Δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία... Ολο το ’73 η Αθήνα ήταν σε αναβρασμό. Η πολυάριθμη συγκέντρωση 1.500 σπουδαστών στις 14/2/’73 στο Πολυτεχνείο γιατί ...τους παίρναν φαντάρους. (Ακολούθησαν ξυλοδαρμοί, συλλήψεις, δίκη).
Η συνέλευση στο Φυσικομαθηματικό (21/2) αποφασίζει επ’ αόριστον αποχή απ’ τα μαθήματα. 1000 φοιτητές πάνε Νομική προς συνάντηση φοιτητών Νομικής / Φιλοσοφικής. Γύρω στις 4.000 άνθρωποι κατακλύζουν το κτίριο της Νομικής και τους γύρω δρόμους. Η κατάληψη / στάση άρχισε.
Μάιος. Εκδηλώνεται στάση στο αντιτορπιλικό «ΒΕΛΟΣ». Η Ιταλία δίνει πολιτικό άσυλο, στα 25 μέλη του πληρώματος. Μια βδομάδα μετά η δικτατορία καταργεί τη μοναρχία. Ορίζει πολίτευμα, την Προεδρική, Κοινοβουλευτική Δημοκρατία. (7ετής θητεία προέδρου, χωρίς επανεκλογή). Ο Παπαδόπουλος ορκίζεται πρόεδρος μετά από «δημοψήφισμα» (29/7/’73. 72,2% Ναι, 21,7% Όχι, άκυρα 1,1%).
19/9, γίνεται ογκώδης, συνέλευση εμποροϋπαλλήλων. 4/11, στο μνημόσυνο του Γ. Παπανδρέου 5.000 διαδηλωτές επιχειρούν να καταθέσουν στεφάνι στον Άγνωστο Στρατιώτη. Ξεσπούν συγκρούσεις με αστυνομία, πετροπόλεμος.
8/11, διαδηλώνουν αλληλέγγυοι στους 17 δικαζόμενους. Η διορισμένη από Παπαδόπουλο, κυβέρνηση Μαρκεζίνη, δεν επιθυμούσε διεξαγωγή φοιτητικών εκλογών πριν τις βουλευτικές (10/2/1974).
13/11, ο ΥΠ.Ε.Π.Θ, Σιφναίος πήγε στο Πολυτεχνείο, στη Σύγκλητο. Είπε ότι έστειλε για δημοσίευση το διάταγμα διεξαγωγής φοιτητικών εκλογών μετά τις 15/2/’74. Δεν τα βρήκε με τους φοιτητές παρ’ ότι επικαλέσθηκε κίνδυνο αιματοχυσίας.
Η θρυαλλίδα άναψε από ένα ψέμα, λένε οι αναρχικοί: «το τέχνασμα που εφαρμόστηκε με την ψεύτικη είδηση ότι δήθεν μπάτσοι χτυπούσαν φοιτητές στο Πολυτεχνείο δικαιολογείται από την οργανωτική αδυναμία των αριστεριστών. Δικαιώνονται όμως, αφού έδωσαν δυνατότητα να υλοποιηθεί η διάθεση προς εξέγερση του κόσμου.
Σε συνέλευση ρουτίνας στη Νομική στη 1 π.μ. (14/11) έρχεται πληροφορία για προκλήσεις στο Πολυτεχνείο. Τότε φωνάζει ένας: «Στο Πολυτεχνείο, αστυνομικοί χτυπούν φοιτητές». Επικρατεί αναστάτωση, οργή. Ο Μαυρογένης προτείνει πορεία στο Μετσόβιο, 1.500 ξεκινούν μα σκοντάφτουν στην αστυνομία. Οι μισοί μπήκαν στο Πολυτεχνείο. Αυτούς, χαρακτήρισε η ΚΝΕ: «πληρωμένους πράχτορες Ρουφογάλη - Καραγιαννόπουλου» (Πανσπουδαστική, τεύχος 8).
Η ΚΝΕ πασχίζει να φύγουν γιατί εμποδίζονται... Συνελεύσεις. Όμως αποχώρηση σημαίνει ξύλο, συλλήψεις. Οι φοιτητές αποφασίζουν απεργία και προσχωρούν στους επαναστατημένους πλην Μηχανολόγων. Πήραν γραμμή Ρήγα Φεραίου, αποχώρησαν. Το ΚΚΕ χαρακτήρισε την εξέγερση: «προβοκατόρικο κατασκεύασμα κρατικών μηχανισμών».
Η αστυνομία δημιουργεί ένταση. Οι μέσα, φωνάζουν κατά της τρομοκρατίας, αμερικανοκρατίας, πετούν στην αστυνομία νεράντζια, καλούν κόσμο, γιουχαΐζουν: στρατό, αστυνομία, ευέλπιδες. Αστυνομικοί κυνηγούν τους εκτός Πολυτεχνείου. Το μπλοκάρισμά τους εξαγριώνει τους έγκλειστους, έξω γίνονται μικροσυμπλοκές.
