Ολοι ίδιοι είναι μόνο απέναντι στον θάνατο

(Ή τι θα έλεγα στον υπουργό Μεταφορών)

Του Θωμά Παπαλιάγκα, δικηγόρου

«Στείλε όταν φτάσεις» είναι το κεντρικό σύνθημα των αγανακτισμένων παιδιών, που ορθώνουν το ανάστημά τους για τα αυτονόητα. Ποια μάνα ποιου από εμάς, ανεξαρτήτως ηλικίας, όταν πάμε ένα ταξίδι, δεν μας λέει κάτι τέτοιο; Μέχρι προχθές ακόμη και η δική μου μάνα, η κυρία

Μαρία, μου έλεγε συνεχώς: «Πόσες φορές θα σου το πω να μην παίρνεις το αυτοκίνητο και να πας με το τρένο; Δεν θέλεις να έχεις την άνεσή σου και να είσαι ασφαλής;».
Τελικά, φτάσαμε να μιλάμε για το χειρότερο σιδηροδρομικό δυστύχημα στην ιστορία της χώρας. Που δεν επιτρέπεται να το ζήσει κανένας ταξιδιώτης, Έλληνας ή αλλοδαπός, νέος ή γέρος. Καμία μάνα για το παιδί της και κανένα παιδί για τη μάνα του.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ τη μυρωδιά του θανάτου και του καμένου πλαστικού στον τόπο του δυστυχήματος, στην πιο όμορφη κοιλάδα της χώρας. Θύμιζε έντονα πεδίο μάχης. Δεν θα ξεχάσω τους τόνους των σιδερικών που έγιναν ο τάφος πολλών ανθρώπων, γνωστών ή όχι. Εξακριβωμένων ή όχι.
Όλοι απέναντι στον θάνατο είναι ίδιοι. Και οι επιβάτες της πρώτης και οι επιβάτες της δεύτερης θέσης. Μάλιστα, οι επιβάτες της πρώτης θέσης βρέθηκαν πιο κοντά σ’ αυτόν. Και τα βαγόνια τους διαλύθηκαν και καταπλακώθηκαν.
Μέσα στη γενική αγανάκτηση, επικρατεί μία τάση μηδενισμού. Μία τάση απόδοσης ευθυνών σε όλους ανεξαιρέτως. Είναι, όμως, όλοι ίδιοι μπροστά στις ευθύνες;
Είναι ίδιοι όλοι οι δικηγόροι; Δεν είναι ίδιοι όσοι παίζουν με το θάνατο ανθρώπων πάνω από τα ανοιχτά φέρετρα με όσους τηρούν τη δεοντολογία και τη νομιμότητα.
Είναι ίδιοι όλοι οι πολιτικοί; Έχουν τις ίδιες ευθύνες για τα προβλήματα των σιδηροδρόμων; Ας δούμε τι έγινε.
Μέχρι το 2013 στο σιδηροδρομικό δίκτυο λειτουργούσε το παλαιότερο σύστημα τηλεματικής, που είχε εγκαταστήσει η Κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με πρωθυπουργό τον Κώστα Σημίτη το 2002. Μετά από διάφορες δολιοφθορές, κλοπές και συντηρήσεις, φτάσαμε ήδη από το 2013 στην ανάγκη αντικατάστασης του συστήματος με άλλο, πιο σύγχρονο και λειτουργικό. Το 2018 διακόπηκε πλέον εντελώς η λειτουργία του παλαιότερου συστήματος τηλεδιοίκησης.
Οι ευθύνες των κυβερνήσεων και των διοικήσεων ΟΣΕ και ΕΡΓΟΣΕ έχουν ως κύριο χαρακτηριστικό τις συμβάσεις που δεν ολοκληρώνονται. Όπως αναφέρουν έγκριτοι σιδηροδρομικοί, «την ευθύνη φέρουν την τελευταία δεκαετία όλοι όσοι πέρασαν από κυβερνητικές θέσεις, αλλά και διοικητικές θέσεις των οργανισμών. Εάν είχαν ολοκληρωθεί οι πολύπαθες εργολαβίες για συστήματα σηματοδότησης και τηλεδιοίκησης, σήμερα πιθανότατα δεν θα μιλούσαμε για αυτήν την τραγωδία».
