* Του Α. Ε. Κωσταρόπουλου (*)
Η συμβολή της ελληνικής γεωργίας υπήρξε πάντα σημαντική στη διατροφή του πληθυσμού, στην εξασφάλιση απασχόλησης και στη μείωση του ελλειμματικού εμπορικού ισοζυγίου της χώρας. Στα τελευταία όμως 25 περίπου χρόνια, ο ρόλος της έχει υποβαθμιστεί αρκετά. Σε αυτό συνέβαλαν: α) η πολιτική της αποκαλούμενης «παγκοσμιοποίησης», β) η πολιτική της ΕΕ στην ΚΑΠ, γ) οργανωτικές αδυναμίες αγροτικών και κρατικών φορέων. Επιπλέον η σημαντική μείωση του αγροτικού πληθυσμού, μείωσε και την «πολιτική βαρύτητά» του στο εκλογικό σώμα της χώρας, με αποτέλεσμα να μην λαμβάνονται σοβαρά υπόψη τα συμφέροντά του σε πολιτικές αποφάσεις που τον αφορούν.
Η πολιτική της παγκοσμιοποίησης επιβάρυνε τη γεωργία καθότι αύξησε τον συχνά αθέμιτο ανταγωνισμό από χώρες του τρίτου κόσμου, όπου υπάρχουν πολύ φθηνότερα εργατικά ή και συνθήκες καλλιέργειας, καθώς και οργάνωσης, στην περίπτωση των αναπτυγμένων χωρών.
Αρνητικές επιπτώσεις στην ελληνική γεωργία είχε και η νέα ΚΑΠ, με την ενίσχυση μέχρι το 2013 των αγροτών βάσει των καλλιεργούμενων εκτάσεων και όχι βάσει της παραγόμενης ποσότητας, όπως και η διεύρυνση της ΕΕ προς πλεονασματικές σε γεωργικά προϊόντα χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.
Αν και η Ελλάδα γενικά ευνοήθηκε από την ένταξή της στην ΕΕ. Η ένταξή της είχε για τη γεωργία της και ορισμένα σημαντικά μειονεκτήματα:
* Οι αγρότες απέκτησαν λόγω των επιδοτήσεων μία κάπως «δημόσιο-υπαλληλική» νοοτροπία. Ενδιαφέρον για σταθερό κέρδος από επιδοτήσεις μονοκαλλιέργειας.
* Αύξηση του δημογραφικού προβλήματος της χώρας. Τάση ερήμωσης και ανασφάλειας της υπαίθρου. Σε πολλές περιοχές η καλλιέργεια εξασκείται πλέον κυρίως από αλλοδαπούς μετανάστες.
* Αλλαγές στις παραγωγικές και καταναλωτικές συνήθειες. Η Ελλάδα από εξαγωγική χώρα, έγινε εισαγωγική αρκετών γεωργικών προϊόντων.
* Συγκεντρωτισμός, στη μεταποίηση και εμπόριο από πολυεθνικές.
* Ανταγωνισμός από μεγαλοπαραγωγούς της ΕΕ.
Επιπλέον ελληνική γεωργία υποβαθμίστηκε λόγω:
- Μη εκμετάλλευσης των πλεονεκτημάτων της ελληνικής γης, όπως της έμφασης σε ποιοτικά προϊόντα εντατικής και όχι εκτατής καλλιέργειας, μη προσανατολισμού σε προϊόντα μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας όπως π.χ. «οικολογικά» (όχι «βιολογικά» ή «οργανικά»).
- Δυσανάλογα αυξημένου κόστους φυτοφαρμάκων, λιπασμάτων και ζωοτροφών. Στα φυτοφάρμακα π.χ. συχνή αντικατάσταση από νεότερα «πιο φιλικά στο περιβάλλον»!
- Προβλημάτων στην άρδευση.
- Τάσης υποκατάστασης των μικροκαλλιεργητών από συμφέροντα μεγαλο- καλλιεργητών ή ενοικιαστών γης.
- Ουσιαστικής διάλυσης πολλών γεωργικών συνεταιρισμών με την έμφαση κομματικοποίησης και κακοδιοίκησής τους.
- Κλείσιμο, πολλών βασικών για τη γεωργία, εργοστασίων.
- Δυσανάλογου, σε σύγκριση με ανταγωνίστριες χώρες της ΕΕ, κόστους μεταφοράς προϊόντων τόσο εντός της χώρας όσο και στις εξαγωγές.
- Παρεμβολής παντός είδους μεσαζόντων και ασυδοσίας στις λαϊκές αγορές.
- Εγκατάλειψης δοκιμασμένων θεσμών, όπως των γεωπόνων γεωργικών εφαρμογών, ελέγχου των οικονομικών των συνεταιρισμών και των αγροφυλάκων.
* Η τεχνική υποστήριξη των γεωργών έχει αφεθεί ουσιαστικά σε εμπόρους χημικών προϊόντων ορισμένων πολυεθνικών και σε συμφέροντα φυτωρίων, που προωθούν συνεχώς προϊόντα με δήθεν καλύτερο μέλλον!
* Κακοδιοίκηση και συχνά εκμετάλλευση των γεωργών από ίδιες συνεταιριστικές οργανώσεις.
* Σημαντική αύξηση των «γεωργικών κλοπών». Εκτός κλοπών έτοιμης παραγωγής, κρούσματα και στην αφαίρεση/κλοπή π.χ. νέο φυτεμένων δενδρυλλίων, εξαρτημάτων άρδευσης κλπ.
- Μη επαρκής εργατική/κοινωνική πολιτική αξιοποίησης του πλεονάζοντος εργατικού δυναμικού γεωργικών κυρίως περιοχών.
- Σε πολλούς τομείς, υποτονικής ως ανύπαρκτης επιστημονικής υποστήριξης.
- Μη ικανοποιητικής λειτουργίας του ΕΛΓΑ. Μη κάλυψη διάφορων αγροτικών ζημιών, υπερβολική επιβάρυνση και σύνδεση π.χ. αποζημίωσης με την καλλιεργούμενη έκταση αντί της ασφαλιζόμενης παραγωγής.
Κλείνοντας θα πρέπει να τονιστεί, ότι με τη γεωργία συμβαίνει ό,τι και με την παιδεία. Κάθε νέος υπουργός φιλοδοξεί να προβεί σε μεταρρυθμίσεις που διαρκούν πολύ περισσότερο από τη θητεία του. Θα ήταν λοιπόν αναγκαίο, στους δύο αυτούς τομείς, να υπήρχε μία υπερκομματική συναίνεση σε οποιονδήποτε μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
(*) Ο κ. Κωσταρόπουλος είναι ομότιμος καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών
