Ήταν το τρίτο δεκαήμερο του Οκτώβρη, του 1944. Οι έντονες μετακινήσεις των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής όντας στον θεσσαλικό χώρο γινόταν με επίκεντρο τη Λάρισα, τα οποία στρατεύματα, κινδύνευαν να αποκοπούν από τον υποχωρούντα κύριο όγκο της Βέρμαχτ μετά την κατάρρευσή τους στο Ανατολικό μέτωπο και την προέλαση του κόκκινου στρατού, καθώς υπήρχε ο φόβος και η βεβαιότητα του εγκλωβισμού τους στην ηρωική Μακεδονία μας και με κατάληξη να βρεθούν στην καλύτερη περίπτωση, ακολουθώντας την οδό προς την αιχμαλωσία και το μαρτύριο της ψυχικής τους συντριβής.
Δεν είχα γεμίσει τα δέκα μου χρόνια τότε στην Ελασσόνα, ενώ ήμασταν με το φίλο μου Γρηγόρη Χελιδώνη και αργότερα συνάδελφό μου στο 15ο ΚΤΕΛ Λαρίσης παίζοντας έξω από το σπίτι του, διαγωνίως απέναντι του ζεύγους των Ελληνοαμερικανών Νικολάου και Ανδρονίκης Τζουβάρα με τα μεγάλα πεύκα της εποχής... και σήμερα των αγαπητών μας αδελφών Γιώργου και Γιάννη Μουκίδη. Στο άκουσμα να κτυπούν χαρμόσυνα όλες οι καμπάνες της πόλης, του Αγίου Δημητρίου, των Εισοδίων της Θεοτόκου, της Ολυμπιώτισσας- η καμπάνα η μεγάλη με το μπάσο εύηχο άκουσμά της, ήταν χαράς Ευαγγέλια - λευτεριά!
Εν τω μεταξύ την ίδια στιγμή, ακούστηκε το σάλπισμα επίθεσης ενός ιππέα και θυμάμαι μια μικρή γαλανόλευκη σημαία με τον σταυρό της κρεμασμένη, στο κάτω μέρος της σάλπιγγας... ήταν μια ίλη ιππικού της ταξιαρχίας του ΕΛΑΣ υπό τον καπετάνιο Μίμη Τάσο - Μπουκουβάλα, έχοντας πλάι του τον σαλπιγκτή και σε δυάδες -όπως εξηγούσαν ηλικιωμένοι Ελασσονίτες- οι οποίοι είχαν βγει από τα σπίτια τους με τις κωδωνοκρουσίες και το ποδοβολητό από τις οπλές των αλόγων, που κάλπαζαν συγκρατημένα στον στενό δρόμο της πόλης μας. Σκοπός και στόχος της ίλης των ιππέων μαχητών ήταν, να πλευροκοπήσουν τη γερμανική φάλαγγα από ανατολικά το Κιτραμάνι και απ´ το μοναστήρι της Παναγίας της δυτικής πλευράς -με διασταυρούμενα πυρά- διότι είχαν γεμίσει με δυναμίτη μεγάλης ισχύος τη στενωπό της εθνικής οδού της μοναδικής τότε, Αθηνών – Λάρισας – Κοζάνης κ.ο.κ. στη θέση την επονομαζόμενη Ντρίγκελι, μεγάλου απόκρημνου βάθους του ποταμού Ελασσονίτη καθώς και την παλιά γέφυρα στα Ζερβομύλια προκειμένου με την ανατίναξή τους, να αποκόψουν τους Συμμάχους και τον Λαϊκό Στρατό στην καταδίωξή τους.
Τελικά πάνω στη βιασύνη τους ενώ βάλλονταν από τα δύο σημεία όπως αναφέραμε απ' τα ημέτερα τμήματα, οπότε, απέτυχε το σχέδιο ανατίναξης με μια μικρής ισχύος έκρηξη, στη Ντρίγκελι και μόνο. Τις απογευματινές ώρες, έφτασαν από τον δρόμο της Δεσκάτης τα πεζοπόρα τμήματα τα οποία στρατωνίστηκαν στο μεγάλο Δημοτικό Σχολείο του Βαρουσίου για ένα βράδυ και την επόμενη μετά την παρέλαση απελευθέρωσης της πόλης, συνέχισαν ενωμένοι την καταδίωξη ενωμένοι στο πλαίσιο του δυνατού, με ανάλογες επιτυχίες όπως το επέτασσαν οι περιστάσεις.
