπήρξε κρίση.

Κι όχι μόνο υπάρχουν συμπατριώτες που δεν συμμετείχαν και δεν συμμετέχουν στη μείωση του χρέους αλλά το αντίθετο, υπάρχουν κάποιοι, ακόμη και τώρα, που αποδέχονται χαριστικές «ελαφρύνσεις» και αυξάνουν τα εισοδήματά τους. Φυσικά δεν εννοούμε ούτε τους άστεγους ούτε τους χωρίς κανένα εισόδημα άνεργους. Δεν εννοούμε καν εκείνες τις «ελαφρύνσεις» που σχετίζονται με τις διαβόητες λίστες (Λαγκάρντ κ.α.) για τις οποίες δεν έγινε ακόμη τίποτε το σημαντικό. Δεν εννοούμε ακόμη ως «ελάφρυνση» την εκτεταμένη φοροδιαφυγή που έμεινε ανέγγιχτη με συνέπεια να εξακολουθεί το 10% των μισθωτών να συνεισφέρει κατά 70% στον φόρο εισοδήματος. Ούτε εννοούμε την επί το δυσμενέστερο εξέλιξη της σχέσης άμεσων/έμμεσων φόρων.

Είναι όμως «ελάφρυνση» το ότι με την ψήφιση των νέων φορολογικών συντελεστών (Ιαν. 2013) για να μετατρέπει ο επιχειρηματίας τα κέρδη της επιχείρησης σε προσωπικό εισόδημα καταβάλει πλέον μόλις 10% φόρο από 25% όπως είχε καθιερωθεί το 2010 (το 25% ισχύει και στη Γερμανία της κυρίας Α. Μέρκελ). Την ίδια ακριβώς στιγμή που ο μέσος φόρος εισοδήματος για τους εργαζόμενους ξεκινάει από 26% αφενός και αφετέρου για τις επιχειρήσεις ως νομικές και οικονομικές οντότητες ο φόρος αυξήθηκε από 20% σε 26% πάλι τον Ιανουάριο του 2013. Έτσι πολλά εκατομμύρια ευρώ από τις περικοπές των μισθών κατευθύνονται στα θησαυροφυλάκια των μετόχων/επιχειρηματιών αντί να πάνε για δημοσιονομική εξυγίανση ή για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.

«Ελαφρύνσεις» είναι ακόμη: «Οι απαλλαγές από τον φόρο κληρονομιάς των μεταβιβάσεων πλοίων, μετοχών ή μεριδίων ημεδαπών ή αλλοδαπών εταιρειών που έχουν στην ιδιοκτησία τους πλοία υπό ελληνική ή ξένη σημαία άνω των χιλίων πεντακοσίων (1.500) κόρων ολικής χωρητικότητας καθώς και των μετοχών ή μεριδίων εταιρειών χαρτοφυλακίου (holding companies)», οι παραχωρήσεις αδειών ψηφιακής εκπομπής των καναλιών χωρίς αντίτιμο, η πώληση δημόσιας τηλεοπτικής άδειας από κόμμα και η απαλλαγή δια νόμου από ευθύνες των τραπεζικών στελεχών που δάνεισαν χωρίς ουσιαστικές εγγυήσεις εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε κόμματα.

Με τέτοιες αλλά και άλλες παρόμοιες «ελαφρύνσεις» και με ειδική «περιποίηση» σε ισχυρά πελατειακά δίκτυα δημιουργούνται χαριστικώς τεράστιες περιουσίες για τους «εκλεκτούς» ώστε να «διαφεντέψουν» τον τόπο τις επόμενες δεκαετίες. Κι αυτό συμβαίνει την ώρα που εκατομμύρια Έλληνες φτωχαίνουν και διαλύεται ο κοινωνικός ιστός, τη στιγμή που χιλιάδες νέοι και νέες εξοστρακίζονται και που η δυστυχία απλώνεται παντού. Έτσι, όμως, η κρίση είναι κρίση για τους πολλούς και ευκαιρία για λίγους. Οι λίγοι είναι αυτοί με τους οποίους διασυνδέεται το πολιτικό κατεστημένο και οι οποίοι βεβαίως δεν είναι ούτε οι νέοι επιχειρηματίες, ούτε οι νέοι επιστήμονες, ούτε οι νέοι αγρότες.

