πρόσφεραν ενημέρωση στους Λαρισαίους. Επειδή τα πρώτα χρόνια ο αναλφαβητισμός ήταν πολύ μεγάλος, ο αριθμός των φύλλων υποχρεωτικά ήταν μικρός και αυτό υποχρέωνε τους εκδότες να κάνουν περικοπές και στη συνέχεια να διακόπτουν την έκδοση. Όλο αυτό το διάστημα δύο είναι οι εφημερίδες οι οποίες έγραψαν ιστορία. Η «Μικρά» του Θρασύβουλου Μακρή και η «Ελευθερία», η οποία εξακολουθεί να κυκλοφορεί.
Στο σημερινό σημείωμα θα ασχοληθούμε με την πρώτη, τη «Μικρά», η οποία ξεκίνησε την κυκλοφορία της τον Απρίλιο του 1896 και διέκοψε οριστικά τριάντα χρόνια αργότερα, το 1926. Έχουμε αναφερθεί και άλλες φορές στην εφημερίδα αυτή και τον εκδότη της, αλλά στο σημερινό φύλλο θα φιλοξενήσουμε ιδιωτικές στιγμές του «Θρασύ», όπως τον αποκαλούσαν εχθροί και φίλοι του.
Ο Θρασύβουλος Μακρής γεννήθηκε στα Κανάλια Καρδίτσας το 1874, αλλά πήρε αίσθηση της ζωής στη Λάρισα, αφού ο πατέρας του ήλθε και εγκαταστάθηκε όταν η πόλη μας ήταν ακόμα τουρκοκρατούμενη. Ήταν επτά ετών παιδί όταν βρήκε τον Θρασύβουλο η απελευθέρωση, γι’ αυτό και διατηρούσε έντονες αναμνήσεις από την είσοδο των ελληνικών στρατευμάτων στην πόλη. Του δόθηκε η ευκαιρία να φοιτήσει υπό ελεύθερο καθεστώς σε ελληνικά Σχολεία και νεότατος τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Ευφυέστατος και επιμελής όπως ήταν, προσλήφθηκε αμέσως ως δάσκαλος σε Δημοτικό Σχολείο της Λάρισας. Όμως ο ανήσυχος χαρακτήρας και η δημιουργικότητά του είχε εγκλωβιστεί στους τοίχους μιας αίθουσας και δεν το άντεξε για πολύ. Εγκατέλειψε γρήγορα τη διδασκαλική έδρα και κάθισε πίσω από ένα τυπογραφικό αναλόγιο στο μαγαζί του πατέρα του [1]. Η μύησή του στην τέχνη του Γουτεμβέργιου και το πάθος του να υπηρετήσει τη Λάρισα, τον οδήγησαν στην έκδοση της «Μικράς», μιας εφημερίδας που το σχήμα της δεν ήταν μεγαλύτερο από επιστολόχαρτο. Είχε διαστάσεις 11 Χ 14 εκ. Η πρώτη εκδοτική περίοδος ήταν σύντομη, μόλις ένα έτος, από τον Μάρτιο του 1896 μέχρι τον Απρίλιο του 1897, όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν προσωρινά τη Θεσσαλία. Επανέλαβε την έκδοσή της τον Σεπτέμβριο του 1898 στο ίδιο μέγεθος και με τα ίδια τυπογραφικά στοιχεία. Μπορείτε να πάρετε μια ιδέα του μεγέθους της από την εικόνα που συνοδεύει το σημερινό κείμενο. Είναι η πρώτη σελίδα ενός από τα πρώτα της φύλλα, το Νο 16 της 22ας Νοεμβρίου 1898.
