Γράφει ο Α. Γιουρμετάκης
ΜΕ διαφορά ελαχίστων λεπτών, οι δύο ειδήσεις στα δελτία των ειδήσεων ραδιοφώνου και τηλεόρασης: πρώτα, η έντονη αντίδραση όλων μας για τις επιπτώσεις από την (ελέω κρίσης) κατάχρηση των τζακιών... Και μετά, η έντονη αντίδραση των ενδιαφερομένων για την πρόθεση της κυβέρνησης να εφαρμόσει τον ανενεργό νόμο κατά του καπνίσματος...
ΣΤΗΝ πρώτη περίπτωση, η ανησυχία όλων είναι λογική, αλλά και έκδηλη: η αιθαλομίχλη απειλεί όλους, μέλη των ευπαθών και μη ευπαθών ομάδων... Κινητοποιεί επιστήμονες, πολίτες και πολιτικούς (άλλους για να καταγγείλουν, άλλους για να εξαγγείλουν ασθμένως «μέτρα») και παράγει πολιτική: «Κυβέρνηση αιθαλομίχλης» ο τίτλος της χθεσινής «Ελευθεροτυπίας»... Ο πολίτης που καίει... φορμάικα στο τζάκι απαλλάσσεται κάθε ευθύνης, από τη στιγμή που ενοχοποιείται το μνημόνιο κι η κυβερνητική πολιτική γι’ αυτό... Δικαιολογημένα, ως μη έχων, ο άνθρωπος δικαιούται να καταφύγει στην πλέον πρόσφορη για τον ίδιο λύση, ακόμη κι αν αποδεικνύεται βλαπτική για το κοινωνικό σύνολο...
ΣΤΗ δεύτερη περίπτωση, κάθε ενδιαφέρον για τη δημόσια υγεία αξιολογείται διαφορετικά: ναι μεν βλάπτει τους «παθητικούς καπνιστές» το κάπνισμα σε κλειστούς χώρους (περισσότερο απ’ ό,τι η αιθαλομίχλη ενός ή δύο εικοσιτετραώρων), αλλά η κυβέρνηση κι εδώ «έχει άδικο»... Πρώτον, γιατί ο καπνιστής στερείται της δυνατότητάς του να κάνει «ό,τι του γουστάρει» (στέρηση ελευθερίας) και δεύτερον, γιατί ο μαγαζάτορας των ημερήσιων και νυκτερινών κέντρων διασκέδασης βλέπει την εφαρμογή του σχετικού νόμου ως «το τελειωτικό χτύπημα στη βιωσιμότητα των μελών του κλάδου»... Τουτέστιν: προκειμένου να έχουμε εμείς τη δυνατότητα να επιβιώνουμε, ας πεθάνουν και δυο – τρεις από καρκίνο!...
ΟΙ ΑΙΩΝΙΕΣ αντιφάσεις της ελληνικής κοινωνίας, διασταυρώνονται στον δημόσιο διάλογο, επιβεβαιώνοντας ότι η ελληνική κοινωνία (όπως και όλες οι άλλες) είναι πεδίο σύγκρουσης ομάδων πίεσης και συμφερόντων. Όπως σημειώνει στο θαυμάσιο βιβλίο του, υπό τον τίτλο «Κράτος και ομάδες συμφερόντων» ο καθηγητής Χρυσάφης Ιορδάνογλου «η κάθε μία από αυτές τις ομάδες έχει τις δικές της βλέψεις που σχετίζονται με τα συμφέροντα των μελών της, παρά με κάποιο «γενικό καλό»... Όλες, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο διατυπώνουν αιτήματα προς το κράτος και επιδιώκουν τη μεσολάβησή του είτε για να προωθήσουν τις βλέψεις τους, είτε για να αποτρέψουν δυσμενείς για αυτές αποφάσεις»...
ΕΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩ, αν το ενδιαφέρον όλων μας για τις επιπτώσεις της αιθαλομίχλης δεν είναι υποκριτικό, θα ‘πρεπε να συνοδεύεται από ανάλογο ενδιαφέρον και για τη μη εφαρμογή του νόμου που απαγορεύει το κάπνισμα σε δημόσιους χώρους... Όμως, επειδή ο κρινόμενος στην πρώτη περίπτωση είναι η πολιτική της κυβέρνησης και το μνημόνιο (που έτσι κι αλλιώς μας δυσαρεστούν), η περιβαλλοντική μας ευαισθησία κι η ευαισθησία μας για τη δημόσια υγεία «κτυπάνε ταβάνι»... Στην περίπτωση του καπνίσματος όμως, το «γενικό καλό» (που είναι η προστασία του «παθητικού καπνιστή») ιεραρχείται ως τρίτο στην αξιακή κλίμακα όσων «τοποθετούνται» απέναντι στο γεγονός: ως πρώτη, αξιολογείται η μη στέρηση του δικαιώματος του καπνιστή (που διαμορφώνει μια «ομάδα πίεσης» απέναντι στους μαγαζάτορες που δεν θέλουν να τον χάσουν από πελάτη)... Μετά, η ανάγκη επιβίωσης των ιδιοκτητών κέντρων ψυχαγωγίας και διασκέδασης (που συγκροτούν μια δεύτερη ομάδα πίεσης προς το κράτος) και μετά η υγεία του «παθητικού καπνιστή» που, «αν δεν γουστάρει, ας κάτσει σπίτι του»!... Όσο για το πανταχόθεν διατυπωνόμενο αίτημα της κοινωνίας «να εφαρμόζονται οι νόμοι», πάει περίπατο στην προκειμένη περίπτωση... Έτσι κι αλλιώς, όταν οι Ελληνες λέμε «να εφαρμόζονται οι νόμοι» εννοούμε «να εφαρμόζονται στους διπλανούς μας»... ‘Η, έστω, αλά καρτ!...
ΔΕΝ ΞΕΡΩ βέβαια, τι θα γινόταν αν συγκροτούσαν «ομάδα πίεσης» οι «μη καπνιστές» και χρησιμοποιούσαν το ίδιο «όπλο» κατά των καταστηματαρχών: «επειδή τους αφήνεις να καπνίζουν, δεν ξανάρχομαι στο μαγαζί σου»... Δεν ξέρω γιατί, «ομάδες πίεσης» στην Ελλάδα δυστυχώς συγκροτούν μόνον αυτοί που δεν θα ‘πρεπε κι όχι εκείνοι που πρέπει... Αλλ’ αυτή είναι μια άλλη ιστορία που έχει να κάνει με την παιδεία, τον ορθολογισμό και άλλες αξίες δυτικού τύπου, τις οποίες κατά κανόνα απορρίπτουμε ως αρμόζουσες σε «ξενέρωτους ευρωπαίους»... Κατά τον Λούθηρο άλλωστε, «η αμαρτία γράφει ιστορία. Ενώ η καλοσύνη μόνο σιωπά».
ΕΝ ΚΑΤΑΚΛΕΙΔΙ: όταν μια κοινωνία «ξεσηκώνεται» γιατί δύο εικοσιτετράωρα το χρόνο υφίσταται τις συνέπειες της αιθαλομίχλης, ενώ ταυτόχρονα αδιαφορεί που δεν εφαρμόζεται 365 ημέρες τον χρόνο ο νόμος για την απαγόρευση του καπνίσματος (ή συναινεί στη μη εφαρμογή του), δεν κάνει τίποτα άλλο, από το να επιλέγει τον τρόπο με τον οποίο θα βλάψει τα πνευμόνια της... Προφανώς, όσοι την καθοδηγούν, της εκχωρούν το δικαίωμα να αποφασίσει η ίδια αν θέλει να πεθάνει από τζάκι ή από τσιγάρο... Και καθώς, το τσιγάρο είναι πιο αποτελεσματικό, ορθώς επιλέγουμε στεντορεία τη φωνή να διαδηλώσουμε για τα τζάκια, που προς το παρόν μας απειλούν, αλλά δεν μας έχουν δείξει ακόμη τα δόντια τους...
Υ.Γ. Επειδή το ελληνικό δαιμόνιο είναι «παραγωγικό» όσο τίποτε άλλο σ’ αυτό τον τόπο, μήπως αντί να μεμψιμοιρούμε για τα τζάκια, είναι ώρα να ανασυνταχθούμε και να ζητήσουμε ένα «επίδομα οξυγόνου»; Τώρα, που υπάρχει και πρωτογενές πλεόνασμα!...
