Σε όλους σχεδόν τους νόμους είτε στο πλαίσιο της αποκέντρωσης με τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων είτε σε ένα νέο νόμο, η ακροτελεύτια παράγραφος είναι η ακόλουθη: «Τα υπόλοιπα θα ρυθμίζονται με προεδρικά διατάγματα και υπουργικές αποφάσεις» αφήνοντας προφανώς τα επίμαχα σημεία να διευθετούνται κατά το δικό τους δοκούν. Να τι σημαίνει αυτό στην πράξη. Ο φορέας αποδοχής άσκησης των νέων αρμοδιοτήτων έχει ήδη διανύσει τα στάδια σχεδιασμού και προγραμματισμού και βρίσκεται στη φάση της υλοποίησης, ενώ οι εγκύκλιοι εφαρμογής -ακόμη και σε αρκετές περιπτώσεις- οι υπουργικές αποφάσεις να μην έχουν εκδοθεί με συνέπεια τις γνωστές καθυστερήσεις, συγχύσεις, αντεγκλήσεις, πισωγυρίσματα, καπελώματα κ.ά.
Τους ακούμε και τους βλέπουμε στη Βουλή πότε να τάσσονται υπέρ της ψήφισης ενός νόμου ως υπέρμαχοι και ένθερμοι θιασώτες και πότε να επαίρονται ως ευκλεείς πολιτικοί για έναν νόμο που ψήφισαν αδιαφορώντας όμως για τα στάδια εφαρμογής του και τελικά η πραγματικότητα να τους διαψεύδει και να τους αφήνει έκθετους στους πολίτες. Οι πολιτικοί προϊστάμενοι-υπουργοί εθισμένοι και αγκιστρωμένοι στον αντιδημοκρατικό συγκεντρωτισμό δεν εμφορούνται από διάθεση και ειλικρινή πολιτική βούληση ιδιαιτέρως για θέματα αποκέντρωσης και αντιδρούν στη μείωση εξουσιαστικών δικαιωμάτων και στην αφαίρεση αρμοδιοτήτων που έχουν σχέση με ρουσφετολογικές διευθετήσεις και ακόμα με συμφέροντα που συνήθως κατοικοεδρεύουν στο κλεινόν άστυ. Συχνά σε αυτό συνηγορούν οι παρατρεχάμενοι, κόλακες και οσφυοκάμπτες (οι την οσφύν κάμπτοντες) -δήθεν επαΐοντες σύμβουλοι- μαζί με κάτι καρεκλοκένταυρους γενικούς διευθυντάδες των υπουργείων με τις γνωστές τους αιτιάσεις, αντιρρήσεις, αμφιβολίες του τύπου «πως δεν θα τα καταφέρουν με τις νέες αρμοδιότητες» πρωθύστερες αβάσιμες σκέψεις π.χ. για τους επαρχιώτες αιρετούς, γιατί πιστεύουν πως μόνον αυτοί έχουν το προνόμιο να φέρουν στο όπισθεν μέρος της κεφαλής τους φαιά ουσία πρώτης κατηγορίας. Το κράμα όμως έλλειψη εμπιστοσύνης-ευθυνοφοβία καθιστά τη χώρα αδρανή. Ασφαλώς υπάρχουν και πολιτικοί ιθύνοντες και αξιωματούχοι που προσπαθούν να δώσουν λύσεις με δική τους πρωτοβουλία ιδίως σε θέματα που είτε ξεπερνούν το υπάρχον νομικό πλαίσιο είτε εμπλέκονται πολλοί αρμόδιοι.
Εθελοτυφλούν, γιατί η μέχρι σήμερα ιστορία αποδεικνύει πως η αυτοδιοίκηση με τους δύο βαθμούς της είναι πιο αποτελεσματική από την κεντρική εξουσία λόγω της άμεσης αντίληψης των ζητημάτων και της εγγύτητας στη σχέση της με τους πολίτες που σε καθημερινή βάση βρίσκονται σε θέση απολογίας, ενώ οι υπουργοί είναι ακριβοθώρητοι. Λόγος διόλου ευκαταφρόνητος, γιατί δεν προχωρούν τα πράγματα στη χώρα μας, είναι και οι χαρακτηρολογικές ιδιομορφίες μας να αντιδρούμε αρνητικά σε κάθε καινούριο που πιθανώς και να ξεβολευόμαστε, να μην εμπιστευόμαστε εύκολα και να μην θεωρούμε κανέναν καλύτερο από τον εαυτό μας. Διαπιστώνουμε πως πέραν από το γραφειοκρατικό τέρας και τις δαιδαλώδεις διεκπεραιώσεις που εύστοχα πασχίζει να αφανίσει προοδευτικά η ψηφιακή τεχνολογία, υπάρχουν και βαθύτεροι λόγοι που οφείλουμε να τολμούμε να τους αναφέρουμε με παρρησία.
Τα γράφω αυτά με την εμπειρία από θέση κύριας ευθύνης της πρωτοοργάνωσης και πρωτολειτουργίας δύο αποκεντρωμένων θεσμών: τους Βρεφονηπιακούς Σταθμούς του Δήμου Λαρισαίων ως πρώτος πρόεδρος του ομώνυμου Οργανισμού και την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Θεσσαλίας με έδρα τη Λάρισα ως πρώτος περιφερειακός διευθυντής ξεκινώντας από τη σφραγίδα... Τα διοικητικά «δεινοπαθήματα» στον θεσμό της Περιφερειακής Διεύθυνσης ήταν όντως ελάχιστα, γιατί υπουργός και υφυπουργός ήταν εκπαιδευτικοί και γνώριζαν από εκπαιδευτικές διαδικασίες, αλλά και γιατί οι δεκατρείς (13) περιφερειακοί είχαμε σχετική διοικητική εμπειρία και από τις πρώτες συνεδριάσεις βάλαμε το νερό στο αυλάκι που λέει ο λαός και ξεκαθαρίσαμε αρμοδιότητες, πόρους, στοχεύσεις, προτεραιότητες, χρονοδιαγράμματα.
Στη χώρα μας εδώ και περίπου 30 χρόνια όλοι μας -σχεδόν χωρίς καμιά εξαίρεση- φωνάζουμε με στεντόρεια φωνή πως θέλουμε αποκέντρωση αλλά αυτή ακόμη και σήμερα εμφανίζει αγκυλώσεις με ανυπολόγιστες συνέπειες που φτάνουν μέχρι... και σε απώλεια ανθρώπινων ζωών, όταν σε αρκετές χώρες της Ευρώπης έχει ολοκληρωθεί επιτυχώς εδώ και τουλάχιστον 60 χρόνια.
Ας το καταλάβουμε διαπαντός πως εννοούμε τη δημοκρατική αποκέντρωση με την ταυτόχρονη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων και πόρων σε βασικές λειτουργίες μέσα από ένα σωστά αρθρωμένο οργανωτικό σχήμα. Η δε εκμηδένιση της απόστασης μεταξύ νόμου και εφαρμογής του καθώς και η ταύτιση λόγου και πράξης από πλευράς των πολιτικών μας ταγών θα είναι το καλύτερο παράδειγμα συνέπειας ειδικά για τη νεολαία μας.

Από τον Αθανάσιο Β. Ραούλη*

*Ο κ. Αθανάσιος Ραούλης είναι τ. περιφερειακός δ/ντής Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Θεσσαλίας, εκπαιδευτικός και οικονομολόγος, τ. δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Λαρισαίων.