Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Σε μια χρονική συγκυρία, κατά την οποία βρίσκεται σε εξέλιξη ένα περίπλοκο γεωστρατηγικό παιχνίδι, με επίκεντρο τα Βαλκάνια, την Ευρασία και τη Μέση Ανατολή (όπου παραμένει εκρηκτική η κατάσταση στη Συρία και δεν αποκλείεται ακόμη και πολεμική αναμέτρηση) με αντικείμενο τους ενεργειακούς πόρους (και όχι μόνο) παιχνίδι, με βασικούς πρωταγωνιστές τις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Κίνα και με βασικούς παίκτες τη Ρωσία, την Ινδία, την Τουρκία και το Ισραήλ, η Ελλάδα προσπαθεί να πάρει «κάποια θέση» στους συσχετισμούς που διαμορφώνονται.
Η πρόσδεση των Αθηνών στο «γερμανικό άρμα» και στα βερολινέζικης εμπνεύσεως και επιβολής Μνημόνια λιτότητας, έχει προκαλέσει δυσφορία στον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος έχει επιλέξει «να παίξει» ανοιχτά με την Τουρκία, ως μεγάλη περιφερειακή δύναμη, χωρίς παράλληλα να εμποδίζει τη στρατηγική σχέση, την οποία προσπαθεί να καλλιεργήσει η ελληνική κυβέρνηση με το Τελ Αβιβ.
Ο Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος επισκέπτεται τις προσεχείς ημέρες την Κίνα και το Αζερμπαϊτζάν, επιθυμεί διακαώς «να αποκαταστήσει» τη σχέση Αθηνών – Ουάσιγκτον, μία σχέση, όμως, η οποία είχε διαταραχθεί επί διακυβερνήσεως του Κώστα Καραμανλή (εξαιτίας του επίμονού του φλερτ με το Κρεμλίνο) και να ισορροπήσει (όσο αυτό είναι εφικτό) μεταξύ της αμερικανικής και της γερμανικής στρατηγικής στην ευρύτερη περιοχή.
Την ίδια στιγμή, ο λάβρος κατά του Βερολίνου Αλέξης Τσίπρας, επιδιώκει να προσεγγίσει τον αμερικανικό παράγοντα, ο οποίος, από πλευράς του, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι το ευνοεί, κρατά ανοικτή την επικοινωνία με το κόμμα της μείζονος αντιπολιτεύσεως, αν και έχει σπεύσει, ήδη, να του διαμηνύσει ότι στο θέμα της ενέργειας και της ΑΟΖ η γραμμή της Ουάσιγκτον παραμένει υπέρ της συνεκμεταλλεύσεως με την Τουρκία των όποιων φυσικών πόρων.
H «ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ»
Παράλληλα με όλα αυτά, εξελίσσεται και η ενδοκαπιταλιστική κόντρα Βερολίνου – Ουάσιγκτον, ως προς τις πολιτικές λιτότητας στην Ευρώπη και την επιχείρηση «γερμανοποιήσεως» της Γηραιάς Ηπείρου κι όλα αυτά με φόντο τις γερμανικές εκλογές τον προσεχή Σεπτέμβριο (τις οποίες, όπως όλα δείχνουν, θα κερδίσει η Άγκελα Μέρκελ) ο ευρωσκεπτικισμός αυξάνει στην Ελλάδα και σε βασικές χώρες της ΕΕ, σε αυτή δε την τάση θα πρέπει να προστεθεί και η ίδρυση του λεγομένου «κόμματος του μάρκου» στη Γερμανία.
Το κόμμα αυτό, λένε οι αναλυτές, δύσκολα θα προκαλέσει πρόβλημα στη Καγκελάριο Μέρκελ, ο δε κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος των Χριστιανοδημοκρατών Φόλκερ Κάουντερ, δήλωσε ότι «η Γερμανία χρειάζεται την Ευρώπη και αυτό το παραγνωρίζουν πλήρως οι ευρωσκεπτικιστές» και ότι «αυτή η ομάδα (σ.σ. το κόμμα) είναι ο θεσμοποιημένος φόβος μπροστά στο μέλλον. Το ευρώ δεν είναι η μοναδική λύση για την Ευρώπη. Αλλά κάθε εναλλακτική λύση σε αυτό, είναι σαφώς χειρότερη για τη Γερμανία».