Κατά τη διάρκεια της κατοχής, η ενημέρωση γινόταν με τηλεβόα από νέους ΕΠΟΝίτες στην οποία πρωτοστάτησε ο αγαπητός μας δημοσιογράφος Αλέκος Κελέσης, σε κοντινή περιοχή, προς το εξωκλήσι της Αγια-Μαρίνας και πάντα στης νύχτας τη σιγαλιά... Επίσης και άλλα νέα παιδιά κορίτσια και αγόρια όπως η Μαίρη Μπίκα, ο Αντώνης Κύρκος, η Σοφία Χατζήνα, ο Γιώργος Αναστασόπουλος, η Μαρίκα Πασαχίδου, κ.α. αγωνίστηκαν με δράση επικοινωνίας και εθνικής αλληλεγγύης, ανύψωσης των αδύναμων το ηθικό και λαϊκής περίθαλψης στον παράνομο Τύπο όπως η εφημερίδα «Νέος Αγωνιστής» κ.α. και με συνθήματα που ξεφυτρώναν κάθε πρωί γραμμένα στους τοίχους: «H λευτεριά δεν θ' αργήσει να ανατείλει» - «Ειρήνη και αγάπη των λαών» - «Θάνατος στους εισβολείς τυράννους!» κ.α. δίνοντας κουράγιο κι ελπίδα στους υποδουλωμένους αλλά και πάντοτε ανυπότακτους πατριώτες Έλληνες.
Οι πρώτες εβδομάδες λευτεριάς πλέον, ήταν ένα γλυκό μεθύσι ξεφαντώματος και πρωτόγνωρης χαράς έπειτα από τρεισήμισι χρόνια σκλαβιάς, αλλά και μεγάλης ανέχειας μετά την καταστροφή, που έπρεπε να ξεπεραστούν. Γινόταν φιλικές βραδιές τακτικά στο μεγάλο Κεντρικό καφέ-ζάχαρη των αδελφών Φώλα με ορχήστρα ερασιτεχνών νέων της εποχής Ελασσονιτών: Μανώλης Πάκας ακορντεόν, κιθάρα Γιάννης Σαμόλαδος, πάντζο Γιάννης Πάκας, μαντολίνα Κων/νος Μάντζαρης και Αλέκος Κελέσης, κρουστά αυτοσχέδια Γιώργος Αγοράστης, τραγούδι Νίτσα και Ισμήνη Παγώνη κ.α. Επίσης ερχόνταν από την Κοζάνη κατά διαστήματα ο Ζήσης ο ακορντεονίστας τραυματίας πολέμου στο πόδι του, που γέμιζε την ορχήστρα. Ο φωτισμός πάνω απ' το πάλκο δεξιά, γινόταν με ρεύμα από μπαταρία των 6V και μια λάμπα φαναριών αυτοκινήτου... ο εκφωνητής όταν πρόσταζε «ντάμα λα μπουφέ» όλοι οι καβαλιέροι γινόταν λαγοί, γιατί ήταν απένταροι εκατομμυριούχοι και άλλα πολλά ευτράπελα.
Ναι, ενώ ήμουν έφηβος, ο πολιτισμός και η μουσική, ήταν μαγνήτης έλξεως... παρευρισκόμουν εκεί ως λάτρης στη ζούλα και όχι θαμώνας. Αμέσως μετά, οργανώθηκε η πτέρυγα πολιτισμού της Νέας Γενιάς της ΕΠΟΝ με τη λέσχη της στη μικρή αίθουσα εκδηλώσεων της ΕΟΝ και με τον μεγάλο προαύλειο χώρο, όπου γινόταν οι επιβλητικές επιδείξεις και παρελάσεις των φαλαγγιτών του Μεταξά τις οποίες έβλεπα πάνω από το τείχος του δρόμου ως τον Οκτώβρη, όταν κηρύχθηκε ο πόλεμος του '40... το ιστορικό «ΟΧΙ» του Έπους της Αλβανίας.