Όσο και αν φαίνεται περίεργο, στις τέσσερις μικρές σελίδες της η «Μικρά» κατάφερνε να συγκεντρώνει άρθρα, χρονογράφημα, ανάγνωσμα, τοπικές και διεθνείς ειδήσεις. Τα έγραφε τα στοιχειοθετούσε και τα τύπωνε όλα μόνος του. Ήταν η εφημερίδα ενός ατόμου. Μάλιστα η προσοχή και η επιμέλειά του ήταν τόση ώστε ποτέ δεν επέτρεψε στον «δαίμονα του τυπογραφείου» να αλλοιώσει κάποιο κείμενό του. Δεν παρουσίαζε κανένα λάθος γραμματικό ή συντακτικό και το «αλάθητο» της «Μικράς» το αναγνώρισαν πρώτοι οι «Times» του Λονδίνου, οι οποίοι έγραψαν: «Εις τον πλανήτην μας μόνον οι Κινεζικές εφημερίδες εκδίδονται χωρίς κανένα λάθος. Όλες οι άλλες έχουν κάθε μέρα από εξήντα και πάνω λάθη. Εξαίρεση από τον κανόνα αποτελεί μια «Μικρά» εφημερίς που εκδίδεται στη Λάρισα της Ελλάδος η οποία κυκλοφορεί χωρίς κανένα απολύτως λάθος, όπως μας βεβαιούν φίλοι του πανεπιστημίου της Οξφόρδης». Παρόμοια επαινετικά λόγια έγραψε για τη «Μικρά» και η «Εφημερίς των Συζητήσεων» της γαλλικής πρωτεύουσας: «Η “Μικρά” καθαυτό ελληνική, διακρίνεται δια τον πατριωτισμόν της, έχει την περιέργειαν όλων των πραγμάτων, αγαπά την σωφροσύνην, ομιλεί περί φιλοσοφίας, συζητεί τα θρησκευτικά, ενασχολείται εις τα παιδαγωγικά, αφηγείται ταξείδια και περιηγήσεις, είναι ενήμερος της ιστορικής κινήσεως του κόσμου και εν συνόψει προμαχεί εν παντί ζητήματι». Ανάλογα επαινετικά σχόλια έκανε και η εφημερίδα του Βερολίνου «Berliner Zeitung», όπως και πολλές άλλες ευρωπαϊκές εφημερίδες, με τις οποίες ο Μακρής διατηρούσε επαφή, ανταλλάσσοντας φύλλα.
Σκοπός της ζωής του ήταν να υπηρετήσει τη Λάρισα που την αγαπούσε με πάθος. Και καθημερινός στόχος των κειμένων της εφημεριδούλας ήταν τα φλέγοντα ζητήματα της πόλης, τα οποία παρακολουθούσε από κοντά, τα πρόβαλε και ζητούσε με έναν έξυπνο τρόπο από τους αρμόδιους να τα επιλύσουν. Ευθύς και τίμιος όπως ήταν, δεν ήξερε να κάμει συμβιβασμούς με κανένα, έστω και αν γινόταν δυσάρεστος σε καλούς του φίλους. Η ανιδιοτέλειά του ήταν παροιμιώδης και αποτελούσε στοιχείο που τον ύψωνε στην εκτίμηση των συμπολιτών του. Χαρακτηριστικό της ανιδιοτέλειας ήταν και το εξής γεγονός: Ο Μακρής, ως γνωστόν, ήταν μανιώδης συλλέκτης γραμματοσήμων. Στο κατάστημά του πωλούσε, αγόραζε και αντάλλασσε γραμματόσημα και θεωρείτο ότι κατείχε μία από τις μεγαλύτερες συλλογές στην Ελλάδα. Αυτό ήταν γνωστό όχι μόνο στους ελληνικούς φιλοτελικούς κύκλους, αλλά και εκτός της χώρας μας. Το 1939 ο Μακρής υπηρετούσε ως Διευθυντής της Δημοτικής Βιβλιοθήκης που ήταν εγκατεστημένη στο Γενί τζαμί. δίπλα στη Δημοτική Αγορά. Εκεί είχε μεταφέρει και τις αρκετές θήκες με γραμματόσημα, τα οποία τα είχε τοποθετημένα σε άλμπουμ κατά κράτη, κατά έτος και ανάλογα με την αξία τους. Κάποια μέρα εμφανίσθηκε ένας Γάλλος φιλοτελιστής και ζήτησε να δει τη συλλογή του. Ο ξένος ενθουσιάσθηκε και του πρόσφερε ένα σημαντικότατο ποσόν, λέγεται ότι ήταν ένα εκατομμύριο δραχμές, για να την αγοράσει. Το ποσό για την περίοδο εκείνη αντιπροσώπευε μια ολόκληρη περιουσία, ο Μακρής όμως αρνήθηκε την προσφορά. Έλεγε χαρακτηριστικά πως δύο ήταν οι αγάπες της ζωής του. Η μοναχοκόρη του Λίτσα, η οποία πέθανε νέα το 1924, και τα γραμματόσημα. Τη Λίτσα τότε ήδη την είχε χάσει, του έμεναν όμως τα γραμματόσημα. Τα κρατούσε για να τα δωρίσει όταν πεθάνει στον Δήμο. Δυστυχώς τη δωρεά αυτή δεν μπόρεσε να την κάνει, γιατί κατά τη διάρκεια του πολέμου του 1940-44 τα είχε κρύψει στο μιναρέ και καθώς από τον σεισμό είχε πέσει η κορυφή του και είχε μείνει κολοβός, έχτισε την είσοδό του. Όταν όμως μπήκαν οι Γερμανοί ήθελαν να υψώσουν στον εξώστη του μιναρέ μια σημαία και άνοιξαν την είσοδο. Έτσι ανακάλυψαν τη συλλογή και την λεηλάτησαν. Η απώλειά της έκαμε τον Θρασύ να μαραζώσει.
