μοντέλο διοίκησης και διασύνδεση των Ιδρυμάτων με τις επιχειρήσεις, την αγορά, τον ιδιωτικό τομέα εν γένει), μπήκα στον πειρασμό για προσεγγίσω κριτικά τις, κατά τη γνώμη μου, υποκριτικές τα μάλα συνδικαλιστικές αυτές θέσεις. Υποκριτικές, καθώς έρχονται σε αντίθεση με την ίδια τη σημερινή πραγματικότητα, αφενός μεν εις ό,τι αφορά τη λειτουργία πολλών (των περισσοτέρων) ΑΕΙ με ισχύοντα ήδη ιδιωτικοοικονομικά κριτήρια, αφετέρου δε εις ό,τι αφορά τη δεδομένη εξωστρέφειά τους σε λειτουργίες και δράσεις που υπερβαίνουν τον καθαρά ακαδημαϊκό χαρακτήρα και προσανατολισμό τους.
Είναι απορίας άξιον π.χ. το γεγονός να διαμαρτύρονται σύλλογοι καθηγητών των ΑΕΙ για την «επιβολή διδάκτρων» στις μεταπτυχιακές σπουδές, τη στιγμή που αυτό, λόγω της υψηλής ζήτησης τα τελευταία χρόνια, αποτελεί ήδη μια πραγματικότητα και υπάρχουν μεταπτυχιακά τα οποία κοστίζουν (με κανονικό τιμολόγιο αγοράς) έως και 5.000 ευρώ. Επίσης, είναι, τουλάχιστον, παράδοξο, να διαμαρτύρονται σύλλογοι καθηγητών για «απομείωση της ακαδημαϊκότητας» των Ιδρυμάτων, τη στιγμή που τα ίδια τα Ιδρύματα στα οποία οι ίδιοι υπηρετούν κάνουν εδώ και κάμποσα χρόνια «θραύση», όχι τόσο οι σπουδές -καθεαυτές- που προσφέρουν τα ακαδημαϊκά τους Τμήματα, αλλά τα «Κέντρα Διά Δίου Μάθησης» («ΚΕΔΙΒΙΜ»), στα οποία προσφέρεται (προσέξτε: όχι εκπαίδευση, αλλά σεμιναριακού τύπου) κατάρτιση σε ειδικότητες από την Ειδική Αγωγή, τη Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, κ.λπ., μέχρι (γιατί όχι;…) Γιόγκα (Υoga) και Pilates, μετά διδάκτρων, ασφαλώς (κανονικό τιμολόγιο αγοράς υπηρεσιών). Αλλά, στο πλαίσιο της δημόσιας συζήτησης-διαβούλευσης για το εν λόγω νομοσχέδιο, θα ‘χουμε περισσότερα -και ενδιαφέροντα- να πούμε σε επόμενο άρθρο μας.
Παραμερίζοντας, προσώρας, το πειρασμό ενασχόλησης με τα ζητήματα που αφορούν σ’ αυτό το νομοσχέδιο, θα θίξουμε ένα άλλο σημαντικό και άκρως επίκαιρο θέμα που αφορά στην εφαρμογή ενός νόμου, του Ν. 4777/2021, για την «προστασία της ακαδημαϊκής ελευθερίας» και την «αναβάθμιση του ακαδημαϊκού περιβάλλοντος», προβλέποντας, μεταξύ άλλων, και τη δημιουργία της Πανεπιστημιακής Αστυνομίας. Μα ποιος την ήθελε την Αστυνομία στα Πανεπιστήμια; Γιατί τόση φασαρία γύρω από το θέμα; Υπάρχει πρόβλημα τήρησης των νόμων -και άρα ανάγκη αστυνόμευσης- στα ελληνικά Πανεπιστήμια; Ας προβληματισθούμε με βάση το δεδομένο ιστορικό παρελθόν γύρω από το θέμα μας.