Στις 5 έρχεται ο εισαγγελέας υπηρεσίας Σανίτας: «Διαδηλώστε, μετά διαλυθείτε ήσυχα». Στις 6 η ΚΝΕ σπέρνει πανικό διαδίδει ότι η ανεύθυνη συγκέντρωση, προκαλεί αστυνομία / κυβέρνηση, θα επιτεθούν. Δημιουργούν ρεύμα αποχώρησης μα οι αριστεριστές σταθεροποιούν τη συγκέντρωση. ΚΝΕ / Ρήγας, προσπαθούν με τηλεβόες να πείσουν τον κόσμο να φύγει, γιατί στους συγκεντρωμένους υπάρχουν προβοκάτορες. Αποτυγχάνουν.
Απόφαση κατάληψης δεν υπάρχει, λαμβάνονται όμως οργανωτικά μέτρα. (ΚΝΕ, Ρηγάδες δεν συμμετέχουν, φεύγουν επιδεικτικά). Στις 9 καταλαμβάνουν γύρω χώρους. Σταματά η κυκλοφορία. Οι συγκεντρωμένοι είναι 20.000 - 30.000. Τα μεσάνυχτα κλείνουν πόρτες, δημιουργούν επιτροπές περιφρούρησης, για επισιτιστικές, υγειονομικές ανάγκες. Σχηματίζεται Συντονιστική Επιτροπή φοιτητών (28). 14 με αποφασιστική ψήφο, 14 συμβουλευτική. Αργότερα συμμετέχουν 2 εκ των εργατών που βρίσκονταν ανάμεσα στους 3.500 καταληψίες. Η 30μελής Συντονιστική Επιτροπή αποτελούνταν από: 11 ανεξάρτητους, 7 (ΚΚΕ εσ.), 5 (ΚΚΕ), 2 ΟΣΕ, 1 «Μπολσεβίκοι», 1 (ΠΠΣΠ), 1 Τροτσκιστής, 2 ανεξάρτητους εργάτες.
16/11. Η καταστολή της εξέγερσης αρχίζει, σφαίρες πέφτουν παντού. Πριν τα γεγονότα, υπάλληλοι του ΟΤΕ μιλούν για ακροβολισμένους εκτελεστές στην ταράτσα. Οι νεότεροι, επιμένουν στην κατάληψη. Η πρόταση αποχώρησης, έχασε για 2 ψήφους. (Καρυστιάνη, Αλαβάνος, ΚΝΕ, έριξαν λευκό). Η εισβολή του τανκ κορύφωσε το δράμα.
Μήνες πριν πεθάνει ο Κυριάκος Σταμέλος (διαπραγματευτής με Λαλιώτη, της εισβολής του τανκ) έδωσε με Γουνελά, συνέντευξη στη «Δημοκρατία»: «Δεν έχω διάθεση αποδόμησης της εξέγερσης, απλά, θα πω αλήθειες». «Παραμένω αριστερός μα πρώτα πατριώτης. Είμαι αντίπαλος του εαυτού, φίλος όποιου ενδιαφέρεται για τη διατήρηση του οικοπέδου (Ελλάς). Μήπως, αν δεν γινόταν το Πολυτεχνείο, δεν χάναμε την Κύπρο; Δεν ήταν στις προθέσεις των επαναστατημένων η απώλεια, αλλά υπήρξε τέτοια ροή... εκμετάλλευσής μας. Δεν ρίξαμε τον Παπαδόπουλο. Φέραμε τον Ιωαννίδη και κείνος τα γεγονότα της Κύπρου. Ένα αυθόρμητο κίνημα μετετράπη σε μοχλό εναντίον της πατρίδος».
Επέλεξα το χρονικό αντί κειμένων που εμπλέκουν τον ξένο παράγοντα, για ν’ αντιληφθείτε μόνοι σας ποιοι ήθελαν το καλό της πατρίδας και ποιοι όχι. Αμούστακα παιδιά σήκωσαν παραπάνω βάρος απ’ ό,τι τους αναλογούσε. Οδηγηθήκαμε στην τυραννία, στην τραγωδία της Κύπρου από τακτικές πολιτικών. Επίορκοι αστυνομίας, στρατού, έπνιξαν την εξέγερση στο αίμα, ένας ιδιότυπος εμφύλιος κι ένα συγγνώμην, δεν θ’ ακούσουμε ποτέ. Οι 88 νεκροί, οι βασανισθέντες ξέπλυναν το άγος της φαύλης πολιτικής, της τυραννίας, ίσως και τους νυν αρνητές αυτού του δράματος.

Από τον Πέτρο Ιωάννου