Στις αρχές του 20ού αιώνα υπηρετούσε στη Λάρισα ως Συντηρητής στο 3ο Σύνταγμα Ιππικού ο πρίγκιπας Ανδρέας[2]. Ήταν και αυτός φανατικός φιλοτελιστής και όταν έμαθε ότι ο Μακρής είχε την ίδια με αυτόν αγάπη στα γραμματόσημα, ζήτησε να τον γνωρίσει και να δει τη συλλογή του, η οποία όμως ακόμη δεν ήταν τόσο πλούσια όσο τον καιρό που του την έκλεψαν οι Χιτλερικοί. Ο πρίγκιπας έμενε τον καιρό εκείνο στο σπίτι του Σκαλιώρα, που αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως Στρατηγείο του Β’ Σώματος Στρατού και ερειπώθηκε το 1941 από τους σεισμούς. Σήμερα στη θέση του έχει ανεγερθεί ένα νέο κτίριο που στεγάζει στρατιωτικές υπηρεσίες. Με τα άλμπουμ του σε μια τσάντα, με το σκληρό κολάρο, το μαύρο σακάκι και το ριγέ παντελόνι ανέβηκε ένα απόγευμα ο Θρασύβουλος στο παλατάκι του πρίγκιπα. Η υποδοχή που του έκαμε ήταν εγκάρδια. Του προσέφερε καφέ και έπειτα βάλθηκε να φυλλομετρά το άλμπουμ με τα γραμματόσημα του Μακρή. Ο ενθουσιασμός του ήταν απερίγραπτος και όταν τελείωσε του έδειξε και τη δική του συλλογή. Δεν ήταν πλούσια όσο του Μακρή. Είχε όμως τρία γραμματόσημα που ο Μακρής δεν τα είχε. Απέφυγε να του ζητήσει ένα από τα τρία, διότι φοβόταν ότι θα του ζητούσε ανταλλάγματα σε γραμματόσημα, πράγμα που δεν το ήθελε. Ύστερα από τρεις μέρες ξαναζήτησε από τον πρίγκιπα να του δείξει τη συλλογή του. Ανύποπτος τον δέχθηκε στο σπίτι του και του την παρουσίασε. Ο Μακρής κάποια στιγμή επωφελήθηκε την ευκαιρία που η προσοχή του πρίγκιπα είχε στραφεί σε άλλο σημείο, αφαίρεσε ένα από τα γραμματόσημα που ποθούσε να αποκτήσει και στη θέση του έβαλε ένα άλλο που είχε το ίδιο χρώμα. Ο πρίγκιπας δεν υποπτεύθηκε την κλοπή, την πληροφορήθηκε όμως πολύ αργότερα από τον ίδιο τον Μακρή όταν στα 1937, με την παλινόρθωση της βασιλείας, είχε έλθει στη Λάρισα συνοδεύοντας τον βασιλέα Γεώργιο Β’. Όταν έμαθε για τις λεπτομέρειες της κλοπής, ο πρίγκιπας γέλασε και του απάντησε στον Μακρή ότι και αυτός το ίδιο θα έκανε[3].
[1]. Ο πατέρας του Γεώργιος Μακρής διατηρούσε βιβλιοχαρτοπωλείο και διέθετε ένα μικρό τυπογραφείο.
[2].Ο πρίγκιπας Ανδρέας (1882-1944) ήταν ο τέταρτος γιος του Γεωργίου Α’. Σύζυγός του ήταν η πριγκίπισσα Αλίκη αδελφή του Λόρδου Μαουντμπάντεν. Ο γιος τους Φίλιππος νυμφεύθηκε το 1947 τη σημερινή βασίλισσα της Αγγλίας Ελισσάβετ, έλαβε τον τίτλο του Δούκα του Εδιμβούργου και απεβίωσε αυτές τις ημέρες σε ηλικία 100 ετών.
[3]. Ολύμπιος (Περραιβός Κώστας). Η Λάρισα που χάθηκε, εφ. «Λάρισα» φύλλο της 17ης Ιανουαρίου 2972.
