Του Νίκου Ι. Μεγαδούκα
Ο αρχηγός της ΝΔ Αντώνης Σαμαράς, ο οποίος από πολλούς έχει χαρακτηριστεί ακόμη και ξεροκέφαλος, γνωρίζει καλώς ότι η πολιτική είναι ένα παιχνίδι σκάκι, όπως γνωρίζει τη ρήση του Χανς Μοργκεντάου, ενός εκ των πατέρων της σύγχρονης γεωπολιτικής επιστήμης, σύμφωνα με την οποία «δεν πρέπει να περιέρχεσαι ποτέ σε θέση από την οποία δεν μπορείς να υποχωρήσεις χωρίς απώλεια γοήτρου ή να προχωρήσεις χωρίς μεγάλους κινδύνους».
Έτσι, οι κινήσεις του το τελευταίο χρονικό διάστημα, αναφορικά με το περιβόητο θέμα της ενυπόγραφης εγγυήσεώς του για την τήρηση της νέας δανειακής συμβάσεως (δεσμεύσεως η οποία είχε τεθεί ως προϋπόθεση για την εκταμίευση της 6ης δόσεως) υπαγορεύθηκαν ίσως από ξεροκεφαλιά, αλλά σίγουρα από σκακιστική λογική και συνυπολογισμό εσωτερικών και κυρίως διεθνών συσχετισμών.
Οι δανειστές, τα ισχυρά καπιταλιστικά κέντρα της Ευρώπης και το ΔΝΤ ως επικυρίαρχοι της Ελλάδος, επέμεναν στις εν λόγω γραπτές εγγυήσεις, αφενός για να δείξουν «ποιος είναι το αφεντικό», αφετέρου δε για μην βρεθούν προ εκπλήξεων (όπως με την περίπτωση του δημοψηφίσματος) και φυσικά για να μην υπάρξουν παρόμοιες εκπλήξεις στο μέλλον, στην περίπτωση που ο Αντώνης Σαμαράς θελήσει να επαναδιαπραγματευθεί όρους του Μνημονίου.
Ταυτόχρονα με τις έξωθεν πιέσεις, ο αρχηγός της ΝΔ είχε να αντιμετωπίσει και τις πιέσεις από το εσωτερικό του κόμματός του, όπου οι συσχετισμοί παραμένουν αδιαμόρφωτοι σε επίπεδο ηγετικής ομάδος.
Οι μεν μετριοπαθείς, με κύριους εκφραστές τους Δημήτρη Αβραμόπουλο και Σταύρο Δήμα, γνώστες, διά των διαύλων που διαθέτουν στην Ευρώπη και πέραν αυτής, των διεθνών δεδομένων και των πραγματικών προθέσεων των δανειστών της χώρας, εισηγούνταν να βρεθεί τρόπος ώστε ο Αντώνης Σαμαράς «και να υπογράψει και να μην υπογράψει».
Οι δε εκφραστές της λεγομένης «λαϊκής δεξιάς» επέμεναν ότι είναι θέμα εθνικής αξιοπρέπειας να μην υποχωρήσει στις έξωθεν απαιτήσεις ο αρχηγός του κόμματος και ότι θα πρέπει να ισορροπήσει τις εντυπώσεις που δημιουργήθηκαν στην κοινωνία από τη συμμετοχή της ΝΔ στο κυβερνητικό σχήμα.
Την ίδια στιγμή, όμως, οι επικυρίαρχοι της Ελλάδος, γνωρίζοντας τις ταμειακές ανάγκες της χώρας και ότι τα πραγματικά διαθέσιμά της επαρκούν ως τις 15 Δεκεμβρίου, έπαιξαν το χαρτί του ωμού εκβιασμού.
Άπαντες, με προεξάρχουσα την ομοϊδεάτισσα του αρχηγού της ΝΔ, σιδηρά κυρία του Βερολίνου, είπαν σαφώς: «Αν δεν υπογράψει ο Α. Σαμαράς, δεν θα δοθεί η 6η δόση και έτσι δεν θα πληρωθούν μισθοί και συντάξεις».
Ο αρχηγός της ΝΔ επεχείρησε μια ντρίπλα για να κερδίσει χρόνο.
Έστειλε επιστολή στους ηγέτες του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (άρα και στον πρόεδρο Σαρκοζί και την καγκελάριο Μέρκελ) επιβεβαιώνοντας τις δεσμεύσεις του έναντι του προγράμματος λιτότητας, αλλά η επιστολή αυτή δεν εκρίθη επαρκής.
Έτσι, έστειλε τέσσερις ενυπόγραφες επιστολές στους «σωστούς» αποδέκτες: Τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, τον επικεφαλής του Eurogroup Ζαν Κλωντ Γιούνγκερ, τον πρόεδρο της ΕΚΤ Μάριο Ντράγκι και την επικεφαλής του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ.
Ας σημειωθεί ότι είχαν προηγηθεί βολιδοσκοπήσεις όλων, από τον πρωθυπουργό Λουκά Παπαδήμο, στις επαφές που είχε (προφανώς και για λογαριασμό του Α. Σαμαρά) στις Βρυξέλλες, το Λουξεμβούργο και τη Φρανκφούρτη, από τις οποίες φαίνεται ότι προέκυψε πως δεν ήταν απαραίτητο οι ελληνικές υπογραφές «να πέσουν» σε ένα χαρτί, αλλά αυτό θα μπορούσε να γίνει ξεχωριστά.
Η επιστολή Σαμαρά στους «4» είναι αντίγραφο σχεδόν αυτών που έγραφε και προς τους ηγέτες του ΕΛΚ (και καταρχήν του επιτρέπει να ισχυριστεί ότι δεν υπέγραψε κοινό κείμενο τους λοιπούς εταίρους που στηρίζουν την κυβέρνηση) και τονίζει ότι στηρίζει την κυβέρνηση και την πολιτική λιτότητας, αλλά αυτή τη φορά δεν ομιλεί για εκλογές, ούτε κάνει λόγο για μεταβατική κυβέρνηση.
Όμως, μπορεί να ισχυριστεί ότι δεν έχει τρωθεί το γόητρό του, καθώς τονίζει ότι διαφωνεί με τη συνταγή της Τρόικας και κάνει λόγο για «τροποποιήσεις» και για «βιώσιμες εναλλακτικές πολιτικές», αν και παραδέχεται ότι οι όποιες τέτοιες πολιτικές «θα κινούνται αυστηρά εντός του πλαισίου» του Μνημονίου.
Η σημειωθείσα εξέλιξη θεωρούνταν από τους περισσότερους αναλυτές ως προδιαγεγραμμένη, αν και ο ίδιος ο αρχηγός της ΝΔ τόνισε ότι «με τη σταθερή μας στάση τα πετύχαμε όλα».
«Η διαπραγμάτευση είναι σαν ένα παιχνίδια πάνω στη σκακιέρα. Κάνεις κίνηση και περιμένεις την κίνηση του άλλου. Τι θα έλεγαν σε αυτά που είπα εγώ και συμφωνεί και ο κ. Παπαδήμος; Τι θα μου πουν; Ότι δεν μας δίνουν την 6η δόση γιατί δεν υπογράφω;», διερωτήθηκε.
Μέχρι την ώρα που γραφόταν το κείμενο αυτό, οι αντιδράσεις ήταν καταρχήν θετικές, στο Βερολίνο, το δε Παρίσι ζητούσε κάποιες διευκρινίσεις, ενώ από την κυβέρνηση τονιζόταν ότι οι τελικές αποφάσεις για το αν οι επιστολές Σαμαρά «καλύπτουν» τις απαιτήσεις των δανειστών και για το αν (και πότε) θα εκταμιευθεί η 6η δόση θα ληφθούν στη συνεδρίαση των υπουργών Οικονομικών των χωρών της Ευρωζώνης, σήμερα ή αύριο.
Η λέξη «συμβιβασμός» αποτυπώνει την πραγματικότητα και οι λεπτομέρειες δίνουν το στίγμα των μελλοντικών εξελίξεων.
Το γεγονός ότι από τις επιστολές απαλείφθηκε η αναφορά στο χρόνο εκλογών (παρά το επιχείρημα της Συγγρού ότι η πολιτική διάστασή τους δεν αφορούσε στους συγκεκριμένους παραλήπτες) ερμηνεύεται ως τακτική υπαναχώρηση της ΝΔ, μετά και τις αναφορές των κ. Παπαδήμου και Βενιζέλου περί «ενδεικτικής» ημερομηνίας της 19ης Φεβρουαρίου.
Πιθανολογείται ότι το θέμα του χρόνου των εκλογών θα εγερθεί «στον κατάλληλο χρόνο» από τα ευρωπαϊκά κέντρα ισχύος, αλλά θα το αντιμετωπίσει τότε ο αρχηγός της ΝΔ, ενώ φαίνεται πως, ήδη, στο «γαλάζιο» επιτελείο δέχονται ότι οι εκλογές μπορεί να πάνε τον Μάρτιο.
Ο Α. Σαμαράς μπορεί να ισχυριστεί ότι ναι μεν στηρίζει την πολιτική λιτότητας, αλλά καταγράφει και τη θέση του για «τροποποιήσεις», λέξη που οι «γαλάζιοι» θεωρούν ισχυρότερη από την «επαναδιαπραγμάτευση» και είναι προφανές ότι τη θέση αυτή θα την προβάλλει προεκλογικώς.
Εν κατακλείδι, ο Α. Σαμαράς έπαιξε σκάκι, σύμφωνα δε με τον Χ. Μοργκεντάου, φαίνεται ότι προς το παρόν διέσωσε το γόητρό του, αλλά δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι θα μπορέσει να προχωρήσει χωρίς μεγάλους κινδύνους, καθώς εκτιμάται βασίμως ότι οι δανειστές «του την έχουν στημένη» αν και εφόσον κερδίσει τις προσεχείς (οψέποτε διεξαχθούν) εκλογές.
