* Της Εύης Μιχαήλ
Οι ηρωικές γυναίκες της Επανάστασης του ‘21, είναι άξιες θαυμασμού για την περιφρόνηση του θανάτου και για την αντίσταση που προέβαλαν προκειμένου να μην υποδουλωθούν. Ξένοι ιστορικοί και περιηγητές του 19ου αιώνα αναφέρονται συνήθως στις Ελληνίδες της Επανάστασης του ‘21 και εξαίρουν τη συμμετοχή τους στα πεδία των μαχών.
Σημαντική πηγή πληροφοριών αποτέλεσαν τα δημοτικά τραγούδια που ήταν εμπνευσμένα από τους αγώνες του λαού στα χρόνια της Τουρκοκρατίας. Μέσα από αυτούς τους αγώνες οδηγήθηκε η γυναίκα του ‘21, στον ένοπλο αγώνα και το ολοκαύτωμα.
Στη διάσωση πληροφοριών σημαντική είναι και η συμβολή της Καλλιρρόης Παρρέν με την «Εφημερίδα των κυριών» που από την έκδοσή της το 1887 άνοιγε νέους ορίζοντες στις Ελληνίδες. «Αρχηγό και απόστολο του σεμνού Ελληνικού φεμινισμού» την αποκάλεσε ο Γρηγόρης Ξενόπουλος.
Στο τέλος του 19ου και αρχές του 20ου αιώνα Έλληνες ιστορικοί και δημοσιογράφοι δημοσίευσαν άρθρα, νεκρολογίες και μονογραφίες για τις γυναίκες του ‘21. Η Σουλιώτισσα Δέσπω και η θυσία της έγινε σύμβολο ηρωισμού στο υπόδουλο έθνος. Αφού αντιστάθηκε ως την τελευταία στιγμή, με νύφες και μ’ εγγόνια... όλοι φωτιά γενήκαν.
Η Λασκαρίνα Πινότση Μπουμπουλίνα, ήταν η μόνη γυναίκα που έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας, ναυπήγησε μία φρεγάδα, τον Αγαμέμνονα και στις 13 Μαρτίου 1821 ύψωσε τη δική της σημαία της επανάστασης στις Σπέτσες. Η Μπουμπουλίνα ξεκίνησε τον ναυτικό αποκλεισμό του Ναυπλίου και βοήθησε στην πολιορκία της Μονεμβασιάς και της Τριπολιτσάς. Πέθανε στις Σπέτσες τον Μάιο του ‘21 έχοντας χρησιμοποιήσει την περιουσία της για τη χρηματοδότηση της επανάστασης
Η Σταυριάνα Σάββαινα από τη Σπάρτη έλαβε μέρος στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και στις μάχες του Βαλτετσίου και των Τρίκορφων. Την περιγράφει η Καλλιρρόη Παρρέν στην «Εφημερίδα των κυριών» της 25-3-1890: «Η Σταυριάνα... με φωνή βροντώδη, με παράστημα στρατιώτου...». Οι οπλαρχηγοί δυσκολεύονταν να πιστέψουν ότι γυναίκα είχε τόσο θάρρος. Επί Καποδίστρια, η ηρωική Μανιάτισσα έλαβε κάποια πρόνοια αλλά ο Όθωνας την εγκατέλειψε και ζούσε από συνδρομές. Για την κηδεία της το 1868 έκαναν έρανο στο Ναύπλιο.
Η Μαντώ Μαυρογένους, διέθεσε όλη την περιουσία της στον αγώνα, εξόπλισε στόλο. Αργότερα συγκρότησε στρατό και πολέμησε στο Πήλιο, τη Φθιώτιδα και τη Λιβαδιά. Τιμήθηκε με διάταγμα του Καποδίστρια για τις υπηρεσίες της με μία μικρή σύνταξη και τον βαθμό του αντιστράτηγου. Πέθανε φτωχή και κηδεύτηκε με δημόσια δαπάνη στην Παναγία την Εκατονταπυλιανή της Πάρου.
Η Αντωνούσα η Οπλαρχηγός από την Κέρα Κισσάμου το 1866 ήταν μόλις 22 χρονών. Πήρε μέρος σε πολλές μάχες, οι Τούρκοι την κυνήγησαν αλλά δεν μπόρεσαν να την πιάσουν. Ανακηρύχθηκε οπλαρχηγός από τον Γεώργιο Α’, πήρε μέρος στους ηπειρωτικούς αγώνες φορώντας πάντα την ανδρική στολή και έτσι όταν επισκέφτηκε το χωριό της αναγκάστηκε να δείξει το στήθος της για τα πιστέψουν ότι είναι γυναίκα. Πέθανε το 1918 στον Πειραιά.
Αναφερόμενος στις «ελεύθερες πολιορκημένες» Μεσολογγίτισσες, έγραφε ο Διονύσιος Σολωμός: «Θαυμάζω τις γυναίκες μας και στ’ όνομά τους μνέω», στίχος που θα ταίριαζε και για τις γυναίκες της Αντίστασης.
Σουλιώτισσες και Μπουμπουλίνες αναβιώνουν στην κατοχή και με το παράδειγμά τους ξεσηκώνουν τις γυναίκες του λαού μας, που συμμετέχουν μαζικά και πολεμάνε και εκλέγονται, στην Κυβέρνηση του βουνού. Λίγα χρόνια μετά, το 1952, κατοχυρώνεται με νόμο στις γυναίκες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι
Παρ’ όλα αυτά, σήμερα παραμένει ανησυχητικά χαμηλό το ποσοστό των γυναικών βουλευτών σε όλο τον κόσμο. Σύμφωνα με τον ΟΗΕ μόλις ένας στους πέντε βουλευτές είναι γυναίκα. Στην κορυφή της κατάταξης παραμένουν οι σκανδιναβικές χώρες με ποσοστό 42%. Στην Ελλάδα το ποσοστό στο κοινοβούλιο είναι 18,7%, δηλαδή 56 βουλευτές στους 300.
«Η πλήρης συμμετοχή των γυναικών ενισχύει την δημοκρατία» σύμφωνα με δήλωση της Μισέλ Μπατσελέτ, επικεφαλής του ΟΗΕ για τις γυναίκες (πρώην πρόεδρος της Χιλής), που καταλήγει ζητώντας μια ισχυρότερη δέσμευση των ηγετών προκειμένου να ενισχυθεί ο ρόλος των γυναικών στην πολιτική.
* Η Εύη Μιχαήλ είναι αρχιτέκτων μηχανικός, μέλος Ν.Ε. της Δημοκρατικής Αριστεράς Λάρισας
