Ο εκκλησιασμός με ματιά κοινωνική

Από τον Κώστα Γιαννούλα

Ο εκκλησιασμός για τους χριστιανούς αποτελεί μία απ’ τις βασικές τους υποχρεώσεις και δίνει την ευκαιρία όχι μόνο να προσεύχονται, αλλά και να γεύονται τα άχραντα μυστήρια, που οδηγούν στη μέθεξη με το Θείον. Εν τούτοις, είναι χρήσιμος και για λόγους κοινωνικούς και σ’ αυτούς θα σταθώ, παρακάτω.
Θα πρέπει, ωστόσο, να επισημάνω, προηγουμένως, ότι, κατά τους πρώιμους χριστιανικούς αιώνες, οργανώνονταν οι περίφημες “αγάπες”, που στο πρώτο τους στάδιο ήταν συνδεδεμένες με το Μυστικό δείπνο, τη Θεία Ευχαριστία και την κλάση του άρτου, αλλά, τελικά, κατέληξαν να είναι συνεστιάσεις ­ συσσίτια για φτωχούς, τα οποία, λόγω προβλημάτων, καταργήθηκαν μετά το τέλος του 4ου μ. Χ. αιώνα με Συνοδική απόφαση. Εν τούτοις, δεν καταργήθηκε το κοινωνικό και φιλανθρωπικό έργο της Εκκλησίας, το οποίο, μάλιστα, ενισχύθηκε, με την πάροδο του χρόνου, ενώ, σήμερα, ο όρος αυτός διασώζεται στον Μέγα Εσπερινό της Αγάπης, ανήμερα της γιορτής του Πάσχα, και κατάλοιπό τους αποτελούν τα συσσίτια του επιουσίου και η αρτοκλασία, που επιτελείται με αφορμή εορτές και πανηγύρεις. Είναι, λοιπόν, φανερό, εξ αρχής, το ενδιαφέρον της Ορθόδοξης Εκκλησίας για σύνδεσή της με την κοινωνία.
Ο εκκλησιασμός, επίσης, έχει την αξία του, γιατί, κάθε Κυριακή και κάθε εορταστική εκδήλωση, δίνει την ευκαιρία στους πιστούς να διακόπτουν τις άλλες ενασχολήσεις τους και να επισκέπτονται τους ναούς, βασικά, για να προσευχηθούν. Όμως, σπάνε, κατ’ αυτόν τον τρόπο, και τη ρουτίνα της καθημερινότητας, ξεκουράζονται και ανανεώνουν το ενδιαφέρον τους για τη ζωή τους μ’ όσα ακούνε στους ναούς και με όσα κάνουν, για να μπαίνουν σ’ αυτούς. Άλλωστε, επειδή οι ναοί θεωρούνται και είναι Οίκοι του Θεού, οι πιστοί, από σεβασμό, δεν εισέρχονται ατημέλητοι σ’ αυτούς, ειδικά τις Κυριακές και τις γιορτές. Ως εκ τούτου, καθαρίζονται, σωματικά, και ντύνονται, προσεγμένα, για να συμμετάσχουν στη Θεία λατρεία.
Χάριν τούτου, εν όψει Κυριακών και γιορτών, οι χριστιανοί συνηθίζουν να επισκέπτονται κομμωτήρια, κουρεία και την αγορά, γενικότερα, η οποία, με τη σειρά της, τους περιμένει, προκειμένου οι έμποροι να καταναλώνουν την πραμάτεια τους και να ζεσταίνονται τα ταμεία τους. Βεβαίως, ο Θεός δεν κρίνει τους πιστούς απ’ την εμφάνισή τους, αλλά απ’ την καλή τους καρδιά και το ήθος τους, και, γι’ αυτό, τους δέχεται, όπως κι αν είναι, εξωτερικά. Παρόλα αυτά, πολλοί πιστοί, είτε γιατί δεν έχουν πολλές άλλες ευκαιρίες, για να επιδείξουν τα πλούτη και τα κάλλη τους, είτε γιατί η αμβλυμμένη χριστιανική τους συνείδηση τους κάνει να στρέφουν, αλλού, την προσοχή τους και όχι στο λατρευτικό κομμάτι, ο εκκλησιασμός κινδυνεύει, αρκετές φορές, να εκτραπεί και να χάσει το νόημά του. Χρειάζεται, γι’ αυτό, προσοχή εκ μέρους του εκκλησιάσματος, προκειμένου ο ναός να μην μεταβάλλεται σε πασαρέλα και σε χώρο επίδειξης, γιατί, έτσι, περιορίζεται ο πνευματικός χαρακτήρας του εκκλησιασμού και καταντά μια συνηθισμένη και τυπική κοινωνική εκδήλωση. Όπως και να το κάνουμε, όμως, το ντύσιμο και η περιποίηση του σώματος ομορφαίνουν τη ζωή, αλλάζουν τη διάθεση και αποδεικνύουν, συνάμα, πόσο στενά είναι συνδεδεμένος ο εκκλησιασμός με το κοινωνικό γίγνεσθαι.
Μια άλλη απόδειξη για κάτι τέτοιο, αποτελεί και το γεγονός, ότι όλα τα πανηγύρια είναι συνυφασμένα με τη γιορτή προς τιμήν κάποιου Αγίου, ενώ μετά τον Κυριακάτικο εκκλησιασμό στα χωριά, κυρίως, ακολουθεί, συνήθως, καφές και ουζάκια στα καφενεία, στις καφετέριες και στα ουζάδικα της περιοχής. Δίδεται, έτσι, η ευκαιρία στις παρέες να μιλήσουν και να ανταλλάξουν απόψεις επί ποικίλων θεμάτων, να γίνουν γνωριμίες και να επιτευχθεί η σύσφιγξη των σχέσεων, που τόσο πολύ χρειάζεται η σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Αν, μάλιστα, σκεφθεί κανείς, ότι οι παρέες αυτές αποτελούν πόλο έλξης και για άτομα, που δεν εκκλησιάζονται ή εκκλησιάζονται, σπάνια, αντιλαμβάνεται, εύκολα, κανείς, πόσο σημαντική είναι η κοινωνική προσφορά τους στην επαρχία, όπου οι ευκαιρίες για διασκέδαση και χαλάρωση είναι λιγότερες σε σχέση με τον αστικό πληθυσμό. Γι’ αυτό, πέραν του ότι η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη, η κατάργηση της αργίας της Κυριακής, με ό, τι αυτό συνεπάγεται, προσφέρει αρνητικές υπηρεσίες για την ενίσχυση των κοινωνικών σχέσεων και δεσμών.
Και επειδή η πανδημία, που βιώνουμε, μας ανάγκασε να στερηθούμε, εν πολλοίς, και τον εκκλησιασμό, εύχομαι και ελπίζω, ότι, σύντομα, θα φάει τα ψωμιά της, προκειμένου να αναπνεύσουμε, καλύτερα, και να ανανεώσουμε τη σχέση μας μ’ αυτόν θέτοντάς τον σε υγιέστερη βάση, τώρα, που συνειδητοποιήσαμε οι περισσότεροι χριστιανοί την αξία του.