* Του Δασταυρίδη Αναστασίου, φιλολόγου
Αρκετοί διαχειριστές και χρήστες του διαδικτύου επεδίωξαν να δημιουργήσουν πλήθος ιστοσελίδων με τέτοιο τρόπο ώστε να λειτουργούν αυτές ως κληροδότημα του πολιτικού και πολιτιστικού μεγαλείου της κλασικής Αθήνας. Για να καταστήσω εμαυτόν σαφέστερο γίνεται λόγος για τα επονομαζόμενα «fora» (εκ του λατινικώς ορμώμενου όρου forum: αγορά). Αντιμετωπίζοντας το ηλεκτρονικό επίτευγμα ως όρο θετικών συνεπειών, στόχευση των δημιουργών αποτέλεσε να καταστεί το διαδίκτυο χώρος ελεύθερης έκφρασης, διακίνησης, ανταλλαγής και μεταλαμπάδευσης ιδεών, μέσο έγκυρης και έγκαιρης ενημέρωσης και μακριά από κάθε έννοια κιτρινισμού και απόπειρας υποχειριοποίησης και καθοδήγησης από συμφέροντα.
Πράγματι δομημένο με τον προαναφερθέντα τρόπο θα εδύνατο να χαρακτηριστεί πλέον μεγαλειώδες από ό, τι είναι σήμερα και δείγμα μιας υγιούς, οργανωμένης και ευνομούμενης πολιτείας. Θα εθεωρείτο καθρέφτης μιας πραγματικότητας αρχών και αξιών. Θα μπορούσε…(και για τους γνώστες των γραμματικοσυντακτικών δομών της ελληνικής, διατύπωση με έγκλιση που δηλώνει πράξη που θα μπορούμε να τελεστεί στο παρελθόν, ωστόσο δεν πραγματοποιήθηκε, άρα πράξη μη πραγματική).
Γιατί ωστόσο η ελληνική αρχαιότητα δεν κατόρθωσε να αποτελέσει ολοκληρωτικό πρότυπο; Αναζητώντας τα αίτια αναλογιζόμαστε ότι η λειτουργία του forum της κλασικής Αθήνας, της εκκλησίας δηλαδή του δήμου, μετέτρεψε την πολιτεία του Περικλή στο μεγαλύτερο πολιτικό σχολείο της αρχαιότητας, όπου επίκεντρο της διδακτέας ύλης αποτελούσε η σημασία της ταύτισης του ατομικού με το συλλογικό συμφέρον, η ταύτιση δηλαδή πολιτικής και αρετής. Βασιζόμενος στη διαχρονική αρχή της ισηγορίας, κάθε πολίτης είχε δικαίωμα να εκφράσει ελεύθερα τις απόψεις του ενώπιον των συμπολιτών του. Η ασφαλιστική δικλείδα επίτευξης της ευταξίας στην πόλη και των συνεκτικών δεσμών φιλίας ανάμεσα στους πολίτες αποτελούσε το γεγονός ότι στόχος του κάθε πολίτη ήταν η επίτευξη του ιδανικού της καλοκαγαθίας μέσω της σύζευξης λόγων και έργων. Όφειλε δηλαδή να δρα και να ομιλεί λελογισμένα με απόλυτη αυτοσυγκράτηση απέναντι στα πάθη του. Η συναίσθηση ότι με την ελεύθερη έκφραση των αντιλήψεών του κρίνει, ωστόσο ταυτόχρονα κρίνεται τον ωθούσε σε εκφώνηση λόγων απότοκων βαθιάς σκέψης και προβληματισμού και με πλήρη αντίληψη της βαρύνουσας σημασίας του άκρως τιμητικού ρόλου που εκαλείτο να διαδραματίσει. Εξετίθετο λοιπόν ενώπιον του λαού της πόλης του, την τύχη της οποίας είχε στα χέρια του συναποφασίζοντας και συνδιαλεγόμενος για δημόσιας φύσεως ζητήματα.
Με αυτά ως δεδομένα η εκάστοτε διαδικτυακή σελίδα έκφρασης απόψεων θα ήταν δυνατό να καταστεί μια σύγχρονη εκκλησία του δήμου αν δεν υπήρχε η δυνατότητα και δυστυχέστατα η επιθυμία ανώνυμης έκφρασης λόγου.
Πράγματι δεν υπάρχει μεγαλύτερη δειλία από την ανώνυμη έκφραση λεκτικών πυροτεχνημάτων. Προσοχή! Ο επώνυμος διάλογος και ο αντίλογος είναι καθ’ όλα αποδεκτοί και σεβαστοί αν όχι αναγκαίοι σε μια δημοκρατικά οργανωμένη κοινωνία. Η ενυπόγραφη και εποικοδομητική κριτική αποτελεί θεμέλιος λίθος του πολιτεύματος για το οποίο οφείλει να επαινείται η ελληνική αρχαιότητα. Και βέβαια η κριτική (θετική ή αρνητική) να προέρχεται από υπογράφοντα το όνομα του μόνο και όχι απαραίτητα την ιδιότητα. Ειδάλλως η λαϊκή ρήση περί ιερωμένων και ράσων θριαμβεύει.
Ποια η διαφορά μεταξύ ενός κουκουλοφόρου που κύριο μέλημα του είναι η αναρχία μέσω της καταστροφής ξένης περιουσίας αλόγιστα και άκριτα και ενός ανώνυμου διαδικτυακού υβριστή που έχει ως στόχο τη σπίλωση της τιμής και της υπόληψης του έχοντος διαφορετική άποψη; Έκφραση και δείγμα ανανδρίας, αναισχυντίας, θρασυδειλίας και αγυρτίας τουλάχιστον! Μια τέτοιου είδους συμπεριφορά θυμίζει κτηνώδη ένστικτα ανθρωποφαγίας τύπου «χτυπώ και φεύγω».
Όλοι έχουμε αναφαίρετα δικαίωμα στην ελεύθερη έκφραση απόψεων, στην επιχειρηματολόγηση, στη διαφωνία, στην άσκηση κριτικής, στην πρόκληση αντιπαράθεσης. Η ισηγορία εξάλλου λογίζεται και είναι βάση της ελευθερίας. Η ανώνυμη καταγραφή απόψεων αντικατοπτρίζει και προσιδιάζει σε ένα άτομο από ψυχολογικής απόψεως εκδικητικό και ρεβανσιστικό, μα πολύ χειρότερα από πολιτικής σκοπιάς αντιδημοκρατικό, υπέρμαχο του αυταρχισμού, της βίας και της αμετροέπειας. Δυστυχώς λόγω έλλειψης παιδείας ένα υπέροχο και παντοδύναμο εργαλείο του ανθρώπου, το δια-δίκτυο μετετράπηκε σε πνιγηρό δίχτυ διαίρεσης, συντριβής και κονιορτοποίησης της κοινωνικής συνοχής.
