Διαχρονικό και επίκαιρο όσο ποτέ το μήνυμα το οποίο αντηχεί από τις ψηλές κορυφές των Αγράφων. Οι Σαρακατσαναίοι ανέκαθεν - αλλά και ιδιαιτέρως κατά την Τουρκοκρατία - αποτελούσαν το αποκούμπι του Γένους σε κάθε δύσκολη στιγμή όπου διακυβεύονταν το μέλλον του Έθνους. Υπήρξαν αυτοί οι ανώνυμοι – τις πιο πολλές φορές – αλλά και ξακουστοί κλέφτες οι οποίοι συνειδητά επέλεξαν την δική τους πορεία, μια πορεία ασυμβίβαστη μέσα στο διάβα των αιώνων, σκληρή αλλά αψεγάδιαστη, μαρτυρική αλλά ταυτόχρονα και ηρωική η ζωή τους. Δεν επεδίωξαν ποτέ την συμφεροντολογική συναλλαγή στις θυσίες προς την Πατρίδα. Αντιθέτως τις προσέφεραν με έρωτα προς αυτήν ήτοι με διάθεση δούναι και όχι λαβείν, αδιαφορώντας τι θα αποκομίσουν με αυτή την προσφορά του εαυτού τους στην διάθεση της Πατρίδος. Το μόνο που τους ένοιαζε ήταν να απελευθερωθεί το Γένος από του Τουρκικό ζυγό. Και αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ουδέποτε επεδίωξαν αξιώματα τόσο πριν όσο και μετά την απελευθέρωση της Πατρίδος. Τα μόνα αξιώματα που τους δόθηκαν - και γι΄ αυτούς ήταν τα σπουδαιότερα - ήταν αυτά τα οποία κέρδισαν μόνοι τους επάξια στα πεδία των μαχών με χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτό του Κατσαντώνη ο οποίος αναδείχθηκε Αρχηγός όλων των Κλεφτών και των Αρματολών (ήτοι κατόπιν όλης της Προεπαναστατικής Κλεφτουριάς) στη Κλεφταρματολική σύναξη η οποία πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 1807 στην Αγία Μαύρα της Λευκάδας με πρωτοβουλία των Καποδίστρια, Κολοκοτρώνη, του Στρατηγού Εμμανουήλ και του Μητροπολίτου Ναυπακτίας Ιγνατίου. Παρόμοιο παράδειγμα αυτό του Σαρακατσάνου Γεώργιου Καραϊσκάκη ο οποίος με την ηγετική του φυσιογνωμία αναδείχθηκε Αρχιστράτηγος της Ρούμελης!
Σύμβολο αντίστασης και ασυμβίβαστου προς κάθε τι το δουλικό ο Σαρακατσάνος δε θα κλίνει –συνειδητά- το γόνυ στον Κατακτητή. Υπήρξαν οι ανώνυμοι πρωταγωνιστές της Ελληνικής Επαναστάσεως, οι αφυπνιστές και προπομποί μάλιστα αυτής καθότι ποτέ δεν σταμάτησαν να επαναστατούν κατά του Τουρκικού ζυγού. Ποτέ δεν παρακάλεσαν τον Τούρκο να τους χαρίσει τη ζωή αλλά ούτε και να έχουν τα οφέλη της ευμένιας του. Αντιθέτως προτίμησαν συνειδητά όλη τους τη ζωή να είναι ανυπότακτοι, απροσκύνητοι, στερούμενοι τις χαρές και απολαύσεις της συμβιβασμένης ζωής. Στελέχωσαν την Κλεφτουριά αναδεικνύοντας ηγετικές φυσιογνωμίες Σαρακατσαναίων όπως ο Κατσαντώνης, ο Καραϊσκάκης, ο Βασίλης Δίπλας, ο Γρηγόρης Λιακατάς, ο Γεώργιος Χασιώτης, ο Γεώργιος Τσόγκας, ο Ανδρέας Ίσκος, ο Καραγιαννάκης, ο Γώγος Μπακόλας και αναρίθμητοι άλλοι.
Οι Σαρακατσαναίοι, είναι μία πανάρχαια Ελληνική νομαδική φυλή (όπως θα πει και ο Καθηγητής Ανθρωπολογίας Άρης Πουλιανός στο σύγγραμμα του «Σαρακατσαναίοι», ο Αρχαιότερος Λαός της Ευρώπης, η απωθημένη ράτσα ή η σπίθα του Ελληνισμού;) η οποία επέλεξε την σκληροτράχηλη ζωή στα βουνά με την καπνισμένη από το μπαρούτι φουστανέλα από την συμβιβασμένη και καλή, ήρεμη ζωή στους κάμπους.
Τρόπος ζωής ο οποίος δεν έχει άλλο παρά να μας παραδειγματίσει στις σημερινές δύσκολες αλλά όχι πρωτόγνωρες στιγμές για τον Έλληνα. Αυτές ακριβώς οι αρχές και οι αξίες αντανακλούνε από το παρελθόν την λησμονημένη περηφάνια των Ελλήνων και έρχονται σήμερα και μας στέκονται ως φάρος υπενθυμίζοντας στον Έλληνα ότι θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία και πως η συμβιβασμένη ζωή δεν πρέπει στον Έλληνα. Η ανυποταξία αυτή της Σαρακατσάνικης ψυχής σε συνδυασμό με την βαθιά πίστη του στο Θεό, δέον όπως αποτελέσει παράδειγμα προς μίμηση και αφορμή για αποτίναξη της δουλικής και υποταγμένης – δικής τους - νοοτροπίας την οποία ματαίως επιδιώκουν να μας επιβάλουνε.
O Στυλιανός Σούρλας είναι Δικηγόρος Πτυχιούχος Θεολογικής Σχολής, τέως Πρόεδρος του Συνδέσμου Σαρακατσαναίων Λάρισας.