Στις 26-9-2014 υπεγράφη η υπ’ αρ. 717/2014 Σύμβαση για το έργο «Ανάταξη και Αναβάθμιση του Συστήματος Σηματοδότησης - Τηλεδιοίκησης Αθήνα-Θεσσαλονίκη», με συμβατική δαπάνη 41.297.174,41 ευρώ, και εργολάβο την κοινοπραξία των εταιρειών ΤΟΜΗ (θυγατρική του ΑΚΤΟΡΑ) και της γαλλικής Alstom. Η σύμβαση 717/2014 εκτελείται παράλληλα με τη Σύμβαση 10005 για την εγκατάσταση του συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS στα ίδια τμήματα. Εργολάβος της σύμβασης για την εγκατάσταση του ETCS είναι η κοινοπραξία των ΤΕΡΝΑ και της γαλλικής THALES. Να σημειώσουμε, όμως, ότι το ETCS είχε αρχίσει να κατασκευάζεται ήδη από το 2000.
Από το 2016, όποτε αποφασίστηκε η ανάθεση συμπληρωματικής σύμβασης για το έργο της τηλεδιοίκησης, φτάσαμε στο 2018, όμως, η τότε διοίκηση δεν υπέγραψε την έτοιμη σύμβαση, παρά το γεγονός ότι το παλαιότερο σύστημα είχε τεθεί εκτός λειτουργίας.
Η συμπληρωματική σύμβαση (717/1) υπογράφηκε τελικά ενάμιση χρόνο μετά την εκλογή της σημερινής Κυβέρνησης, στις 19-5-2021 (δαπάνης 13.320.240,00 ευρώ) από τη νέα διοίκηση της ΕΡΓΟΣΕ. Η σύμβαση αυτή, δυστυχώς, ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί, οπότε τα χρόνια χωρίς σύστημα τηλεδιοίκησης στο τμήμα Παλαιοφαρσάλων-Κατερίνης φτάνουν πλέον τα πέντε (2018-2023). Πέντε χρόνια κατά τα οποία εξαρτάται η ζωή χιλιάδων επιβατών ανά πάσα στιγμή από έναν άνθρωπο. Από ένα ανθρώπινο λάθος.
Ο υπουργός Μεταφορών έχει διττή αποστολή: Να αποδώσει ευθύνες και να λύσει τάχιστα το πρόβλημα. Για την απόδοση ευθυνών οφείλει να μην επιδείξει την ίδια μικροψυχία με τον Πρωθυπουργό, που χθες ζήτησε συγγνώμη εκ μέρους όλων όσοι κυβέρνησαν τη χώρα. Από πότε δηλαδή; Από τον Καποδίστρια; Από τον Τρικούπη, που έφτιαξε τον πρώτο σιδηρόδρομο; Θα πρέπει να βρει το θάρρος να επιμερίσει τις ευθύνες κυρίως σε αυτούς που πραγματικά τις έχουν: Σε όσους κυβέρνησαν τα δέκα τελευταία χρόνια. Και σε άλλους δευτερευόντως.
Και για να λύσει το πρόβλημα οφείλει να προβεί σε τρεις κινήσεις: α) Στην άμεση ολοκλήρωση της εγκατάστασης του ενιαίου συστήματος αυτόματης προστασίας συρμών ETCS και της αναβάθμισης του συστήματος σηματοδότησης - τηλεδιοίκησης, β) στην αναστολή της λειτουργίας του σιδηρόδρομου μέχρι την εγκατάσταση των δύο συστημάτων και γ) στην άμεση αποζημίωση της ψυχικής οδύνης των συγγενών των θυμάτων όχι με το αστείο ποσό των 21.000,00ευρώ, που ορίζεται στις Υπουργικές Αποφάσεις, ρήτρα από την οποία παραιτείται η Hellenic Train, αλλά με ποσά αντίστοιχα μίας τόσο τραγικής περίστασης. Είναι το ελάχιστο που οφείλει να πράξει η Πολιτεία απέναντι στη δυστυχία που σκόρπισε.