Ορισμένοι διεθνείς αναλυτές, μετά τον θάνατο της Μάργκαρετ Θάτσερ «είδαν» ομοιότητες μεταξύ της Βρετανίδας «σιδηράς Κυρίας» και της Γερμανίδας «σιδηράς Καγκελαρίου» και μίλησαν για αναβίωση του «θατσερισμού» μέσω της Άγκελα Μέρκελ.
Σημειώνεται, ωστόσο, ότι στην εποχή της Θάτσερ, στην Ευρώπη υπήρχαν σημαντικοί ηγέτες, όπως ο Μιττεράν και ο Κολ, σε αντίθεση με το σήμερα, που οι Ευρωπαίοι ηγέτες είναι κατώτεροι των περιστάσεων.
Όμως, παρά την προαναφερθείσα παρατήρηση, είναι δεδομένο ότι η πολιτική καριέρα της Θάτσερ στιγματίστηκε από αντιλαϊκά μέτρα και από έντονη κοινωνική αναταραχή στο Ηνωμένο Βασίλειο, η δε καριέρα της Α. Μέρκελ σημαδεύεται από μία ακραία νεοφιλελεύθερη και αντικοινωνική πολιτική, η οποία θα αποτελέσει και την αιτία για πιθανές κοινωνικές εκρήξεις στην Ευρώπη, ιδιαίτερα δε στον ευρωπαϊκό Νότο, κάτι που φοβούνται - και το τονίζουν δημοσίως - πολλά προβεβλημένα στελέχη της ευρωπαϊκής οικονομικής και πολιτικής ελίτ.
Εξ άλλου, η Θάτσερ, έχοντας προκρίνει την αμερικανοβρετανική συμμαχία, είχε γυρίσει την πλάτη στην Ευρώπη, η δε Άγκελα Μέρκελ αν και με τη στάση της δεν μποϋκοτάρει την Ε.Ε., επιδιώκει (διά του φόβου και διά της απουσίας στενών - ούτε καν προσωπικών - σχέσεών της με τους λοιπούς Ευρωπαίους ηγέτες) να «γερμανοποιήσει», όπως προαναφέραμε, τη Γηραιά Ήπειρο και επί της ουσίας να πάρει τη ρεβάνς για τη στρατιωτική συντριβή της χώρας της στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Το «γερμανικό σχέδιο» περιλαμβάνει την «ενοποίηση» του ευρωπαϊκού χώρου υπό γερμανική διοίκηση, τον οικονομικό στραγγαλισμό των αδύναμων κρατών - μελών της Ε.Ε., την απαξίωση των ανίσχυρων χωρών και την αποσύνδεσή τους από τους εθνικούς τους πόρους και τις πλουτοπαραγωγικές τους πηγές, δηλαδή, σε τελική ανάλυση επιδιώκεται η γεωγραφική διεύρυνση της Γερμανίας.
Υπενθυμίζεται, εν προκειμένω, ότι η Καγκελάριος Μέρκελ, με αυτοκρατορικό στυλ, δήλωσε προσφάτως ότι τα κράτη - μέλη της Ευρωζώνης «πρέπει να είναι έτοιμα να εκχωρήσουν ακόμη περισσότερο έλεγχο σε ορισμένους τομείς λήψης αποφάσεων και χάραξης πολιτικής στους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ώστε η Ευρωζώνη να μπορέσει να υπερβεί την κρίση χρέους και να ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών».
Ορισμένοι αναλυτές υποστηρίζουν ότι αυτοί οι «γερμανικοί σχεδιασμοί» ξεκίνησαν με την επιμονή του Βερολίνου, από τη δεκαετία του ’90, στην πρόωρη αναγνώριση των πρώην Γιουγκοσλαβικών Δημοκρατιών, δημιουργώντας έτσι μία «γκρίζα ζώνη» στα Βαλκάνια, επισημαίνουν δε ότι η Γερμανία θέλει να επιβάλει τη δική της ηγεμονία, όχι, όμως, «πουλώντας» κατανάλωση και ανάπτυξη, αλλά με Ειδικές Οικονομικές ζώνες και ότι, εν πάση περιπτώσει, οι Γερμανοί και οι Αμερικανοί «ξανασχεδιάζουν» τους χάρτες της Βαλκανικής και της Ευρασίας.
ΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΙ ΤΩΝ ΑΜΕΡΙΚΑΝΩΝ
Την ίδια δε στιγμή, οι Αμερικανοί με έκδηλο προβληματισμό και απογοήτευση, παρακολουθούν την αδυναμία της Ευρώπης να διαχειρισθεί την κρίση που τη μαστίζει και την πιθανολογούμενη εξέγερση του ευρωπαϊκού Νότου, καθώς φοβούνται όχι μόνο ανατροπές στους γεωστρατηγικούς σχεδιασμούς τους, αλλά ιδιαίτερα τις επιπτώσεις, μιας περαιτέρω επιδεινώσεως της ευρωπαϊκής κρίσεως, στην αμερικανική οικονομία.
Δεν είναι τυχαίο ότι σε κάθε πρόταση για χαλάρωση της πολιτικής λιτότητας (όχι μόνο αμερικανική, αλλά και του ΔΝΤ, ή ακόμη και αυτού του προέδρου της Κομισιόν Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο) το Βερολίνο αντιδρά επιθετικά και με καλβινιστική εμμονή στην αδιέξοδη και κοινωνικά ανάλγητη πολιτική και αυτό κατεγράφη στις τελευταίες επαφές του νέου υπουργού των Οικονομικών των ΗΠΑ Τζέικομπ Λιού (ο οποίος πρότεινε αύξηση της εσωτερικής ζητήσεως στη χώρα, ώστε να μειωθεί το βάρος της προσαρμογής στις ελλειμματικές χώρες της Ευρωζώνης) με τον Βόλφγκανγκ Σόιμπλε.
Έκθεση του αμερικανικού υπουργείου Οικονομικών στα τέλη του 2012, ανέφερε ότι οι εσωτερικές ανισορροπίες της Ευρωζώνης διαταράσσουν το παγκόσμιο εμπόριο, άλλες δε εκθέσεις (όχι αμερικανικές) δείχνουν ότι το Βερολίνο κερδίζει πολλά δισεκατομμύρια από την κρίση στην ευρωζώνη, όμως, εσκεμμένα μπερδεύει τις λέξεις «δίνω» και «δανείζω» και έχει πείσει τους Γερμανούς πολίτες ότι είναι αυτοί που πληρώνουν για τα βερεσέδια των υπερχρεωμένων χωρών, κάτι το οποίο δεν ισχύει.
Όμως, όλα αυτά δυσχεραίνουν τους ευρύτερους αμερικανικούς γεωπολιτικούς σχεδιασμούς.
Από το 2004 οι ΗΠΑ δείχνουν να εγκαταλείπουν την αντίληψη περί δικής τους ευθύνης για την παγκόσμια τάξη, καθώς και την πολιτική βούληση για στρατιωτικές επεμβάσεις τύπου Αφγανιστάν και Ιράκ και στο πλαίσιο αυτό πιθανώς θα «παραδώσουν» τα Βαλκάνια στην Τουρκία, ως χωροφύλακα των συμφερόντων τους και αυτό, με τη σειρά του, δημιουργεί προβλήματα στην Ελλάδα.
Οι ΗΠΑ θέλουν σταθερότητα στα Βαλκάνια και (στο πλαίσιο των δικών τους στρατηγικών επιλογών) στον άξονα Ευρώπη – Βαλκάνια - Ευρασία, ενώ η διεύρυνση του ΝΑΤΟ προς Ανατολάς καθυστερεί (και ενίοτε ακυρώνει) τις όποιες προσπάθειες της ΕΕ για την πολιτική της ολοκλήρωση και ανάληψη πρωταγωνιστικού ρόλου στα Βαλκάνια.
Η διεργασία αυτή (φυσικά δε και η οικονομική κρίση) λειτουργεί εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων, διότι ένας μεγαλύτερος ρόλος της ΕΕ στα Βαλκάνια θα αύξανε το ρόλο της Ελλάδας (ως μέλους της ΕΕ) εις βάρος της Τουρκίας.
Η σταθερότητα στα Βαλκάνια υποβοηθά, εξάλλου, την υλοποίηση σημαντικών προγραμμάτων ενεργειακών αγωγών από την Ευρασία (Κασπία και αλλού - ο ευρύτερος χώρος της Ευρασίας περιλαμβάνει περίπου το 75% των παγκόσμιων αποθεμάτων γαιανθράκων, σε αντίθεση με το 3,5% που βρίσκονται εντός της επικράτειας των ΗΠΑ) διά μέσου των Βαλκανίων, προς την Ευρώπη.
Εν πάση δε περιπτώσει, οι ενεργειακοί πόροι της Ευρασίας θα είναι το έπαθλο στη μάχη των ΗΠΑ με τη Ρωσία, τη Γερμανία, Γαλλία, την Κίνα, την Ινδία και την Ιαπωνία.
Η ΣΤΑΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Στο ενεργειακό παιχνίδι επιχείρησαν να εισέλθουν εσχάτως η Ελλάδα (και η Κύπρος) μετά τον εντοπισμό κοιτασμάτων φυσικού αερίου, αλλά το ζητούμενο είναι (με δεδομένη την κρίση και την πρόσδεση των Αθηνών στο άρμα του Βερολίνου) αν η χώρα θα καταφέρει - και κυρίως το πώς - να διαδραματίσει ρόλο σε αυτό το παιχνίδι, φυσικά δε όχι ρόλο κομπάρσου.
Η κυβέρνηση των Αθηνών έχει «στρατηγική σχέση» με το Ισραήλ (και αυτό δεν ενοχλεί τους Αμερικανούς, όσο δεν επηρεάζει τις δικές τους επιδιώξεις) οι Αμερικανοί έχουν (ειδικά μετά την κυπριακή οικονομική κρίση) επιλέξει την αναβάθμιση των σχέσεών τους με την Άγκυρα (και ταυτόχρονα συνέβαλαν καθοριστικά στην άμβλυνση των τουρκοϊσραηλινών αντιθέσεων) ήδη θέλουν να προωθήσουν λύση στο Κυπριακό (επί τη βάσει του διχοτομικού μοντέλου του απορριφθέντος Σχεδίου Ανάν, λύση την οποία επιθυμεί διακαώς και η αναβαθμισμένη Άγκυρα) αλλά σε καμιά περίπτωση δεν καλοβλέπουν την αναβίωση του φιλογερμανισμού σε ένα τμήμα της εγχώριας ελίτ στην Ελλάδα.
Και φυσικά ενοχλούνται με τις (έστω και με διαλείμματα) γερμανόφιλες κυβερνήσεις στην Ελλάδα (ήδη από την εποχή του γερμανοτραφούς Κώστα Σημίτη) και με τον φιλογερμανισμό της σημερινής κυβερνήσεως, αλλά και με τους φημολογούμενους σχεδιασμούς για τη δημιουργία γερμανόφιλης παρατάξεως στη χώρα, μέσω (όπως λέγεται μετ’ επιτάσεως) μιας μετεξελίξεως της ΝΔ.
Προφανώς το κλίμα αυτό το γνωρίζει ο Αντώνης Σαμαράς, όπως γνωρίζει ότι η Ελλάδα δεν περιλαμβάνεται στον πυρήνα των αμερικανικών σχεδιασμών και ακόμη ότι η ελληνοαμερικανική στρατηγική συνεργασία φαίνεται να μην έχει την ίδια στέρεη βάση, όπως παλαιότερα και δεν είναι, συνεπώς, τυχαίο ότι ο υπουργός των Εξωτερικών Δημ. Αβραμόπουλος προσπάθησε να ξανασυνδέσει το νήμα των σχέσεων Αθηνών – Ουάσιγκτον, με τη συνάντηση που είχε με τον (ήδη επισκεφθέντα την Άγκυρα) Αμερικανό ομόλογό του Τζων Κέρι (ο οποίος θα επισκεφθεί και την Ελλάδα) την ίδια δε στιγμή έγιναν δύο κινήσεις. Η μία σχετίζεται με τις γερμανικές αποζημιώσεις και η δεύτερη με την επιδίωξη του Α. Σαμαρά να συναντηθεί με τον Πρόεδρο Ομπάμα.
Πολιτικοί αναλυτές λένε ότι η προσεκτική έγερση του θέματος των γερμανικών αποζημιώσεων, πέραν από τις επικοινωνιακές στοχεύσεις που περιλαμβάνει, συνιστά και ένα έμμεσο μήνυμα ότι, δηλαδή, έχει κι η Αθήνα έναν μοχλό πιέσεως έναντι των γερμανικών πιέσεων προς την ίδια, αλλά συνιστά και μήνυμα προς τις ΗΠΑ, ότι, δηλαδή, η Ελλάδα δεν έχει ταμπού έναντι των Γερμανών και δεν είναι άκριτα προσδεμένη στο γερμανικό imperium.
Στο πλαίσιο αυτό, ο Α. Σαμαράς θέλοντας να ισορροπήσει μεταξύ ΗΠΑ και Γερμανίας, αλλά και να μπει σφήνα στον αναβαθμισμένο ρόλο της Άγκυρας, επιδιώκει να συναντήσει τον Πρόεδρο Ομπάμα, κατά την επίσκεψή του, στις αρχές Ιουνίου, στις ΗΠΑ, για να μιλήσει ως προσκεκλημένος στο φόρουμ που διοργανώνει το American Jewish Committee. Σημειώνεται, όμως, ότι δύο εβδομάδες πριν το ταξίδι Σαμαρά, τις ΗΠΑ θα έχει επισκεφθεί ο πρωθυπουργός της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Επισημαίνεται, εξάλλου, ότι οι Αμερικανοί παρακολουθούν και το «κινέζικο άνοιγμα» του Α. Σαμαρά, ενώ στις σχέσεις Αθηνών – Μόσχας υπάρχει μια καχυποψία, με τους Ρώσους να έχουν στείλει πολλαπλά μηνύματα ότι θέλουν καθαρούς όρους στις αποκρατικοποιήσεις. Αυτό το γενικότερο κλίμα δημιουργεί προβλήματα στις ελληνοαμερικανικές και τις ελληνορωσικές σχέσεις και γι’ αυτό καθυστερούν τα ραντεβού του πρωθυπουργού με τον Πρόεδρο Ομπάμα και τον Πρόεδρο Πούτιν.
Πάντως, για το υπερατλαντικό ταξίδι του πρωθυπουργού, έχουν κινητοποιηθεί πολλοί παράγοντες, αλλά ουδείς, μέχρι στιγμής, μπορεί να πει με βεβαιότητα ότι θα καμφθούν οι αντιδράσεις που υπάρχουν στο Λευκό Οίκο για μια συνάντηση με τον Έλληνα πρωθυπουργό.
Και από την άλλη πλευρά, οι Ρώσοι είναι επιφυλακτικοί έναντι των Αθηνών, ο δε πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Ρωσικής Δούμας, Αλεξέι Πουσκώφ, δήλωσε ότι «το deal για την ενέργεια είναι πολύ σημαντικό για μας και από αυτό θα εξαρτηθούν οι επενδύσεις και άλλων ρωσικών κεφαλαίων».