Εκεί πλέον στη νέα λέσχη, πρωτοείδα θέατρο, άκουσα για πρώτη φορά ποίηση, είδα ζωγραφική σε τοιχογραφίες, που απεικόνιζαν θέματα πολεμικής επικαιρότητας και της Εθνικής Αντίστασης: Όπως τη μάχη του Σαρανταπόρου εναντίον γερμανικής φάλαγγας και την πανωλεθρία της με τον εμπρησμό των αυτοκινήτων και με πολλά λάφυρα πολέμου τα οποία περιήλθαν στα χέρια του ΕΛΑΣ, που τα είχαν μεγάλη ανάγκη. Την ανατίναξη της σήραγγας των Τεμπών, με αποτέλεσμα την αποκοπή της επικοινωνίας και του ανεφοδιασμού του εχθρού, Βορρά και Νότου. Την ομαδική περισυλλογή της παραγωγής (η μάχη της σοδειάς όπως της ονόμασαν τότε), την ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοποτάμου και άλλες παραστάσεις ζωγραφικής Τέχνης του συμπολίτη μας Γιώργου Μπασδέκη, ο οποίος υπέγραφε με σύμπλεγμα ως Γ. Μπας (έζησε στη Ελβετία και αναπαύεται στα νησιά του Αιγαίου πελάγους).
Επίσης στον ίδιο προαύλειο χώρο της λέσχης, είδα και άκουσα σε ομιλία του τον Γιώργη Σιάντο, ήταν το 1945 Γ.Γ. του κόμματος... και ένα μικρό ατυχές συμβάν: η ξύλινη πρόχειρη εξέδρα έπεσε και βρέθηκε στο χώμα ο «Γέρος», όπως τον αποκαλούσαν οι συναγωνιστές σύντροφοι. Την ίδια χρονιά ξαναείδα και άκουσα άλλον ηγέτη τον Νίκο Πλουμπίδη στο Κεντρικό του Φώλα ο οποίος μιλούσε καθήμενος και στηριζόταν στο τραπέζι με τα χέρια του, διότι είχε καλπάζουσα φυματίωση. Έκανε αναφορά για τη μάχη του Σαρανταπόρου, της ζωγραφιάς που αναφέραμε. Κατά τη διάρκεια της δίκης του στο Διαρκές Στρατοδικείο Αθηνών, ένα αγοράκι 5-6 ετών, ξέφυγε από τα χέρια της μητέρας του, έτρεξε προς τον άνθρωπο με τα χοντρά γυαλιά μυωπίας, το παχύ μουστάκι και τη μεγάλη φαλάκρα στο κεφάλι κι έπεσε στην αγκαλιά του.
«Νίκο είναι ο γιος σου» φώναξε η γυναίκα του -τον έβλεπε για πρώτη φορά- ζώντας στην παρανομία. Ο πρόεδρος της έδρας έκανε διάλειμμα δεκαπέντε λεπτών, διότι ήταν η ανθρώπινη πλευρά της στιγμής στη δίκη... και ο πρώτος πολιτικός θανατοποινίτης, που εκτελέστηκε στο Δαφνί το 1953. Από τον Νίκο Μπελογιάννη στον Νίκο Πλουμπίδη -τι σύμπτωση ειρωνική- προς τέρψη του Νίκου Ζαχαριάδη δυστυχώς. Στη συνέχεια των γεγονότων μετά την απελευθέρωση κι ενώ ήταν ρευστή η κατάσταση των πολιτικών αντιπαραθέσεων και των αιματηρών παθών, ερχόταν από την Αθήνα ο εξαίρετος περιοδεύων μουσικός θίασος «Τιτάνια» του σπουδαίου θιασάρχη Γιώργου Παπαδόπουλου, πατέρα του ηθοποιού Αντώνη, με καταξιωμένους εργάτες της Τέχνης στο σύνολό τους! Οι οποίοι έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους πάνω στο σανίδι και με συνοδεία τέλειας μουσικής υπόκρουσης, απαλύνοντας τον ψυχικό και τον βιολογικό πόνο όλων των συμπολιτών μας, εραστών και φίλων του θεάματος της μελωδίας και του Πολιτισμού. Δεν θα τους ξεχάσω ποτέ.
Θανάσης Δ. Καλογιάννης