Η τοιαύτη, λοιπόν, ακηδία των πολιτικών και η απληστία των πλουσίων είναι πολύ φυσικό να γεννούν αρνητικά συναισθήματα στον κόσμο, ιδίως, όμως, στους νέους, που βιώνουν πιο έντονα την κρίση και αναγκάζονται να παίρνουν τον δρόμο για τη ξενιτιά όπου βιώνουν απίστευτες δυσκολίες κι απέραντη μοναξιά. Οι αδικίες στην κατανομή των βαρών, οι διευρυνόμενες ανισότητες, η διογκούμενη ανεργία και ο στενός ορίζοντας των προσδοκιών σκοτεινιάζουν την ψυχή τους και ξυπνούν μέσα τους τον βίαιο άνθρωπο (Homo Violentus), το θηρίο. Το αν, πότε και σε ποιους θα γίνει εκείνο το «κλικ» που θα μετατρέψει-σε κάποιες ακραίες περιπτώσεις-τους πράους αγιογράφους* σε «κοινωνικούς εκδικητές» είναι ένα διαρκώς αιωρούμενο ερώτημα.

Εξάλλου η βία ως έννοια και ως κοινωνικό φαινόμενο έχει αναλυθεί επαρκώς τόσο στην κοινωνική της διάσταση όσο και σε άλλες πλευρές της. Ο Engels τη θεωρεί «μαμή της Ιστορίας» ενώ μαμές της ίδιας της βίας μπορεί-μεταξύ άλλων-να θεωρηθούν η αδικία και η ανισότητα. Άλλωστε μια από τις, μεγάλης βιαιότητας, κοινωνικές επαναστάσεις του 18ου αιώνα ήταν η Γαλλική της οποίας η 225η επέτειος γιορτάστηκε στη Γαλλία τη Δευτέρα στις 14 Ιουλίου. Ήταν μια αστική επανάσταση ενάντια στο φεουδαρχισμό και στα προνόμια του 2% (ευγενείς και κλήρος) γεμάτη τρόμο, ίντριγκες και αίμα. Ήταν όμως αναπόδραστη καθώς ο μικρός κύκλος των προνομιούχων αρνούνταν να προβεί σε μεταρρυθμίσεις και σε παραχώρηση εξουσίας στις νέες κοινωνικές δυνάμεις. Απλώς δεν αντιλαμβάνονταν την πραγματικότητα.

Δυστυχώς οι ιδιορρυθμίες της ελληνικής κοινωνικοοικονομικής οργάνωσης, το παρηκμασμένο πολιτικό σύστημα, ο μεγάλος και ο μικρότερος παρασιτισμός, οι ισχυρές συντεχνίες και τα πελατειακά δίκτυα δεν επέτρεψαν και συνεχίζουν να παρεμποδίζουν τον αστικό εκσυγχρονισμό της χώρας παρά το γεγονός ότι βρισκόμαστε δεκαετίες τώρα στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η άρνηση αυτών των δυνάμεων να κάνουν τη σωστή «ανάγνωση» της πραγματικότητας, η μυωπική «χάλκευση» μιντιακών δεσμών για τους πολλούς με καλλιέργεια φοβιών και τεχνικές χειραγώγησης δεν είναι τίποτε άλλο από την γνωστή άτη (τύφλωση) που επιφέρει την οίηση της εξουσίας και δημιουργεί την ψευδαίσθηση διατήρησης της εξουσίας στο διηνεκές.

Πλανώνται, όμως, πλάνην οικτράν και ως εκ τούτου ζητείται ελπίς. Διότι η άρνηση αυτή αναγνώρισης της πραγματικότητας είναι που δηλοί και την εκκρεμότητα για εξελίξεις προς κατευθύνσεις που δεν θα συνιστούν κατ’ ανάγκην αστικό εκσυγχρονισμό.

Ο Δημήτρης Νούλας είναι Χημικός

*ο υπαινιγμός σχετίζεται με τους αδελφούς Ξηρούς που από αγιογράφοι και οργανοπαίχτες μετετράπησαν σε εκτελεστές της 17Ν.