Προσωπικά έρχονται στο μυαλό μου εικόνες -τις οποίες οι σημερινοί 50άρηδες κι οι 60άρηδες ασφαλώς θα τις θυμούνται- από τις εποχές της δεκαετίας του ‘90 και του 2000, όταν κάθε Νοέμβριο, παρότι οι φωτιές κατέκαιγαν (κυριολεκτικά!) το ΕΜΠ και αμαύρωναν την επέτειο της ηρωικής εξέγερσης των φοιτητών κατά της δικτατορίας στις 17 Νοεβρίου του ‘73, εν τούτοις η Αστυνομία αδυνατούσε να επέμβει για να περισώσει την τιμή της ευνομουμένης -υποτίθεται- πολιτείας και να διασώσει την περιουσία του Ιδρύματος, λόγω της απαγορεύσεως που επέβαλε στην είσοδό της στα Πανεπιστήμια ο τότε ισχύων νόμος περί «ασύλου». Έρχονται στη μνήμη μου εικόνες από τις καταλήψεις του κτιρίων στο Α.Π.Θ. που άφηναν πίσω τους «καμένη γη» (λεηλατημένα εργαστήρια από κλοπές, κυρίως, ηλεκτρονικών υπολογιστών), με την Αστυνομία να αδυνατεί να επέμβει, επειδή ο, τότε, νόμος περί «ασύλου» της απαγόρευε την είσοδο, όχι μόνο στα κτίρια των σχολών, αλλά και σ’ αυτό το campus του Α.Π.Θ. Έρχονται στη μνήμη μου καταλήψεις του κτιρίου Διοίκησης του Α.Π.Θ. από ομάδες «αγωνιζομένων διαδηλωτών» - φοιτητών τε και εξωπανεπιστημιακών -που παρεμπόδιζαν με το «έτσι θέλω» το δικαίωμα της ελευθερίας εισόδου- εξόδου απάντων των Ελλήνων πολιτών (φοιτητών, εργαζομένων, των εν γένει συναλλασσομένων) στο κτίριο Διοίκησης. Χρόνια και χρόνια το ίδιο «βιολί»… Συμπεριφορές προδήλως έκνομες και οπωσδήποτε καταχρηστικές του δικαιώματος της ελευθερίας που παρείχε το άσυλο, οι οποίες επέβαλαν τον φόβο που με τη σειρά του επέφερε την ανοχή, η οποία διαιώνιζε τον φόβο. Καταλήψεις, ξυλοδαρμοί καθηγητών, τραυματισμοί φοιτητών, εισβολή κουκουλοφόρων σε αίθουσες διδασκαλίας, κλοπές, παρεμπόριο, εμπρησμοί, διακίνηση ναρκωτικών είναι μερικά από τα περιστατικά των τελευταίων χρόνων που συνηγορούν στη θλιβερή απαξίωση των ελληνικών Πανεπιστημίων. Όλοι τα είδαμε, όλοι νιώσαμε την απέραντη θλίψη και θαρρώ ότι οι περισσότεροι αναγνωρίζουν ότι έφθασε ο «κόμπος στο χτένι»...
Η βία, η απειλή χρήσης βίας, η κατάληψη του δημόσιου χώρου σε βάρος άλλων, για την προώθηση οποιωνδήποτε αιτημάτων και διεκδικήσεων, δεν είναι και δεν θα γίνουν ποτέ αποδεκτές. Κακώς ορισμένοι θεωρούν ότι τα Πανεπιστήμια τους ανήκουν, κάνουν λάθος, δεν είναι ιδιοκτησία τους για να τ’ ανοίγουν και να τα κλείνουν, κατά τη βούλησή τους. Τα Πανεπιστήμια ανήκουν στον ελληνικό λαό, στον πολίτη, που τα πληρώνει και επιθυμεί οι νόμοι που ψηφίζουν οι αντιπρόσωποί του στη Βουλή των Ελλήνων να γίνονται σεβαστοί. Κι οι αγώνες; Θα πρέπει να εμποδίζονται οι φοιτητές σε αγώνες για ένα καλύτερο αύριο για το Πανεπιστήμιο και το δικό τους μέλλον; Κανένας δεν υποστηρίζει κάτι τέτοιο! Το δικαίωμα στην άλλη, τη διαφορετική άποψη; Φυσικά και θα πρέπει να παρέχεται (το δικαίωμα της διαφωνίας), γιατί η ομορφιά της δημοκρατίας βρίσκεται μέσα στις αντιθέσεις που μόνο μέσα στο δικό της περιβάλλον (της πραγματικής -original- δημοκρατίας) καρπίζουν και ανθίζουν. Η ομορφιά της δημοκρατίας βρίσκεται στο δικαίωμα της αμφισβήτησης ακόμη και της ανατροπής! Όλα χρειάζονται, αλλά όλα έχουν κι ένα όριο (το οποίο στη Δημοκρατία λέγεται Νόμος, Κανόνας), καθώς, όπως έλεγε κι ο Καντ, «Η ελευθερία του ενός σταματά εκεί που αρχίζουν να θίγονται τα όρια της ελευθερίας των άλλων». Ο μεγάλος στοχαστής Εμμάνουελ Καντ είχε, βεβαίως, μιλήσει ως φιλόσοφος (εκ των κορυφαίων του Διαφωτισμού), αλλά ετούτη η φιλοσοφία δεν είναι που διαπερνά πολιτικά και ιδεολογικά, ως στάση ζωής, και τ’ όμορφο πολίτευμα που λέγεται Δημοκρατία;
Επειδή ως φιλελεύθερος πιστεύω στους θεσμούς, στη σύνθεση, στη δημοκρατία και στα ανθρώπινα δικαιώματα, με όρους δημοκρατίας, συντάσσομαι με την επιλογή της Πολιτείας να διαφυλάξει τα δικαιώματα των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας όταν αυτά παραβιάζονται από κάποιες ομάδες «αγωνιζομένων διαδηλωτών»… Δεν μπορεί το Πανεπιστήμιο να γίνεται έρμαιο αυτών των ομάδων που τις περισσότερες φορές θέλουν με τη βία να επιβάλλουν τις απόψεις και τις πολιτικές τους. Η υπεράσπιση της δημοκρατικής νομιμότητας στα Πανεπιστήμιά μας αποτελεί υποχρέωση και καθήκον της Πολιτείας, αλλά μας αφορά όλους – γιατί αυτή η υπεράσπιση είναι, εν προκειμένω, επιλογή ελευθερίας. Για τα παιδιά μας, για εμάς, για την κοινωνία μας.

* Ο Χάρης Ανδρεόπουλος είναι καθηγητής Β’/θμιας (ΠΕ01), δρ. Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Α.Π.Θ. (xaan@theo.auth.gr).